W wypowiedziach propagatorów gender dostrzec można często swoistą polaryzację społeczeństwa na tych, którzy popierają gender i przez to są postępowi, europejscy, otwarci, myślący, wykształceni, ludzie nauki i na tych, którzy widząc w teoriach gender niebezpieczeństwo, określani są jako zacofani, nacjonalistyczni, nieeuropejskich, zaściankowi, ciemni, skrajni, bojący się równości, zacietrzewieni, etc. Nie trudno dostrzec, że osoby zaangażowane w dyskusje o gender – i nie myślę tutaj o jego propagatorach – to często osobny z tytułami naukowymi, prawnicy, etc.

Na jakiej podstawie rodzi się obawa wielu osób i Kościoła. Czy jest ona uzasadniona i na czym się opiera. Postaram się pokrótce przedstawić w tym artykule.

Opierać się będę na istniejących źródłach, dostępnych w literaturze oraz w Internecie, zarówno polskich jak i zagranicznych. Postaram się przytaczać opinie innych, by nie sprowadzić tego artykułu jedynie do analizy teoretycznej.

2. Gender studies

Na początek to co dotyczy gender studies. chciałbym zaznaczyć, że osobiście nie spotkałem się z sytuacją, gdy przedstawiciele Kościoła występowali wprost przeciwko gender studies, oczywiście mając na myśli bezstronne badanie kulturowych uwarunkowań płci, w różnych ich aspektach. Wydaje mi się, że Kościół jest zainteresowany takimi badaniami pod warunkiem, że są one rzetelnymi badaniami wielodyscyplinarnymi.

Ale nie można uciec od pytania, czy są rzeczywiście bezstronne. Wielość określeń gender studies, mocno różniących się między sobą, nie ułatwia odpowiedzi na to pytanie. Jeśli zaczerpniemy ich opis ze stron internetowych różnych uczelni, możemy znaleźć m.in. następujące opisy :

– Gender studies – to studia i badania nad problematyką społecznej i kulturowej tożsamości płci: opisują, analizują, dekonstruują wszystkie przesądy związane ze stereotypami kobiecości i męskości. Tematyka ta dotyczy wszystkich dziedzin życia i nauki, uzupełnia akademicką wiedzę, „odczarowuje” mity, rozszerza perspektywę o spojrzenie na dokonania całej ludzkości, a nie tylko męskiej połowy. Gender Studies stanowi krytykę kultury i niesie propozycje jej zmiany.7

- Celem gender studies jest zarówno ujawnienie procesów wykluczenia społecznego, krytyka patriarchalnych i eurocentrycznych sposobów myślenia, jak i wskazanie instrumentów, które mogłyby tej dyskryminacji skutecznie przeciwdziałać 8.

- Podyplomowe Gender Studies IBL PAN im. Marii Konopnickiej i Marii Dulębianki dostarczają interdyscyplinarnej wiedzy w zakresie społeczno-kulturowej tożsamości płci, poddają krytycznej analizie dotychczasowe przekonania o „naturze” człowieka i zwracają uwagę na to, co przemilczane, wypierane czy usuwane z kultury, nauki, społeczeństwa. Przełamując stereotypy kobiecości i męskości, Gender Studies proponują alternatywne projekty identyfikacyjne – „wolności od tożsamości” i „wolności do tożsamości”9.

- Studia gender są podejmowane w obrębie takich dyscyplin jak socjologia, psychologia, historia, filozofia, ekonomia czy historia sztuki i literatury. Polegają na tym, by badać te zachowania, które stereotypowo uważa się za uwarunkowane biologicznie, a które wynikają ze społecznych, kulturowych, także religijnych presji10

- […] nauka gender bada wpływ tradycji, kultury, religii, wychowania, stereotypów na zachowanie, postępowanie, ubiór, a przede wszystkim społeczne role kobiet i mężczyzn. […] Tylko rodzenie dzieci jest uwarunkowane biologicznie. I nikt przy zdrowych zmysłach tego nie neguje. Natomiast wszystkie pozostałe stereotypy zostały historycznie narzucone, a współcześnie są w cywilizowanych krajach zniesione, przynajmniej formalno-prawnie11”