Ukraiński tygiel

Obecnie znaczna część tamtych emocji opadła i na Zachodniej Ukrainie jest już ponad 115 miejsc, gdzie prawosławni i grekokatolicy wspólnie użytkują świątynie.W czasach sowieckich zmieniła się także znacząco geografia Kościoła katolickiego na Ukrainie, który zorganizowany jest w archidiecezję lwowską z podległymi diecezjami: kamieniecką (Podole), łucką (Wołyń) i kijowsko-żytomierską.

Represje, jakie spadły na Polaków w latach II wojny światowej ze strony administracji hitlerowskiej i sowieckiej, wywózki na Sybir, a także rzezie dokonywane przez ukraińskich nacjonalistów, a przede wszystkim zmiana granic spowodowały, że Kościół katolicki na obszarach byłych województw lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego poniósł ogromne straty. Wymordowano część duchowieństwa i wiernych z archidiecezji lwowskiej i diecezji łuckiej, pozostałych zmuszono do repatriacji do Polski. Opustoszały polskie miasta i wsie na Kresach, popadły w ruinę kościoły.

Dzisiaj w niektórych rejonach trwa praca przy restauracji tego, co pozostało, bądź rozpoczęło się budowanie od podstaw nowych parafii, świątyń i całej pracy duszpasterskiej. Inna była chronologia represji, które spadły na Polaków żyjących po traktacie ryskim (1921 r.) w granicach sowieckiej Ukrainy w rejonie Żytomierza, Chmielnickiego (Płoskirowa) czy Kamieńca Podolskiego. W 1936 r. wywieziono z tych obszarów ok. 250 tys. Polaków, głównie do Kazachstanu, gdzie do dzisiaj ich potomkowie czekają na szansę powrotu do Polski.

Tysiące ich zostało także wówczas rozstrzelanych. Ci, którzy przeżyli, trwali przy wierze ojców, chociaż języka polskiego czasem już nie używają. Po 1991 r. nastąpiło tam odrodzenie Kościoła katolickiego. Obecnie jest tam zarejestrowanych około 335 parafii, tj. blisko 35 proc. wszystkich parafii rzymskokatolickich na Ukrainie. W rejonie dawnej Małopolski Wschodniej - Galicji (Lwów, Stanisławów, Tarnopol) działa około 224 parafii, tj. 30 proc. Wszystkie chrześcijańskie wspólnoty wyznaniowe na Ukrainie są w trakcie stawania się, określania się pod względem duszpasterskim, czasem narodowościowym.

W tym wielkim tyglu tradycji, kultur, różnych wpływów dopiero powstaje także naród ukraiński, zarówno jako wspólnota etniczna, jak i obywatelska. Od wyników tego procesu zależeć będą losy tego regionu, będzie miał on także wielkie znaczenie dla przyszłości i bezpieczeństwa Polski. Również z tych względów planowana wizyta Jana Pawła II na Ukrainie może się stać wydarzeniem, kształtującym nowy bieg historii.