Wobec wyzwań i przeciwności

Arcybiskup Marcel Lefebvre, żarliwy misjonarz i delegat papieski w Afryce Zachodniej, był uczestnikiem Soboru. Stanął na czele założonego w 1970 r. przez biskupa Lozanny Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X. W prowadzonym przez bractwo seminarium duchownym kandydatów do stanu kapłańskiego przygotowywano do odprawiania przedsoborowej Mszy św. Arcybiskup bardzo szybko popadł w konflikt z biskupami szwajcarskimi i Stolicą Apostolską. W 1975 r. bez kanonicznego zezwolenia wyświęcił trzech kapłanów. Rok później papież Paweł VI rozwiązał seminarium, jednak abp Lefebvre nie podporządkował się tej decyzji.

W 1984 r. zezwolono na szersze stosowanie w Kościele rytu trydenckiego, mimo to nie doszło do pojednania abp. Lefebvre’a i jego zwolenników z Watykanem. Nie kwestie liturgiczne bowiem zdecydowały o odstępstwie francuskiego hierarchy. Podstawą sprzeciwu Lefebvre’a wobec Soboru okazała się Deklaracja o wolności religijnej. Traktował on ją niczym herezję. Kamieniem obrazy stało się dla niego spotkanie w Asyżu w 1986 r., które uznał za jawny przejaw międzyreligijnego synkretyzmu.

Kryzys pogłębił się w 1988 roku, kiedy Lefebvre ogłosił zamiar konsekrowania - bez mandatu papieskiego - czterech biskupów, by kontynuowali jego dzieło. Był to pierwszy krok w kierunku schizmy. Na wieść o tym, z misją pojednawczą wyruszył kard. Joseph Ratzinger. Ostatecznie 5 maja 1988 r. abp Lefebvre podpisał „Protokół ugody”, w którym zobowiązał się do poszanowania dyscypliny kościelnej i uznania prawomocności reformy liturgicznej, a Watykan obiecał, że uzna Bractwo Piusa X za stowarzyszenie apostolskie na prawie papieskim. Ojciec Święty miał też w przyszłości wyświęcić spośród kapłanów bractwa jednego biskupa. Następnego dnia jednak abp Lefebvre zerwał porozumienie. 30 czerwca 1988 r. sam wyświęcił biskupów.