Przemówienia Jana Pawła II do bułgarskiego świata kultury, nauki i sztuki

Szanowni Panowie, Czcigodne Panie!

1. Z radością spotykam się z wami, przedstawicielami różnych dziedzin kultury i sztuki. Dzięki swym kompetencjom uobecniacie tutaj w jakiś sposób cały umiłowany Naród Bułgarski. Zwracam się do was z szacunkiem i podziwem, świadom tego, jak delikatny i ważny jest wasz wkład w szlachetne dzieło budowania społeczeństwa, w którym panowałoby "wzajemne zrozumienie, gotowość współpracy na drodze wspaniałomyślnej wymiany dóbr kulturalnych i duchowych" ("Slavorum Apostoli", 27). Serdecznie dziękuję panu, który w swych szlachetnych słowach wyraził uczucia tutaj obecnych, jak też tych, którzy na różne sposoby przyczynili się do urzeczywistnienia mojej wizyty w waszym pięknym kraju. Serdecznie pozdrawiam też rzeczników inicjatywy "Dzwony Pokoju" i chętnie im powierzam ten "Dzwon Papieża", życząc, aby jego odgłosy przypominały dzieciom i młodzieży Bułgarii o obowiązku i zobowiązaniu rozwijania przyjaźni i zrozumienia między różnymi narodami ziemi.

2. Spotkanie to odbywa się w szczególnie znamiennym dniu: dzisiaj bowiem Bułgaria obchodzi uroczystość świętych Braci Cyryla i Metodego, nieustraszonych głosicieli Ewangelii Chrystusowej oraz twórców języka literackiego i kultury narodów słowiańskich. Ich wspomnienie liturgiczne ma szczególne znaczenie, jest to bowiem jednocześnie "Święto Piśmiennictwa Bułgarskiego". Dotyczy ono nie tylko prawosławnych i katolików, lecz dla wszystkich stanowi okazję do zastanowienia się nad dziedzictwem kulturalnym, które zrodziło się dzięki działalności dwóch świętych Braci z Tesaloniki.

Protobułgarski chan Omurtag napisał na słupie zachowanym w kościele Czterdziestu Świętych Męczenników w Weliko Tarnowo: "Człowiek, chociaż żyje dobrze, umiera i rodzi się następny człowiek. Ten, który narodzi się później, gdy zobaczy ten napis, wspomni o tym, kto go ułożył" ("Le fonti della storia bulgara", wyd. Oteczestwo, Sofia 1994, s. 24). Chciałbym więc, aby to nasze spotkanie miało charakter uroczystego aktu czci i wdzięczności dla świętych Cyryla i Metodego, których w 1980 roku ogłosiłem Patronami Eurpoy wraz ze świętym Benedyktem z Nursji, a którzy jeszcze dzisiaj mogą wiele nauczyć nas wszystkich, na Wschodzie i Zachodzie.

3. Wprowadzając Ewangelię do konkretnej kultury ewangelizowanych narodów Święci Bracia dzięki genialnemu i oryginalnemu stworzeniu alfabetu, zdobyli szczególne zasługi. Aby sprostać potrzebom swej posługi apostolskiej, przełożyli na miejscowy język święte księgi do celów liturgicznych i katechetycznych, kładąc przez to podwaliny literatury w językach owych narodów. Słusznie zatem uważani są nie tylko za Apostołów Słowian, lecz także za ojców ich kultury. Kultura jest ucieleśnionym w historii wyrazem tożsamości danego narodu; kształtuje ona jego duszę, która utożsamia się ze szczególnymi wartościami, wyraża się w konkretnych symbolach i komunikuje się przez własne znaki. Za pośrednictwem ich uczniów misja Cyryla i Metodego wspaniale przyjęła się w Bułgarii. Dzięki świętemu Klemensowi z Ochrydu powstały tu dynamiczne ośrodki życia zakonnego i tutaj też szczególnie rozwinęła się cyrylica. Stąd chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się na inne kraje, docierając przez pobliską Rumunię na dawną Ruś Kijowską, szerząc się następnie aż po Moskwę i inne regiony wschodnie.

Dzieło Cyryla i Metodego stanowi znaczący wkład w kształtowanie się wspólnych chrześcijańskich korzeni Europy, tych korzeni, które dzięki swej głębi i żywotności tworzą jeden z najmocniejszych punktów odniesienia kulturowego, których nie może pominąć żadna poważna próba odtworzenia w nowy i współczesny sposób jedności tego kontynentu.