Mantre si intensificano

WNIOSKI DUSZPASTERSKIE

5. Z powyższych rozważań wypływają praktyczne i bezpośrednie wnioski. Pierwszy z nich, sformułowany przez papieża Pawła VI w przemówieniu wygłoszonym podczas jego wizyty w bazylice Patriarchatu ekumenicznego, zachowuje do dziś swoją uwagę: „Wiodzimy zatem jeszcze wyraźniej, że obowiązkiem zwierzchników Kościołów oraz ich hierarchii jest prowadzenie Kościołów ku odzyskaniu pełnej komunii. Winni to czynić uznając się i szanując nawzajem jako Pasterze powierzonej im części Chrystusowej owczarni, troszcząc się o jedność i wzrost ludu Bożego i unikając tego wszystkiego, co mogłoby go rozproszyć lub wprowadzić zamieszanie w jego szeregach” [25 lipca 1967: AAS 59[1967], s. 841].

Drugim wnioskiem jest odrzucenie wszelkich niewłaściwych form prozelityzmu, zdecydowane odparcie wszelkich pokus stosowania w działalności duszpasterskiej przemocy czy jakiejkolwiek formy nacisku. Duszpasterze muszą jednak szanować wolność sumienia oraz przysługujące każdemu człowiekowi prawo przynależenia, jeśli tego chce, do Kościoła katolickiego. Chodzi przecież o szacunek dla działania Ducha Świętego, który jest Duchem prawdy (por. J 16,13). Soborowy Dekret o ekumenizmie tak to wyjaśnia i uzasadnia: „Jest rzeczą oczywistą, że sprawa przygotowania i pojednania tych jednostek, które pragną pełnej więzi (communio) katolickiej, różni się istotnie od ekumenicznych przedsięwzięć; nie ma tu jednak żadnej sprzeczności, ponieważ jedno i drugie zależy od przedziwnych zrządzeń Bożych” [Unitatis redintegratio, 4].

Trzeci wniosek, jaki należy wyciągnąć, to uznanie oczywistego faktu, że nie wystarczy unikać błędów, ale trzeba pozytywnie przyczyniać się do rozwoju wspólnego życia w atmosferze wzajemnej zgody i szacunku. Nie ulega wątpliwości, że taką właśnie postawę wielokrotnie uznawano za zasadę postępowania w stosunkach między katolikami a prawosławnymi. Potwierdzili to papież Paweł VI i patriarcha Athenagoras I we wspólnej deklaracji: „Dialog w duchu miłości między ich Kościołami winien przynieść owoce bezinteresownej współpracy i zgodnego działania w dziedzinie duszpasterskiej, społecznej oraz intelektualnej, przy wzajemnym poszanowaniu wierności jednych i drugich ich własnym Kościołem” [28 października 1967: AAS 59[1967], s. 1055]. Przyczyni się to, jak podkreśliłem w encyklice Slavorum Apostoli, do wzajemnego wzbogacenia dwóch wielkich tradycji, wschodniej i zachodniej, oraz będzie pomocą w dążeniu do pełnej jedności.

W SŁUŻBIE EKUMENIZMU

6. Wschodnie Kościoły katolickie znają i z ufnością przyjmują nauczanie Soboru Watykańskiego II na temat ekumenizmu, pragną też wnieść swój wkład w dążenie do pełnej jedności między katolikami a prawosławnymi. Z radością stwierdzamy, że fakt ten zaczyna odgrywać pozytywną rolę także w relacjach dwustronnych, o czym świadczą niedawne deklaracje.

Z całego serca życzę, aby wszędzie tam, gdzie żyją razem katolicy wschodni i prawosławni, zostały nawiązane braterskie więzi, nacechowane wzajemnym poszanowaniem i szczerym dążeniem do wspólnego świadczenia o jedynym Panu. Pomoże to nie tylko w konkretnych sytuacjach wspólnego życia, ale ułatwi również teologiczny dialog, który zmierza do usunięcia istniejących jeszcze podziałów między katolikami a prawosławnymi. Chrześcijanie naszej epoki, naznaczonej wielkimi przemianami kulturowymi, społecznymi i politycznymi, winni troszczyć się przede wszystkim o to, by być wiernymi świadkami Chrystusa, który nas wyzwolił, tak byśmy mogli w sposób wiarygodny głosić razem jedyną ewangelię zbawienia oraz czynić pokój i budować zgodę w świecie nieustannie zagrożonym przez spory i wojny.
Zawierzając te myśli i nadzieje wstawiennictwu Najświętszej Dziewicy-Bogarodzicy, czczonej na Wschodzie i na Zachodzie, ażeby jako Przewodniczka (Hodigitria) wiodła wszystkich chrześcijan drogą ewangelii i pełnej komunii, z całego serca udzielam wam, najmilsi bracia w biskupstwie, oraz powierzonym wam wspólnotom mego Apostolskiego Błogosławieństwa.

Watykan, dnia 31 maja 1991 r.
Jan Paweł II