**Dzień trzeci wizyty w Turcji**

30 XI 2006 r., Stambuł
Liturgia ku czci św. Andrzeja - Andrzej Grajewski prosto z Turcji

Udział w uroczystościach patronalnego święta Patriarchatu Ekumenicznego w Konstantynopolu - dnia św. Andrzeja Apostoła, był najważniejszym celem podróży Benedykta XVI do Turcji. Dlatego oczekiwano go z ogromnym zainteresowaniem. Rano Papież przejechał ze swej siedziby na Fanar. Tam przy dźwiękach dzwonów i śpiewie chóru Patriarcha Bartłomiej I we wspaniałych szatach liturgicznych, pocałunkiem pokoju powitał papieża w przedsionku katedry św. Jerzego na Fanarze. Następnie poprowadził Go w uroczystej procesji do tronu stojącego po lewej stronie nawy. Wspólnie wzięli udział w Liturgii, której przewodniczył Patriarcha wraz z kilkoma biskupami prawosławnymi. Była ona przygotowana według formularza św. Jana Chryzostoma i trwała blisko 2 godziny.

Składała się z trzech części: przygotowania darów chleba i wina, liturgii katechumenów (liturgii słowa) i liturgii wiernych. W jej trakcie czytano m. in. fragment 1 List do Koryntian św. Pawła i Ewangelii wg. św. Jana. W czasie liturgii Biskup Rzymu i Biskup Konstantynopola wymienili pocałunek pokoju

W wygłoszonym słowie Bartłomiej I mówił o wspólnym celebrowaniu Liturgii w centrum której jest Chrystus. Wskazał także, że wspólna modlitwa oraz celebracje są najlepszym środkiem dla wyrażania jedności. Zwracając się do Papieża, jako „brata w Chrystusie” podziękował mu serdecznie za obecność, która jest darem Boga dla obu Kościołów. W swojej wypowiedzi Papież odniósł się m.in. do kwestii prymatu Piotra w Kościele. Przypomniał, że Piotr jest skałą, na której Chrystus buduje swój Kościół (Mt 16,18). Zaznaczył, że posługa Piotra zawsze miała wymiar powszechny, choć później kwestia ta wzbudzała godne pożałowania spory. Jednocześnie Papież wyraził nadzieję, że teologiczny dialog pozwoli przezwyciężyć różnice i doprowadzić do oczekiwanych, zadowalających rezultatów.

Przypomniał także słowa Jana Pawła II, - „niezapomnianego poprzednika i Sługi Bożego”, jak się wyraził, który w encyklice „Ut Unum sint” napisał, że to Piotr pierwszy otrzymał łaskę posługi jedności wobec całego Kościoła i na bazie tej tajemnicy skierował zaproszenie do braterskiego dialogu, poszukującego jedności we współczesnym świecie.

Następnie obaj hierarchowie wymienili się darami. Benedykt XVI otrzymał zdobny Ewangeliarz z osobistym wpisem patriarchy. "Wasza Świątobliwość - powiedział Bartłomiej I, na pamiątkę Twojej błogosławionej wizyty w naszym Kościele, wyrażając naszą radość i wdzięczność ofiarujemy Tobie tę świętą Ewangelię, na której pierwszej stronie widnieje napis: Jesteś naśladowcą Chrystusa. Bądźmy naśladowcami naszego wspólnego Pana i Zbawiciela, modląc się i pracując na rzecz miłości, jedności i pokoju, by one zwyciężały w naszych Kościołach i w całym świecie" Papież wręczył patriarsze złoty zdobiony kielich. Po wręczeniu obaj ucałowali otrzymane prezenty.

Wspólnie także udzielili błogosławieństwa wszystkim zebranym w świątyni. Następnie wyszli z katedry i udali się poprzez dziedziniec na taras budynku Patriarchatu skąd wspólnie pobłogosławili wszystkich zebranych. Zebrani gromkimi brawami podziękowali im za ten kolejny gest jedności. Oklaski nasiliły się jeszcze bardziej, gdy obaj hierarchowie podnieśli w górę uściśnięte ręce, które splotły się w znak jedności. Św. Andrzej Apostoł nie mógł naszym Kościołom dać lepszej wskazówki.

Po chwili przerwy obaj hierarchowie oraz liczne grono biskupów obu wyznań poszło do sali konferencyjnej Patriarchatu. Tam nastąpiło uroczyste odczytanie Deklaracji. Kard. Kasper odczytał jej tekst w języku francuskim, a biskup prawosławny w języku angielskim Następnie podali oba dokumenty do podpisu. Biskup prawosławny Benedyktowi XVI, a kard. Kasper patriarsze. Podpisaniu dokumentu zebrani przywitali gromkimi brawami, a autorzy dokumentu zwieńczyli uroczystość serdecznym pocałunkiem.