Jan Paweł II i polska demokracja

Przełom przyniosła dopiero następna pielgrzymka (1997), kiedy Jan Paweł II przyjechał do narodu głęboko podzielonego sporem o treść nowej konstytucji, który w swej istocie był również sporem o znaczenie transformacji ustrojowej dokonującej się w Polsce po 1989 roku.

Realizm Papieża, który z jednej strony jednoznacznie wsparł rdzeń wolnorynkowych i demokratycznych przemian, ale z drugiej nazwał też wyraźnie problemy ludzi poszkodowanych przez reformy oraz popełniane w ich trakcie błędy, zmarginalizował stanowiska skrajne, tak że papieski apel o budowanie społecznie wrażliwej gospodarki wolnorynkowej i demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego dopomógł w deideologizacji społecznych postaw oraz racjonalizacji języka społecznego dyskursu.

Jeszcze wyraźniej ukazała to ostatnia pielgrzymka (1999), podczas której Jan Paweł II, przekraczając światopoglądowe i partyjne podziały, spotkał się z przedstawicielami wszystkich sił politycznych w kraju (ze spektakularnym gestem zaproszenia na lotnisku prezydenckiej pary do papamobilu), a w kulminacyjnym momencie swej wizyty wystąpił przed połączonymi izbami Sejmu i Senatu, zarysowując program budowania podmiotowości społecznej w suwerennym kraju i jednoznacznie (co, rzecz jasna, nie znaczy bezkrytycznie) popierając - wbrew opiniom niektórych katolików - polskie dążenia do uczestnictwa w Unii Europejskiej.