Katecheza o Nostra aetate, zero tolerancji dla antysemityzmu

Vatican Media Podczas audiencji generalnej

Papież nie kontynuował jubileuszowego cyklu katechez, a tę poświęcił Nostra aetate.

Istotą dialogu międzyreligijnego jest odkrycie obecności Boga poza wszelkimi granicami i zaproszenie do wspólnego poszukiwania Go ze czcią i pokorą – powiedział Leon XIV na audiencji ogólnej. Wyjątkowo nie kontynuował jubileuszowego cyklu katechez, ale skupił się na soborowej deklaracji Nostra aetate w 60. rocznicę jej ogłoszenia. Papież przypomniał w szczególności, że „Kościół nie toleruje antysemityzmu i zwalcza go w imię samej Ewangelii”.

Istotą dialogu jest pragnienie Boga

Papież odwołał się do ewangelicznego spotkania Jezusa z Samarytanką i do Jego słów: „Bóg jest duchem; trzeba więc, by czciciele Jego oddawali Mu cześć w Duchu i prawdzie” (J 4, 24). Spotkanie to, jak zauważył Leon XIV, ukazuje istotę autentycznego dialogu międzyreligijnego. Jest to dialog zrodzony z pragnienia: z pragnienia Boga względem ludzkiego serca i z ludzkiego pragnienia Boga.

Dostrzegać Misterium Boga

Ojciec Święty przypomniał, że ogłoszona 28 października 1965 r. deklaracja Nostra aetate otworzyła nowe horyzonty spotkania, szacunku i duchowej gościnności. Uczy nas ona „abyśmy spotykali wyznawców innych religii nie jako obcych, ale jako towarzyszy podróży na drodze prawdy; abyśmy szanowali różnice, potwierdzając nasze wspólne człowieczeństwo; i abyśmy w każdym szczerym poszukiwaniu religijnym dostrzegali odzwierciedlenie jedynego Misterium Boga, które obejmuje całe stworzenie”.

Żydowskie korzenie chrześcijaństwa

Pierwotnie dokument ten miał dotyczyć świata żydowskiego. „Po raz pierwszy w dziejach Kościoła miał powstać traktat doktrynalny o żydowskich korzeniach chrześcijaństwa, który na płaszczyźnie biblijnej i teologicznej stanowił punkt od którego nie ma odwrotu. ‘Lud Nowego Przymierza został duchowo złączony z potomstwem Abrahama. Kościół Chrystusowy uznaje, że początki jego wiary i wybrania, stosownie do zbawczego misterium Boga, znajdują się już u patriarchów, Mojżesza i proroków’ (NA, 4). W ten sposób Kościół, ‘pamiętając o wspólnym dziedzictwie z Żydami, ubolewa nad wszelkimi aktami nienawiści, prześladowań, wszelkimi manifestacjami antysemityzmu, jakie miały miejsce w jakimkolwiek czasie i ze strony jakichkolwiek ludzi. Czyni to nie ze względów politycznych, ale powodowany bogobojną miłością ewangeliczną’” – mówił Papież.

W imię Ewangelii przeciw antysemityzmowi

Leon XIV zaznaczył, że od tego czasu wszyscy papieże w jasnych słowach potępiali antysemityzm. „Zatem także i ja potwierdzam, że Kościół nie toleruje antysemityzmu i zwalcza go w imię samej Ewangelii” – dodał Ojciec Święty.

Okoliczności polityczne nie mogą przekreślić dialogu z Żydami

Papież przypomniał też wielkie osiągnięcia dialogu żydowsko-katolickiego, który był prowadzony pomimo pojawiających nieporozumień, trudności i konfliktów. „Również dzisiaj nie możemy pozwolić, aby okoliczności polityczne i niesprawiedliwości pewnych osób odwiodły nas od przyjaźni, zwłaszcza że do tej pory osiągnęliśmy wiele” – mówił.

Świat potrzebuje naszej współpracy i czujności

Podsumowując, Ojciec Święty zapewnił, że duch Nostra aetate nadal oświeca drogę Kościoła. „Uznaje on, że wszystkie religie mogą odzwierciedlać ‘promień tej Prawdy, która oświeca wszystkich ludzi’ (n. 2) i szukają odpowiedzi na wielkie tajemnice ludzkiej egzystencji”. Papież wezwał też do rozwoju międzyreligijnej współpracy. „Bardziej niż kiedykolwiek nasz świat potrzebuje naszej jedności, naszej przyjaźni i naszej współpracy. Każda z naszych religii może przyczynić się do złagodzenia ludzkich cierpień i troski o nasz wspólny dom” – powiedział Leon XIV. Podkreślił, że należy zachować czujność wobec nadużywania imienia Boga, religii i samego dialogu.

Humanizacja techniki i AI

Mówiąc o wspólnych zadaniach różnych religii, Papież wskazał m.in. na budowanie pokoju, a także na humanizację techniki, zwłaszcza w odniesieniu do sztucznej inteligencji. „Jeśli zostanie ona pomyślana jako alternatywa dla tego, co ludzkie, może poważnie pogwałcić nieskończoną godność i osłabić podstawowe obowiązki człowieka”.

Nadzieja dla świata

„Nostra aetate – dodał na zakończenie Papież – sześćdziesiąt lat temu, wniosła nadzieję w świat po drugiej wojnie światowej. Dzisiaj jesteśmy wezwani, aby ponownie tchnąć tę nadzieję w nasz świat zniszczony przez wojnę i w nasze zdegradowane środowisko naturalne”.

***

W pozdrowieniach podczas dzisiejszej audiencji generalnej, Papież nawiązał do niszczycielskiego huraganu Melissa, który spowodował zniszczenia i ofiary na Jamajce, a obecnie przechodzi przez Kubę. Zapewnił o bliskości i modlitwie za ofiary i poszkodowanych przez niszczycielski żywioł oraz podziękował wspólnotom i organizacjom, niosącym pomoc.

Leon XIV przypomniał o huraganie o „katastrofalnej sile”, który przeszedł przez Jamajkę, powodując tam dodatkowo gwałtowne powodzie i który obecnie zaatakował Kubę. Żywioł wymusił ewakuację tysięcy osób, zniszczył także i uszkodził wiele domów, obiektów infrastruktury oraz szpitali.

W pozdrowieniu, skierowanym do Polaków podczas środowej audiencji ogólnej, Papież nawiązał do zbliżających się uroczystości Wszystkich Świętych i wspomnienia wiernych zmarłych. ...

„Zapewniam wszystkich o mojej bliskości i solidarności, modląc się za tych, którzy stracili życie, za uciekających oraz za społeczności, które – w oczekiwaniu na dalszy rozwój sytuacji – przeżywają godziny niepokoju i lęku” – mówił Papież. Zaapelował też do władz cywilnych o podjęcie wszelkich możliwych wysiłków na rzecz poszkodowanych i podziękował wspólnotom chrześcijańskim oraz organizacjom wolontariackim za udzielone wsparcie.

W pozdrowieniu, skierowanym do Polaków podczas środowej audiencji ogólnej, Papież nawiązał do zbliżających się uroczystości Wszystkich Świętych i wspomnienia wiernych zmarłych. Przypomniał o powołaniu do życia wiecznego i zachęcił, by doczesne starania wypływały „z miłości i wierności prawdzie Ewangelii”.

Publikujemy treść papieskich pozdrowień, skierowanych do Polaków:

Serdecznie pozdrawiam pielgrzymów polskich. W najbliższych dniach liturgia wspomina wiernych zmarłych. Modlitwa za naszych bliskich przypomina nam, że nasza ojczyzna jest w niebie. Starania o dobra przemijające, niezbędne w życiu doczesnym, niech zawsze wypływają z miłości i wierności prawdzie Ewangelii, które nie przemijają, bo mają swe źródło w samym Bogu. Z serca wam błogosławię!

Poniżej publikujemy całość papieskiej katechezy.