Katolicyzm na Wschodzie

W 1991 r. w Moskwie rozpoczęło działalność kolegium teologiczne pw. św. Tomasza z Akwinu, kształcące głównie świeckich i siostry zakonne. Od 1 września 1993 r. istnieje seminarium duchowne (najpierw w Moskwie, w 2 lata później przeniesione do Sankt-Petersburga), które w 1999 r. dało Kościołowi w Rosji pierwszych - po 81 latach - rodzimych kapłanów. 1 sierpnia 1996 r. zaczęło nadawać w Moskwie swe programy katolickie radio "Dar", a w następnym roku w Sankt-Petersburgu - "Radio Maryja". Z datą 2 października 1994 ukazała się pierwsza gazeta katolicka "Swiet Jewangielija", która niestety upadła z braku środków (ostatni numer – 630 ukazał się na Boże Narodzenie 2007). Od 1993 r. istnieje wydawnictwo "Biblioteka Duchowna", które w 2 lata później stało się samowystarczalne i obecnie wydaje ok. 600 tytułów rocznie w nakładzie ponad 130 tys. egzemplarzy. W dniach 4-5 lutego 1999 r. odbyło się pierwsze posiedzenie plenarne Konferencji Biskupów Katolickich Federacji Rosyjskiej - pierwszego stałego zgromadzenia episkopatu katolickiego na tych ziemiach. Od 19 stycznia 2011 przewodniczy jej abp P. Pezzi z Moskwy.

Białoruś

Dzieje Kościoła w tym kraju, zwłaszcza w zachodniej jego części, przeplatają się bardzo mocno z historią Kościoła w Polsce, gdyż przez całe stulecia dzisiejsza Białoruś wchodziła w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego, zjednoczonego unią z Królestwem Polskim. Nie wdając się w szczegółowe rozważania historyczne, przypomnijmy tylko, że w wyniku zmian politycznych po II wojnie światowej w granicach Białoruskiej Republiki Sowieckiej znalazły się w całości bądź w części archidiecezje wileńska i pińska, które jednak przez całe dziesięciolecia były nieobsadzone. W czasach ZSRR Białoruś uchodziła za republikę najbardziej wrogą religii, nazywano ją nawet „sowiecką Albanią” przez analogię do tego niewielkiego bałkańskiego kraju, który w 1967 ogłosił się oficjalnie pierwszym ateistycznym państwem na świecie.


Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych. 10 maja 1989 Jan Paweł II mianował pierwszego po wojnie biskupa dla Białorusi w osobie 43,5-letniego wówczas ks. Tadeusza Kondrusiewicza, proboszcza z Grodna, ustanawiając go administratorem apostolskim Mińska i Białorusi, a 20 października tegoż roku konsekrował go osobiście w bazylice św. Piotra w Watykanie. W 2 lata później, 13 kwietnia 1991, papież utworzył na Białorusi archidiecezję mińsko-mohylewską i diecezję grodzieńską, a także dwie administratury apostolskie w Rosji oraz jedną dla Kazachstanu i Azji Środkowej. Jednocześnie powołał na oba nowe urzędy księży Kazimierza Świątka (wówczas już 77-letniego, którego w 1994 Ojciec Święty mianował kardynałem – pierwszym w dziejach Białorusi) – do Mińska i Mohylewa oraz Aleksandra Kaszkiewicza (niespełna 42-letniego) do Grodna, przeniósł też bp. Kondrusiewicza do Moskwy, wynosząc go przy tym do godności arcybiskupa. 21 września 2007 na mocy decyzji Benedykta XVI powrócił on na Białoruś, tym razem jako arcybiskup metropolita mińsko-mohylewski na miejsce sędziwego, 93-letniego wóczas kard. Świątka.

Dziś Kościół tworzy tam jedną prowincję-metropolię mińsko-mohylewską, w której skład wchodzą archidiecezja o tej samej nazwie oraz diecezje: grodzieńska, pińska i witebska. W Grodnie i Pińsku istnieją katolickie seminaria duchowne, kształcące kapłanów dla tamtejszego Kościoła. Na początku 1999 powstała Konferencja Biskupów Katolickich Białorusi, licząca obecnie 5 członków; od 2006 przewodniczy jej bp A. Kaszkiewicz z Grodna. Ponadto w kraju tym istnieje kilkutysięczna wspólnota greckokatolicka, na której czele stoi wizytator apostolski dla wiernych tego obrządku o. archimandryta Jan Sergiusz Gajek MIC.