Międzynarodowe Kongresy Eucharystyczne

Początki

Po uzyskaniu akceptacji i zgody Leona XIII przeprowadzono go w Lille w dniach 28-30 czerwca 1881 r. pod hasłami „Społeczne królestwo Chrystusa” i „Eucharystia zbawia świat” (w owym czasie nie było jeszcze zwyczaju ogłaszania oficjalnego hasła, stąd w źródłach panują rozbieżności co do tematu, jaki przyświecał tamtemu wydarzeniu). Uczestniczyło w nim ponad 8 tysięcy osób, w tym 363 delegatów z Francji i 47 z zagranicy: z Austrii, Belgii, Chile, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Szwajcarii i Meksyku. Obradom przewodniczył biskup pomocniczy diecezji Cambrai – Henri Monnier.

W czasie tego pierwszego, historycznego spotkania czcicieli Chrystusa w Eucharystii wygłoszono kilkanaście referatów w trzech zespołach tematycznych: adoracja i pokuta; kult i cześć zewnętrzna; propaganda. Bardzo mocno podkreślano wówczas konieczność poszukiwania sposobów przywrócenia prawom Bożym należnego im miejsca w życiu publicznym i społecznym. Na zakończenie tamtego wydarzenia jego uczestnicy powołali komitet, na razie jeszcze doraźny, przygotowujący następne Międzynarodowe Kongresy Eucharystyczne. Przewodniczącym został bp A. de la Bouillerie, a na jego zastępców wybrano dwóch świeckich: hrabiego de Nicolaya i J. de Beneque’a.

Drugi Kongres zwołano do Awinionu na 13-17 września 1882 r. pod hasłem (nieoficjalnym) „Schrystianizować życie przez Eucharystię”. Przewodniczył mu miejscowy arcybiskup F. E. Hasley. Miejscem trzeciego było Liège (5-10 czerwca 1883), gdzie pod przewodnictwem abp. A. Duquesnaya, metropolity Cambrai, obradowano nad sposobami reagowania Kościoła na rozszerzające się zeświecczenie społeczeństw w państwach zachodnich. Tutaj też powołano stały komitet MKE, któremu przewodniczył kard. Victor-Auguste-Isidore Dechamps z Mechelen (Malines; 1810-83) w Belgii. Był to jednocześnie pierwszy Kongres, zorganizowany poza Francją.

Również następny odbył się poza tym krajem – we Fryburgu Szwajcarskim (9-13 września 1885). Jego biskup, wspomniany Gaspard Mermillod stanął po śmierci bp. de la Bouillerie na czele stałego Komitetu Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych. Forum fryburskie zorganizowano przy znacznym udziale miejscowych władz świeckich.

Tematyka i organizacja Kongresów

W latach 1881-1902, to znaczy za pontyfikatu Leona XIII, przeprowadzono łącznie 14 kongresów, czyli średnio odbywały się one co roku, później co dwa-trzy lata. Z czasem częstotliwość tych spotkań zmniejszyła się, a jednocześnie wyszły one poza Europę. W 1893 r. kongres odbył się w Jerozolimie, a w 1910 r. w Montrealu.

Chociaż spotkania coraz bardziej umacniały się w życiu i świadomości katolików, a pośrednio też miejscowych społeczeństw w ogóle, to jednak napotykały nieraz szereg trudności na etapie organizacji i w wykonaniu. Na przykład podczas 18. Kongresu w Londynie (8-13 IX 1908) władze brytyjskie nie zezwoliły na procesję eucharystyczną z monstrancją, toteż przeszła ona ulicami miasta bez Najświętszego Sakramentu, za to w imponującym składzie: ponad 25 tys. dorosłych i prawie 20 tys. dzieci, a wśród duchownych było 7 kardynałów, ponad 90 biskupów i prawie tysiąc kapłanów.

Pierwszy Kongres z udziałem katolików obrządków wschodnich odbył się w Jerozolimie 14-21 maja 1908 r. Obecni byli wówczas m.in. katolicy obrządku ormiańskiego i kilku innych wschodnich; po raz pierwszy też przybył wtedy oficjalny legat papieski.

Pierwszym papieżem, który przewodniczył kongresowi i czynnie w nim uczestniczył, był św. Pius X – było to podczas szesnastego spotkania z kolei, które odbywało się 1-4 czerwca 1905 w Rzymie. W czasie 21. Kongresu w Montrealu (7-11 września 1910) do wczesnej I Komunii św. przystąpiło prawie 30 tys. dzieci. A 23. Kongresowi, obradującemu w Wiedniu w dniach 12-15 września 1912 r., patronował cesarz Franciszek Józef I. Kongres ten upamiętniał ponadto kolejną rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Dla podkreślenia wkładu Polaków w tamto zwycięstwo, stanowili oni odrębną i liczną sekcję, obradującą w kościele św. Michała.

Poszczególne kongresy łączono często z ważnymi rocznicami czy wydarzeniami o dużym znaczeniu dla chrześcijan, a zwłaszcza katolików kraju, w którym się odbywały. Na przykład 30. Kongres, przeprowadzony 7-11 maja 1930 r. w Kartaginie (dziś Tunezja), upamiętniał 1500. rocznicę śmierci św. Augustyna. Podobnie następne spotkanie, 21-26 czerwca 1932 w Dublinie, wspominało 1500. rocznicę przybycia do Irlandii apostoła i patrona tego kraju św. Patryka. Z kolei kongres w Sydney w dniach 6-9 września 1928 po raz pierwszy miał wymiar mariologiczny i przebiegał pod hasłem "Maryja a Eucharystia".

Od pontyfikatu Piusa XI (1922-39) kongresy mają charakter w pełni międzynarodowy, a nawet międzykontynentalny, gdyż odbywają się na przemian w różnych częściach świata. Ponadto zyskały wówczas wymiar misyjny a od spotkania w Manili (1937) zaczęto mówić także o towarzyszącej im „reewangelizacji”.

Bardzo istotne i trwałe zmiany organizacyjne wprowadził kongres w Monachium (1960). Na wniosek teologa i liturgisty niemieckiego Josefa A. Jungmanna SI (1889-1975), późniejszego współtwórcy soborowej reformy liturgii, poszczególne etapy (dni) kongresów lub całe te spotkania noszą nazwę statio orbis, a ich ośrodkiem i uwieńczeniem jest codzienna msza św., niezależnie od innych punktów programu danego dnia.