Sekcja Polska Radia Watykańskiego - 70 lat służby Kościołowi

Burzliwe dzieje XX wieku i dramatyczne wydarzenia w Europie, pontyfikaty ośmiu Papieży oraz zmieniające się wyzwania duszpasterskie znalazły swe odbicie w pracy Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego. Od początku kierują nią jezuici, a pracowało w niej ponad sto osób. 24 listopada mija 70 lat działalności tej watykańskiej instytucji.

Niewiele ponad miesiąc po swej inauguracji (12 lutego 1931 r.) Radio Watykańskie (RV) nadało pierwszy komunikat po polsku. Było to orędzie Piusa XI z okazji czterdziestolecia encykliki „Rerum novarum”. 20 marca 1931 r. odczytał je ks. Tadeusz Zakrzewski, rektor Papieskiego Instytutu Polskiego w Rzymie i późniejszy biskup płocki. Na regularne programy polskie trzeba było jednak poczekać jeszcze kilka lat. Oficjalnie Sekcja Polska Radia Watykańskiego (SPRV) zaczęła istnieć 24 listopada 1938 r. Jej pierwszym kierownikiem został o. Feliks Lasoń SJ. Początkowo audycje w języku polskim nadawano 1-2 razy w tygodniu. Tematyka dotyczyła głównie działalności papieskiej. Często na antenie gościła też tematyka hagiograficzna.

Przełomem w działalności SPRV był wybuch drugiej wojny światowej. Audycje w języku polskim (m.in. dzięki orędziom radiowym prymasa Augusta Hlonda) stały się ważnym narzędziem w informowaniu światowej opinii publicznej o prawdziwym obliczu hitlerowskiej i sowieckiej okupacji. Istotnym zadaniem było też niesienie otuchy i nadziei rodakom tak w kraju, jak na emigracji.

Wraz z ustaniem działań zbrojnych w Europie zmieniła się też zawartość programowa audycji w języku polskim. W pierwszym okresie powojennym sporo miejsca poświęcano komunikatom Papieskiego Biura Informacyjnego, związanym z poszukiwaniem osób zaginionych w czasie wojny. Większą uwagę zwracano na wydarzenia polonijne. Wyrażano zaniepokojenie z powodu rozwoju sytuacji w kraju rządzonym przez komunistów. Protest budziły takie wydarzenia jak zerwanie konkordatu, wprowadzenie rozwodów, czy propagowanie ateistycznej ideologii.

W 1947 r. SPRV przeszła na nadawanie codziennych audycji tematycznych o godz. 20:15. Jednocześnie w RV utworzono niezależną sekcję dziennikową nadającą jednolity popołudniowy serwis „Informacje Radia Watykańskiego” (IRVAT) w kilku językach europejskich, w tym po polsku o godz. 16:15. Szczególną rolę opiniotwórczą odegrała SPRV w momencie największego nasilenia „stalinowskiej nocy” w Polsce, tzn. po śmierci samego Stalina, gdy aresztowano prymasa Stefana Wyszyńskiego, skazano biskupa Czesława Kaczmarka i szereg innych osobistości kościelnych. W programach RV przekazywano protesty środowisk emigracyjnych przeciwko prześladowaniom, nadawano audycje historyczne przypominając ważne dla narodu wydarzenia i postacie. Powracano też do obrony Stolicy Apostolskiej przed propagandowymi atakami komunistów.

„Odwilż” w PRL z lat 1955-1957 znalazła swoje echo także w SRVP. Wiele uwagi w audycjach poświęcono takim wydarzeniom jak wypadki poznańskie w czerwcu 1956 r., zwolnienie prymasa Wyszyńskiego, czy przygotowania do milenium chrztu Polski.

Wraz z rozpętaniem przez reżim pod koniec lat 50. kolejnej akcji przeciwko Kościołowi, na antenę wracają coraz częściej sprawy polskie i sytuacja Kościoła za „żelazną kurtyną”. Rzadziej natomiast mówi się o życiu Polonii. Ważnym elementem programowym są przygotowania do Soboru Watykańskiego II zapowiedzianego przez Jana XXIII, a szczególnie pierwsze kroki Kościoła katolickiego na drodze ekumenizmu. Okres soboru to czas, gdy Polacy zaczynają się pojawiać na kościelnych kongresach i spotkaniach międzynarodowych. Na antenie RV często goszczą polscy ojcowie soborowi, w tym kard. Stefan Wyszyński, arcybiskupi Antoni Baraniak, Bolesław Kominek, Adam Kozłowiecki, czy biskupi Jerzy Ablewicz, Michał Klepacz, Wilhelm Pluta i Karol Wojtyła . Audycje w tym czasie miały przede wszystkim przygotowywać wiernych do właściwego przeżywania i zrozumienia tego wielkiego wydarzenia kościelnego. Z kolei pontyfikat Pawła VI to dla RV nowe wyzwania. Obok wydarzeń soborowych stanowią je przede wszystkim papieskie podróże. W 1966 r. miejsce chorego o. Józefa Chechelskiego SJ na czele SPRV zajął o. Tomasz Rostworowski SJ. Sporo audycji poświęcono w tym czasie recepcji Vaticanum II i związanym z tym problemom. Szczególne miejsce na antenie (nie tylko w audycjach w języku polskim) zajęła sprawa odmowy przez władze komunistyczne pozwolenia na przyjazd papieża do Polski. Fakt ten włączył się w ogólne tło swoistej rywalizacji państwa z Kościołem, gdy chodzi o obchody milenijne.