Słowackie przełomy

W latach 70. i 80. Kościół odgrywał wielką rolę w życiu społecznym Słowacji. Ruch dysydencki tu praktycznie nie istniał, a krąg publicznie znanych osobistości zaangażowanych w działalność opozycyjną był niewielki. Prężnie rozwijały się natomiast niezależne struktury kościelne. Funkcjonowały one obok struktur oficjalnych, działających pod stałą presją administracji państwowej. Aby więc stworzyć warunki dla zakazanej przez władze pracy duszpasterskiej, powołano szereg małych wspólnot religijnych. Spotykały się one na modlitwie, lekturze Biblii, dyskusji w kręgach rodzinnych.

Czołową postacią słowackiego Kościoła podziemnego był jezuita bp Ján Korec (od 1991 r. kardynał). Wśród świeckich działaczy tego ruchu znany był prawnik dr Ján Čárnogursky, (później premier Słowacji i lider Ruchu Chrześcijańsko-Demokratycznego). 25 marca 1988 r. środowiska katolickie zorganizowały w centrum Bratysławy pokojową demonstrację w obronie praw ludzi wierzących. Zebrało się tam ok. 3 tys. osób, które stały w milczeniu z zapalonymi świecami, a następnie zaczęły odmawiać Różaniec. Siły milicji rozproszyły zebranych. Pobito kilkaset osób, wiele zatrzymano w aresztach. Była to pierwsza od czasu „Wiosny Praskiej” publiczna demonstracja w Czechosłowacji.

Wreszcie nadeszły gorące dni chłodnego listopada 1989 r. Brutalna interwencja oddziałów specjalnych 17 listopada w Pradze wywołała bunt. Masowe demonstracje – najpierw w Pradze i Bratysławie, a później także w innych miastach czeskich i słowackich – zakończyły panowanie komunistów w tym kraju.

Wobec nowych wyzwań
Wolność przyniosła Kościołowi na Słowacji szansę na normalną działalność i odrobienie zaniedbań, spowodowanych latami prześladowań. Postawiła go też wobec nowych wyzwań, wynikających z problemów, jakie przyniosła transformacja ustrojowa oraz perturbacje polityczne, związane z podziałem federacyjnej Czechosłowacji. Biskupi i znaczna część duchowieństwa słowackiego wspierali program budowy własnego, suwerennego państwa, które powstało w 1993 r.

31 marca 1995 r. Jan Paweł II dokonał kolejnej reorganizacji struktur kościelnych na Słowacji. Ostatecznie uregulowane zostały granice niektórych starych diecezji i wytyczone nowe, odpowiadające obecnej sytuacji społecznej tego kraju.