Działalność Matteo Ricciego aktualnym wzorcem ewangelizacji

Drodzy bracia i siostry, dzień dobry!

Dzisiaj chciałbym przedstawić kolejny wielki wzór gorliwości apostolskiej: ojca Matteo Ricciego.

Pochodzący z Maceraty, w regionie Marche we Włoszech, odbywszy studia w szkołach jezuickich i wstąpiwszy do Towarzystwa Jezusowego w Rzymie zachwycony relacjami misjonarzy, podobnie jak wielu jego młodych towarzyszy, poprosił o wysłanie na misje na Dalekim Wschodzie. Po usiłowaniach Franciszka Ksawerego, dwudziestu pięciu innych jezuitów bezskutecznie starało dostać się do Chin. Ale Ricci i jeden z jego współbraci przygotowali się bardzo dobrze, starannie ucząc się chińskiego języka i zwyczajów, i ostatecznie udało im się zamieszkać na południu kraju. Trzeba było osiemnastu lat, z czterema etapami przez cztery różne miasta by dotarli do Pekinu. Dzięki wytrwałości i cierpliwości, ożywionej niezachwianą wiarą, Matteo Ricci był w stanie przezwyciężyć trudności i niebezpieczeństwa, nieufności i przeciwności.

Zawsze podążał drogą dialogu i przyjaźni ze wszystkimi osobami, które spotykał, co otworzyło mu wiele drzwi do głoszenia wiary chrześcijańskiej. Jego pierwszym dziełem w języku chińskim był traktat O przyjaźni, który miał wielki oddźwięk. Aby dopasować się do chińskiej kultury i życia, początkowo ubierał się jak buddyjscy bonzowie, ale potem zdał sobie sprawę, że najlepszym sposobem jest przyjęcie stylu życia i ubioru literatów. Dogłębnie studiował ich teksty klasyczne, aby móc przedstawić chrześcijaństwo w pozytywnym dialogu z ich mądrością konfucjańską oraz tradycjami i zwyczajami społeczeństwa chińskiego. Podobnie, we wczesnych wiekach Kościoła, Ojcowie byli w stanie „inkulturować” wiarę chrześcijańską w dialogu z kulturą grecką.

Jego doskonałe przygotowanie naukowe budziło zainteresowanie i podziw ludzi kultury, począwszy od jego słynnej mapy świata, mapy całego znanego wówczas świata, z różnymi kontynentami, która po raz pierwszy ujawniła Chińczykom rzeczywistość poza Chinami, rzeczywistość, która była znacznie szersza, niż kiedykolwiek myśleli. Wiedza matematyczna i astronomiczna Ricciego i jego misjonarzy przyczyniła się również do owocnego spotkania kultury i nauki Zachodu i Wschodu, które następnie przeżyło jeden z najszczęśliwszych okresów nacechowany dialogiem i przyjaźnią. Istotnie, praca Matteo Ricciego nigdy nie byłaby możliwa bez współpracy z jego wielkimi chińskimi przyjaciółmi, takimi jak słynny „Doktor Paweł” (Xu Guangqi) i „Doktor Leon” (Li Zhizao).

Sława Ricciego jako człowieka nauki nie może jednak przesłonić najgłębszej motywacji wszystkich jego wysiłków: głoszenia Ewangelii. Wiarygodność uzyskana dzięki dialogowi naukowemu dała mu uznanie konieczne, żeby zaproponować prawdy chrześcijańskiej wiary i moralności, którą dogłębnie omawia w swoich głównych chińskich dziełach, takich jak Prawdziwe znaczenie Pana Niebios. Oprócz jego doktryny, to właśnie jego świadectwo życia religijnego, cnót i modlitwy, jego miłosierdzie, pokora i całkowity brak zainteresowania zaszczytami i bogactwem doprowadziły wielu jego chińskich uczniów i przyjaciół do przyjęcia wiary katolickiej.

W ostatnich dniach swojego życia, tym, którzy byli najbliżej niego i pytali go, jak się czuje, „odpowiedział, że w tym momencie zastanawiał się, czy większa była radość i zadowolenie, które odczuwał wewnętrznie na myśl, że jest blisko swojej podróży, aby pójść i zasmakować Boga, czy też smutek, jaki może wywołać w nim opuszczenie towarzyszy całej misji, którą tak bardzo umiłował, i służba, którą mógł jeszcze wyświadczyć Bogu, naszemu Panu w tej misji” (S. DE URSIS, Relazione su M.Ricci, Archivio Storico Romano S.I.).. Jest to ta sama postawa, o której dawał świadectwo apostoł Paweł (por. Flp 1, 22-24), synteza umiłowania Boga i zapału misyjnego.

Matteo Ricci zmarł w Pekinie w 1610 r., w wieku 57 lat, wyczerpany pracą misyjną, a w szczególności ciągłą gotowością do przyjmowania odwiedzających, którzy szukali go w każdej chwili, aby skorzystać z jego mądrości i rady. Był pierwszym obcokrajowcem, któremu cesarz zezwolił na pochówek na chińskiej ziemi.

W perspektywie Soboru Watykańskiego II duch i metoda misyjna Matteo Ricciego stanowią wzór żywy i aktualny. Jego umiłowanie narodu chińskiego, konkretnie realizowane w przyjaźni, serdecznie odwzajemniane przez Chińczyków, pozostaje trwałym źródłem inspiracji nie tylko dla wszelkiej relacji między Kościołem katolickim a Chinami, ale także między kulturą zachodnią a chińską, tak aby mężczyźni i kobiety wszystkich krajów mogli żyć jako bracia i siostry.

Tłum. o. Stanisław Tasiemski OP (KAI) / Watykan