Katecheza mistagogiczna

Odrobina historii

Pozwólmy sobie na krótkie dopowiedzenie. Inicjacja mistagogiczna, o której wspomina adhortacja, wraca do praktyki życia kościelnego po wiekach nieobecności. Że taka forma katechezy była znana w starożytności wiemy z licznych przekazów. Dysponujemy również wieloma tekstami Ojców Kościoła, skierowanymi do neofitów, czyli nowo ochrzczonych. Spośród nich najbardziej znane są katechezy Cyryla Jerozolimskiego, w języku polskim dostępne zarówno w formie drukowanej i w Internecie. Możemy przypuszczać, że o zaniku inicjacji mistagogicznej zdecydowała praktyka chrztu dzieci i założenie, że najbardziej odpowiednim miejscem wprowadzenia w życie chrześcijańskie jest rodzina.

Przemiany kulturowe, a w ich wyniku ewolucja modelu rodziny, sprawiły, że rodzina wywiązuje się z tego zadania w coraz mniejszym stopniu, cedując wychowanie religijne (i nie tylko) na środowisko szkolne. Tu jednak rodzą się dwa ważne pytania. Czy jednorodna grupa wiekowa, jaką są uczniowie jednej klasy, może być w pełni traktowana jako środowisko przekazujące i stymulujące rozwój wiary? I czy obecne programy w wystarczający sposób dowartościowują liturgiczne znaki inicjacji chrześcijańskiej? Odpowiedź na obydwa pytania narzuca się sama.

Źródła katechezy mistagogicznej

Pierwszym są Obrzędy Chrześcijańskiego Wtajemniczenia Dorosłych (OICA). We wprowadzeniu do rozdziału IV czytamy: „Następujące wskazania duszpasterskie odnoszą się do tych, którzy zostali ochrzczeni jako dzieci, ale potem nie otrzymali odpowiedniego pouczenia religijnego ani nie przyjęli bierzmowania i Eucharystii (…) program katechezy odpowiada w większości programowi przewidzianemu dla katechumenów (…) Czas katechezy należy odpowiednio włączyć w rok liturgiczny. Odnosi się to szczególnie do końcowego etapu katechezy, który na ogół zbiega się z Wielkim Postem (…) Szczytem całej formacji będzie zwykle Wigilia paschalna, w czasie której dorośli wyznają wiarę otrzymaną na chrzcie, przyjmują sakrament bierzmowania i będą uczestniczyć w Eucharystii” (por. p. 295, 297, 303, 304).

Dwa ostatnie zdania wskazują na drugie źródło. Jest nim liturgia niedziel Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego. Szczególną uwagę należy zwrócić na czytania roku A, gdyż to one w sposób bezpośredni odwołują się do obrzędów poszczególnych stopni katechumenatu. Warto przy okazji wskazać, że pewne elementy Obrzędów z powodzeniem można wykorzystać chociażby w czasie parafialnych rekolekcji wielkopostnych.