Ormiański Kościół Apostolski (Kościół Ormiańsko-Gregoriański)

Po rewolucji bolszewickie władze Rosji doprowadziły do całkowitego podporządkowania sobie Kościoła ormiańskiego i sparaliżowały jego działalność duszpasterską.

Dziś

Armenia odzyskała niepodległość w 1991 roku. Trudna sytuacja w kraju spowodowała jednak, że sporo osób mogących przyczynić się do odbudowy państwa wyjechała z kraju. Ta sytuacja odbiła się także na życiu religijnym. Ormianie uważają się za chrześcijan, jednak ich poziom wiedzy religijnej jest słaby, a praktykom religijnym brak pogłębienia. Liczbę Ormian szacuje się dziś na świecie na ponad 5 milionów, z czego 3,5 miliona mieszka w krajach byłego Związku Radzieckiego. Po dawnych uniach nie zostało wiele. Katolików Ormian jest około 150 tysięcy.

Struktura

Ormiański Kościół Apostolski jest dziś podzielony na 2 katolikaty i 2 patriarchaty. Najważniejszym z nich jest katolikat z siedzibą w Eczmiadzynie. Obejmuje on 5 diecezji w Armenii, po jednej w Gruzji, Azerbejdżanie, Rosji i Iraku oraz 17 diecezji w diasporze, czyli rozrzuconych na całym świecie, od Australii przez Amerykę Południową, USA po Europę. Na jego czele stoi Karekin (Garegin) II Nersisjan, noszący tytuł patriarchy wszystkich Ormian. Rangę ormiańskich patriarchatów mają Jerozolima (do tego patriarchatu należy też Amman) oraz Konstantynopol. Podległe są one katolikosowi w Eczmiadzynie.

Ormiański katolikat Cylicji (z siedzibą w Antelias koło Bejrutu) obejmuje 7 diecezji na Bliskim Wschodzie – w Libanie, Syrii, Iranie, Grecji i Cyprze). Na jego czele stoi patriarcha Aram I Kesziszjan.
Najważniejszą rolę w Kościele Ormiańskim pełni katolikos. Tylko on ma prawo konsekrowania innych biskupów oraz świecenia tzw. myron (krzyżmo). Względy historyczne sprawiły, że obecnie jest dwóch katolikosów. Na razie nie powiodły się próby zmiany tej dość dziwnej sytuacji. Dziwnej, gdyż choć jest dwóch katolikosów, Kościół zachowuje pełną jedność. Niżej w kościelnej hierarchii stoją biskupi oraz kapłani.

Chociaż ciągłe prześladowania nie pozwoliły na zachowanie wielkich klasztorów, znaczącą rolę w Ormiańskim Kościele Apostolskim pełnią mnisi. Spośród nich wywodzą się tzw wartapedzi, doktorzy nauk kościelnych. Ważną rolę w podejmowaniu decyzji administracyjnych oraz w wyborze biskupów i kapłanów pełnią też świeccy.

Wszyscy biskupi ormiańscy w danym kraju, mieszkający w diasporze oraz przedstawiciele duchowieństwa diecezjalnego, zakonnego i świeckich tworzą Narodowe Zgromadzenie Kościelne. Właśnie ono wybiera katolikosa.