Karol Wojtyła na Soborze Watykańskim

[7]Fragment wywiadu udzielonego Telewizji Polskiej przez Ojca Świętego Benedykta XVI [Castel Gandolfo, 20.09.2005]. Wywiad przeprowadzony przez o. Andrzeja Majewskiego SJ został wyemitowany w telewizji publicznej 16 października 2005 roku, zob. http://www.kosciol.pl/article.php/2005101621511940 [dostęp: 8 czerwca 2010].

[8]Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1994, s. 125.

[9]Zob. rozważanie Jana Pawła II na Anioł Pański z dnia 6 października 1985, w: Jan Paweł II, Anioł Pański z papieżem Janem Pawłem  II, t. 2, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 1986, s. 455-456.

[10]Wszystkie teksty Pisma Świętego za: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, wyd. V, Pallottinum, Poznań 2002.

[11]Zob. K. Wojtyła, U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II, Wyd. Unum, Kraków 2003, s. 6.

[12]A. Frossard, „Nie lękajcie się!” Rozmowy z Janem Pawłem II, tłum. A. Turowiczowa, Libreria Editrice Vaticana, b.m., 1982, s. 86.

[13]Jan Paweł II, Przemówienie do Kolegium Kardynalskiego z dn. 18 października 1978 r. w Auli Konsystorza w Watykanie, http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/speeches/1978/documents/hf_jp-ii_spe_19781018_cardinali_en.html [dostęp: 8 czerwca 2010].

[14]Św. Atanazy Wielki [295–373], na Soborze Nicejskim brał udział jeszcze jako diakon, potem został biskupem Aleksandrii w Egipcie. Był fałszywie oskarżany o zamordowanie innego biskupa, o stosowanie biczowania wobec innych czy o sprofanowanie kielicha. Cierpiał z powodu swych jasnych idei i mocnej woli bronienia postanowień soborowych. Pięciokrotnie skazywany na wygnanie, co miało związek z tym, iż to sprzyjano arianom, to znów nauczaniu Soboru w Nicei. Niemniej Atanazy pozostał wierny soborowi aż do śmierci. Dla niego «symbol nicejski» był „Słowem Bożym, które trwa wiecznie” i „odwiecznym kamieniem granicznym” chrześcijańskiej wiary (Epistula ad Afros, PG 26, 1032A. 1048A).

[15]Św. Grzegorz z Nazjanzu [330–390], wraz z św. Melicjuszem z Antiochii i św. Nektariuszem przewodniczył także obradom Soboru Konstantynopolitańskiego I, który wzmocnił postanowienia ojców nicejskich.

[16]Św. Maksym Wyznawca [580–662] za swe zaangażowanie w rozwijanie doktryny chalcedońskiej pomiędzy Soborami Konstantynopolitańskim II a III zapłacił wysoką cenę. Był torturowany, pozbawiono go ręki i języka, po czym wygnano na Kaukaz, gdzie zmarł.

[17]Św. Karol Boromeusz [1538–1584], biskup Mediolanu, aktywny uczestnik ostatniej fazy Soboru Trydenckiego i gorliwy realizator jego postanowień. Przez 19 lat sprawowania swej posługi pasterskiej odbył 6 synodów prowincjalnych, 11 synodów diecezjalnych i, jako jeden z pierwszych, założył seminarium duchowne. Warto przy okazji wspomnieć postaci wielkich ojców soborowych mających fundamentalne znaczenie dla Kościoła w Polsce: arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąbę [Konstancja, 1414–1418], arcybiskupa Henryka Kietlicza z Gniezna oraz biskupa Wincentego Kadłubka z Krakowa [IV Laterański, 1215], prymasa Jana Łaskiego [V Laterański, 1512–1517], kardynała Stanisława Hozjusza [jednego z przewodniczących III sesji Soboru Trydenckiego, 1562–1563] i wreszcie arcybiskupa gnieźnieńsko-poznańskiego Mieczysława Halkę-Ledóchowskiego [Watykański I, 1869–1870].

[18]Papież Benedykt XVI reprezentuje już pokolenie ekspertów soborowych. W czasie trwania Vaticanym II był osobistym doradcą teologicznym kardynała Josepha R. Fringsa z Kolonii.

[19]TMA 36: „Rachunek sumienia nie może pominąć także przyjęcia nauki Soboru – tego wielkiego daru Ducha, ofiarowanego Kościołowi u schyłku drugiego tysiąclecia ”.

[20]Zapis z dnia 17 marca 2000 roku. Zob. Jan Paweł II, Totus tuus. Testament Ojca Świętego Jana Pawła II, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 2005.