Mantre si intensificano

NAPIĘCIA MIĘDZY KATOLIKAMI A PRAWOSŁAWNYMI W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ

2. W trakcie wspomnianego procesu reorganizacji Kościoła katolickiego dały, niestety, o sobie znać będące m.in. wynikiem ran pozostałych po smutnych doświadczeniach przeszłości, problemy i napięcia w stosunkach między katolikami i prawosławnymi, szczególnie w związku ze sprawą własności i użytkowania miejsc kultu, należących niegdyś do Kościołów katolickich obrządku bizantyjskiego, skonfiskowanych następnie przez władze państwowe i - przynajmniej w części - przekazanych Kościołom prawosławnym.
Spór o miejsca kultu odbił się niekorzystnie na prowadzonym od dziesięciu lat owocnym dialogu teologicznym między Kościołem katolickim a prawosławnym. Wspólna refleksja nad wymogami braterskiego współżycia, nacechowanego dążeniem do pełnej komunii eklezjalnej, której Chrystus chce dla swego Kościoła, pomoże wszystkim w znalezieniu sprawiedliwego i godnego chrześcijan rozwiązania. Naprawienie dawnych krzywd z pewnością się przyczyni do pozytywnego rozwoju wzajemnych stosunków.
Wszyscy powinni żywić przekonanie, że również w tych sporach dotyczących spraw mało istotnych i czysto praktycznych dialog jest najlepszą formą braterskiej rozmowy prowadzącej do załagodzenia konfliktów w duchu sprawiedliwości, miłości i przebaczenia. Bracia, którzy w przeszłości znosili te same cierpienia, którzy byli wystawieni na te same próby, nie powinni teraz prowadzić sporów między sobą, lecz razem patrzeć ku przyszłości, którą zapowiadają obiecujące znaki nadziei.

KATOLICKIE KOŚCIOŁY WSCHODNIE W INNYCH CZĘŚCIACH ŚWIATA

3. Problem stosunków między katolikami obrządku wschodniego a prawosławnymi pojawia się nie tylko w krajach Europy Wschodniej, lecz różnych formach występuje także wszędzie tam, gdzie istnieją katolickie Kościoły Wschodnie. Dotyczy to szczególnie regionu Bliskiego Wschodu, gdzie obok Kościołów o tradycji bizantyjskiej żyją starożytne Kościoły o tradycji aleksandryjskiej, antiocheńskiej, armeńskiej i chaldejskiej. Ostatnie wydarzenia ujawniły niebezpieczeństwa grożące tamtejszym, zazwyczaj liczebnie małym, wspólnotom katolickim. Trudności, z jakimi borykają się kraje tego regionu, wyniszczone wieloletnimi, często zbrojnymi konfliktami, są przyczyną rosnącej fali emigracji ze wszystkimi związanymi z tym problemami, zarówno dla tych, którzy pozostają w ojczystym kraju, jak i dla powstających na obczyźnie wspólnot Kościołów Wschodnich.

Duch wzajemnego zrozumienia i komunii kierujący się nauką św. Pawła, który wzywa: „Jeden drugiego brzemiona noście” (Ga 6,2), pomoże pokonać obiektywne trudności zarówno w krajach rodzimych, jak i w diasporze. Jest to tym bardziej konieczne, że katolicy i prawosławni tej części świata wywodzą się często z jednej tradycji kościelnej i mają wspólne dziedzictwo etniczno-kulturowe.

Pasterze muszą się troszczyć o to, aby reorganizacja struktur i życia katolickich Kościołów Wschodnich dokonywała się w duchu dialogu prowadzonego w miłości i prawdzie, co wyraźnie zalecił Sobór Watykański II. Zebrani na Soborze biskupi Kościoła katolickiego oświadczyli w Dekrecie o Kościołach Wschodnich, że „Kościół katolicki wysoko ceni instytucje, ryty liturgiczne, tradycje kościelne oraz karność życia Kościołów Wschodnich i wyrazili życzenie, aby owe Kościoły „kwitły i z nową siłą apostolską spełniały powierzone sobie zadanie” [Orientalium Ecclesiarum, 1]. Dlatego Ojcowie Soborowi uznali, iż „na całym świecie należy troszczyć się o zachowanie oraz o rozwój wszystkich Kościołów partykularnych” [Tamże, n. 4], dając im do dyspozycji struktury adekwatne do posługi duszpasterskiej, którą te Kościoły winny pełnić. Posługa ta ma na celu kierowanie wiernymi, ich wychowywanie i uświęcanie. Tradycje liturgiczne, dyscyplinarne oraz teologiczne poszczególnych Kościołów najlepiej „odpowiadają obyczajom miejscowych wiernych i wydają się być najbardziej przydatne do zadbania o dobro dusz” [Tamże, n. 5]. Niechaj takie właśnie kryterium i duszpasterskie nastawienie inspirują organizację struktur owych Kościołów, formację teologiczną ich duchowieństwa oraz katechizację wiernych. Na tym bowiem polega autentyczna posługa duszpasterska.