Słowackie przełomy

Ostatecznie podjęli próbę tworzenia własnego państwa i po pokojowym rozwiązaniu Czechosłowacji w 1992 r. z mozołem budują zręby własnej suwerenności.

Przeciw obcej dominacji
Przez stulecia ziemie słowackie były częścią Królestwa Węgier. Pozsóny (dzisiaj Bratysława) była stolicą Węgier w okresie, gdy Nizina Węgierska znalazła się pod tureckim panowaniem. Tamtejszy kościół pw. św. Marcina był miejscem koronacji królów węgierskich. Przed madziaryzacją uratowało Słowaków duchowieństwo katolickie, które od połowy XIX wieku podjęło intensywne wysiłki w obronie języka oraz interesów ekonomicznych i politycznych narodu słowackiego. Twórcą nowoczesnego słowackiego ruchu narodowego był ks. Andrej Hlinka. Za jego przykładem wielu słowackich duchownych zaczęło zakładać spółdzielnie, banki ludowe, organizacje abstynenckie oraz towarzystwa ludowe.

W 1918 r. ks. Hlinka poparł działania na rzecz utworzenia wspólnego państwa Czechów i Słowaków. Wkrótce okazało się jednak, że Czechosłowacja nie zaspokoiła aspiracji Słowaków. Była państwem scentralizowanym, chociaż wcześniejsze ustalenia przewidywały, że wspólne państwo będzie miało charakter federacyjny, w którym prawa obu narodów będą jednakowe. W latach 30. wśród Słowaków coraz powszechniejsze było przekonanie, że należy spróbować samodzielnego bytu.

Jesienią 1938 r., gdy po decyzjach konferencji w Monachium rozpoczął się podział Czechosłowacji, Słowacy zażądali od Pragi autonomii. Kiedy Hitler postanowił zlikwidować resztki czeskiej państwowości, Słowakom postawiono ultimatum: mogli pod protektoratem III Rzeszy utworzyć własne państwo albo ich ziemie miały być wcielone do Węgier. W tej sytuacji parlament słowacki podjął uchwałę o powołaniu słowackiego państwa. Jego prezydentem został ks. Jozef Tiso. Słowackie wojska brały udział w hitlerowskiej agresji na Polskę oraz ataku na Związek Radziecki. Korzystając z wojennej koniunktury, rząd ks. Tiso doprowadził do ożywienia gospodarczego, dbał także o rozwój kultury narodowej.
Jednocześnie postępował proces faszyzacji życia wewnątrz kraju, narastały represje wobec przeciwników politycznych oraz dopuszczono do eksterminacji słowackich Żydów w hitlerowskich obozach koncentracyjnych.

Tylko słowacki Episkopat starał się łagodzić najbardziej radykalne działania słowackich faszystów, a także występował w obronie deportowanych Żydów. Sytuacja na Słowacji skomplikowała się, gdy III Rzesza zaczęła ponosić klęski. Przeciwnikami Tiso byli komuniści oraz ugrupowania związane z rządem londyńskim premiera Benesza. W sierpniu 1944 r. na Słowacji wybuchło powstanie. Rząd Tisy wezwał na pomoc oddziały niemieckie. W krótkim czasie przełamały one opór powstańców. Powstanie straszliwie zniszczyło Słowację, a jego klęska zadała ostateczny cios słowackiej państwowości. W czasie niemieckich pacyfikacji zginęło blisko 30 tys. ludzi, głównie cywili. Rząd Tisy, który wcześniej próbował wywalczyć sobie pewien margines swobody w stosunkach z Niemcami, został zepchnięty do roli kolaboranta Berlina, niewiarygodnego wobec wszystkich partnerów międzynarodowych. Za zwycięską Armią Czerwoną wkraczał na Słowację nowy porządek.