Dziś Benedykt XVI jedzie do Turcji

Sam Patriarchat Ekumeniczny nie jest państwem jak Watykan. Mimo swojego międzynarodowego znaczenia władze tureckie traktują go jako obce ciało. Patriarcha jest dla nich jedynie zwierzchnikiem małej, liczącej zaledwie 5 tys. wspólnoty prawosławnych Greków.

Każde wspomnienie Bartłomieja I o swojej roli jako honorowego zwierzchnika światowego prawosławia spotyka się z protestami władz w Ankarze i jeszcze większymi tureckich nacjonalistów i fundamentalistów islamskich.

Przewodniczący skrajnie prawicowej organizacji "Szarych Wilków" Kemal Kerimdji najchętniej patriarchę ekumenicznego wypędziłby ze Stambułu. - Za dwa lata uda się nam zamknąć patriarchat. Nie chcemy jego obecności na naszym terytorium - twierdzi Kerimdji. Jego zdaniem patriarcha Bartłomiej I "zamierza zrobić w Stambule «drugi Watykan»" i stara się również o to, aby Fanar - siedziba patriarchatu ekumenicznego - otrzymał status eksterytorialny.

Sytuacja patriarchatu mocno powiązana jest z całością stosunków turecko-greckich, szczególnie w aspekcie praw mniejszości. Bartłomiej I zawsze powtarza, że tureccy obywatele narodowości greckiej nie pragną żadnych przywilejów, a tylko należnych im praw. Zdaniem patriarchy grecka mniejszość ma prawa, które musi respektować tureckie państwo. Jednym z największych problemów jest ponowne otwarcie Akademii Duchownej na wyspie Chalki. Od 1844 r. była ona głównym ośrodkiem kształcenia prawosławnego duchowieństwa. W 1971 r. została zamknięta. Władze tłumaczyły wtedy, że w Turcji nie ma miejsca na prywatne uniwersytety. Od tego czasu patriarchat nie może kształcić nowych księży. Sytuacja staje się coraz bardziej dramatyczna. Liczba kapłanów spada, a duchowni z zagranicy nie mogą przyjeżdżać, gdyż wymaga się od nich tureckiego obywatelstwa. Bez niego nie mają prawa do pracy. Patriarcha wskazuje, że od tego czasu w Turcji powstało wiele prywatnych wyższych uczelni, wśród których bez żadnych ograniczeń funkcjonują wyższe szkoły islamskie.

Bartłomiej I przypomina także o innych szykanach tureckiego rządu. W latach 60. zamknięto wiele greckich szkół nie tylko wyższych. W szkołach podstawowych i średnich zakazano nauki greckiej historii. Od 1964 r. nie można w nich oficjalnie obchodzić prawosławnych świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocnych.

Nacjonaliści tureccy nie ustają w atakach nie tylko na osobę patriarchy Bartłomieja I, ale i na samą siedzibę patriarchatu. W połowie lat 90. kilkakrotnie dochodziło do prób jego podpalenia (ostatnio w październiku 2004 r.). Świadom tych zagrożeń patriarchat nie ustaje w protestach zarówno u władz tureckich, jak i przed światową opinią publiczną. Bartłomiej I wiąże wielkie nadzieje z przystąpieniem Turcji do UE, gdyż tylko wtedy mniejszości chrześcijańskie odzyskają należne im prawa.

Katolicy w Turcji zapomniani przez Kościół?

Według danych Watykanu w Turcji żyje 32 tys. katolików, co stanowi 0,04 proc. ludności tego kraju. Większość wiernych pochodzi z zagranicy. Struktura tamtejszego Kościoła obejmuje 7 diecezji oraz 47 parafii i 8 ośrodków duszpasterstwa.