Do jakiej Ziemi Świętej pielgrzymuje papież?

Bp Shomali wskazuje też na poważne różnice ekonomiczne w obu krajach. Roczny dochód narodowy na jednego mieszkańca w Autonomii Palestyńskiej to 2.tys. dolarów a w Izraelu 28.tys. Stopa bezrobocia wśród Palestyńczyków wynosi 30 proc. a w Izraelu jedynie 5 proc. Gospodarcze zacofanie na terytoriach palestyńskich pogłębia korupcja, brak portu, lotnisk, ograniczenia w pozwoleniach budowlanych i pracy, deficyt wody, który szczególnie dotyka rolnictwo. Na to nakłada się izraelska polityka osadnicza na terenach palestyńskich. Dla Palestyńczyków jest ona przyczyną frustracji i goryczy. "Przemoc może wybuchnąć w każdej chwili" - obawia się bp Shomali. Wskazuje też na wzrost wpływów żydowskich środowisk ultraortodoksyjnych, w których młode pokolenie jest wychowywane w duchu nienawiści do nie Żydów. Ponadto system kontroli nad nimi wymyka się spod kontroli państwa. Mimo wszystko biskup dostrzega oznaki nadziei wskazując na środowisko liberalnych izraelskich intelektualistów, którzy wierzą, że dojdzie do sekularyzacji izraelskiego państwa i rozwiązania izraelsko-palestyńskiego konfliktu poprzez utworzenie dwóch państw.

Wielkie obawy państw regionu wzbudza wojna domowa w Syrii: "Syria jest tragedią" - podkreśla bp Shomali. Jego zdaniem jeśli upadnie prezydent Syrii Baszir al-Assad dojdzie do straszliwego odwetu. W wyniku tak radykalnych wstrząsów politycznych może dojść do powstania szeregu fundamentalistycznych państw islamistycznych od Egiptu po Syrię. Nawet Jordania, która znajduję się obecnie w "pozycji sandwicha" jest zagrożona przez radykalny ruch islamskich salafistów.

Watykan-Izrael

Relacje Izraela z Watykanem przechodziły różne meandry, od braku oficjalnych kontaktów po owocne spotkania robocze. Wkrótce po powstaniu państwa Izrael w 1948 r. władze państwowe sygnalizowały zainteresowanie nawiązaniem kontaktów ze Stolicą Apostolską. Na papieskich audiencjach przyjmowani byli wysokiej rangi politycy z premier rządu Goldą Meir czy szefem dyplomacji Abba Ebanem. Jednak przez lata Watykan nie spieszył się z nawiązaniem oficjalnych relacji co nie wynikało jedynie z tzw. realpolitik, ale także z nierzadko trudnej historii. W 1964 r. papież Paweł VI spędził w Izraelu 11 godzin, ale przez cały swój pobyt nie wymówił słowa "Izrael". Wśród przeszkód w nawiązaniu stosunków znalazły się kwestie polityczne jak: nieustalone granice państwowe, problem palestyńskich uchodźców, status Jerozolimy czy stanowisko arabskich chrześcijan.

Po wojnie sześciodniowej w 1967 r. w wyniku której Izrael przejął kontrolę nad całą Jerozolimą i świętymi miejscami chrześcijaństwa, Stolica Apostolska przyjęła bardziej pragmatyczny stosunek do dialogu z Izraelem aby wspierać i pomagać chrześcijanom mieszkającym w Izraelu. Oczywiście Watykan stawiał zawsze jasno, że jego stanowisko nie ma żadnego związku z religijnym antyjudaizmem.

Historycznym i teologicznym przełomem w relacjach watykańsko-żydowskich była przyjęta w 1965 r. przez Kościół katolicki deklaracja Soboru Watykańskiego II o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich "Nostra Aetate". Dokument ten diametralne zmienił podejście katolickie i uwolnił Żydów od zbiorowej winy za śmierć Jezusa; oskarżenia, które było jednym z głównych powodów antysemityzmu religijnego w całej historii.

Natomiast stan dyplomatycznego zawieszenia zakończył się ostatecznie 30 grudnia 1993 r. gdy Izrael oraz Stolica Apostolska podpisały Układ Podstawowy, co zaowocowało nawiązaniem stosunków dyplomatycznych i wymianą ambasadorów. Porozumienie było historycznym kamieniem milowym nie tylko w relacjach międzypaństwowych, ale także w relacjach między Kościołem katolickim a narodem żydowskim. Układ jest oparty na czterech fundamentalnych punktach: ustanowienie stosunków dyplomatycznych, gotowość do zwalczania antysemityzmu, wspieranie wymian kulturalnych i naukowych oraz współpraca przy wspieraniu chrześcijańskich pielgrzymek.

Momentem szczytowym dla nowych relacji watykańsko-izraelskich była wizyta Jana Pawła II z okazji Wielkiego Jubileuszu 2000 z niezapomnianym obrazem modlącego się papieża przed Ścianą Płaczu, gdzie w załomie muru, zgodnie z tradycją żydowską, zamieścił napisaną przez siebie modlitwę. "Boże naszych ojców, Ty wybrałeś Abrahama i jego potomstwo, aby objawić swe Imię narodom. Jesteśmy głęboko zasmuceni postępowaniem tych, którzy w ciągu historii spowodowali cierpienia Twoich dzieci. Prosząc Cię o przebaczenie, chcemy zobowiązać się do prawdziwego braterstwa z narodami Przymierza" - głosił tekst modlitwy.

Od czasu podpisania Układu Podstawowego dochodziło do różnego rodzaju napięć we wzajemnych relacjach spowodowanych wybuchem drugiego powstania palestyńskiego Intyfady. Papież Polak krytykował spiralę przemocy na Bliskim Wschodzie i terrorystyczne ataki w Izraelu. Sytuacja ta spowodowała dramatyczny exodus miejscowych chrześcijan. Napięcia spowodowały też takie wydarzenia jak planowana budowa wielkiego meczetu obok Bazyliki Narodzenia w Nazarecie czy okupacja przez grupę uzbrojonych Palestyńczyków Bazyliki Narodzenia w Betlejem w 2003 r. a także budowa muru pomiędzy Jerozolimą a terenami zamieszkałymi przez arabskich chrześcijan.

Od 20 lat nadal trwają negocjacje w oparciu o art. 10 Porozumienia Podstawowego. Wspomniany artykuł dotyczy praw Kościoła katolickiego do posiadania własności w Izraelu. Rozmowy dotyczą miejsc i instytucji należących do Kościoła katolickiego w Ziemi Świętej, kwestii tzw. „ważności terytorialnej” i podatkowych. Watykańsko-izraelskie porozumienie ekonomiczne ma rozróżniać instytucje katolickie zależnie od ich charakteru. I tak np. klasztory, które nie prowadzą działalności zarobkowej, będą traktowane inaczej, niż domy pielgrzyma czy instytucje edukacyjne. Negocjacje dotykają także kwestii spornych, jak sprawa ewentualnego zwrotu Kościołowi katolickiemu Wieczernika. Ostatnie spotkanie odbyło się w lutym br. w Jerozolimie. Kolejne planowane jest na czerwiec i odbędzie się ono w Watykanie.

Papież Franciszek przybywając do Izraela będzie podążał drogą dwóch swoich poprzedników Jana Pawła II i Benedykta XVI. Obaj bardzo się przyczynili do procesu porozumienia, zbliżenia, dialogu między Żydami, Izraelem a Kościołem katolickim. Franciszek spotykając się w październiku ub.r. ze wspólnotą żydowską Rzymu i władzami Związku Żydów Włoskich zaapelował: „Jest czymś sprzecznym samym w sobie, aby chrześcijanin był antysemitą. Niech antysemityzm zostanie usunięty z serca i życia każdego mężczyzny i każdej kobiety!” Dodał, że wspólna tragedia II wojny światowej paradoksalnie nauczyła katolików i żydów kroczenia razem.