Ekumeniczne perspektywy nowego pontyfikatu

Przypomniał, że „Jan Paweł II w encyklice «Ut unum sint» najpełniej ukazał, że papiestwo może służyć wszystkim chrześcijanom, a następnie powtórzono to  w ubiegłym roku w watykańskim dokumencie «Biskup Rzymu»”.

Na łamach „National Catholic Reporter” (NCR) z 5 sierpnia stwierdził on, że nowy pontyfikat będzie więc kolejnym etapem na drodze ekumenicznej, wytyczonej przez św. Jana Pawła II. Przywołał najpierw swoje pierwsze spotkania z nowym papieżem w Rzymie, dokąd przybył na początku maja jako specjalny korespondent związanego z baptystami portalu „Good Faith Media”, aby relacjonować zarówno konklawe, jak i przygotowania do niego i pierwsze dni nowego pontyfikatu.

Zapewnił, że jako baptystyczny teolog ekumeniczny, pełniący funkcję współsekretarza w komisji ds. dialogu katolicko-baptystycznego, był i jest żywo zainteresowany tym, w jaki sposób papież – kimkolwiek by nim był – mógłby spełniać nadzieję, że papiestwo może służyć wszystkim chrześcijanom. Wyraził ją szczególnie Jan Paweł II w encyklice „Ut unum sint”, a powtórzył w ubiegłym roku dokument Dykasterii Popierania Jedności Chrześcijan, zatytułowany „Biskup Rzymu”.

Wyjaśniając bardziej szczegółowo tę swoją nadzieję ekumeniczną Harmon wskazał na „dwa sposoby ujęcia tożsamości baptystycznej w odniesieniu do całego Kościoła. Oba mają swoje korzenie w drodze Johna Smytha – współzałożyciela pierwszej wspólnoty baptystycznej w 1609 roku w Amsterdamie. Dążył on do utworzenia swojej wspólnoty jako prawdziwego Kościoła, ale nie znajdowal innych wspólnot, które spełniałyby takie kryteria”.

Ale w rok później doszedł do wniosku, że miejscowa społeczność menonicka była w istocie prawdziwym Kościołem i wraz z częścią swojego zboru starał się do niej przyłączyć. Podczas gdy niektórzy baptyści uznawali inne tradycje chrześcijańskie za pozbawione znamion prawdziwego Kościoła – podobnie jak początkowo sądził Smyth – wielu innych poszło jego późniejszą drogą, uznając autentyczność Kościoła wszędzie tam, gdzie można go odnaleźć – przypomniał autor artykułu w „NCR”.

Z drugiej strony zwrócił uwagę, iż baptyzm jest ruchem odnowy wewnątrz jednego Kościoła Jezusa Chrystusa, z charyzmatem eklezjalnej wolności w przymierzu lokalnej wspólnoty, podobnie jak zakony żyjące według własnej reguły życia wspólnotowego. „Moje baptystyczne nadzieje wobec pontyfikatu Leona XIV wiążą się z jego kontaktami z różnymi ruchami odnowy wewnątrz jednego Kościoła” – stwierdził teolog z Karoliny Północnej.

Zauważył, że monastycyzm narodził się właśnie jako ruch odnowy i w tym kontekście zaznaczył, iż „augustiańska tożsamość Leona XIV, która przenika jego wczesne wystąpienia, napawa mnie optymizmem co do tego, że jego pontyfikat będzie narzędziem odnowy Kościoła, i to nie tylko katolickiego, lecz wszystkich Kościołów”. Zdaniem Harmona „wyraźne przyjęcie przez Leona wizji papieża Franciszka o Kościele bardziej synodalnym wydaje się związane z augustiańskim akcentowaniem cnoty słuchania głosu Boga w głosach wspólnoty”.

Nawiązując do „synodalności“ Kościoła zaznaczył, że „jak pokazały sesje synodalne poświęcone różnym tradycjom chrześcijańskim, także w innych Kościołach istnieją praktyki synodalności, wśród nich również u baptystów”. Jedną z nich jest baptystyczna praktyka rozeznawania eklezjalności przez wsłuchiwanie się w głos całej lokalnej wspólnoty, a w swoim idealnym kształcie stara się ona słuchać szerokiego spektrum głosów, także spoza lokalnego Kościoła – podkreślił teolog.

Wyraził nadzieję, że „Leon zainspiruje wszystkich chrześcijan do odnowy Kościoła przez praktykę głębokiego słuchania, dając przykład takiego słuchania, które, jak donoszono, kilku kardynałów-elektorów uznało za jedną z jego mocnych stron”.

Kolejny wspólny temat ekumeniczny to misyjna natura całego chrzescijanstwa. „Ruch misyjny wniósł w historii ogromny wkład w odnowę Kościoła. Udział baptystów w nim głęboko ukształtował ich tożsamość. Kościół katolicki, rzecz jasna, był Kościołem misyjnym na długo przed nowożytnym ruchem misyjnym” – stwierdził autor artykułu. Jego zdaniem „doświadczenie Leona jako misjonarza, profesora seminarium i biskupa w Peru dobrze przygotowuje go do przewodzenia Kościołowi w duchu wezwania, które wygłosił w swoim pierwszym orędziu «Urbi et Orbi», aby Kościół był misyjny”. Harmon wyraził nadzieję, że „jego [Leona XIV][ przywództwo odnowi misyjne zaangażowanie całego Kościoła, w tym baptystów”.

Podsumowując swoją wypowiedź współsekretarz Komisji Mieszanej zauważył, że „Leon powiązał swoje papieskie motto «In Illo uno unum» [W Nim Jednym jesteśmy jednym] z troską o ekumeniczną odnowę całego Kościoła”. Przyznał, że głęboko poruszyły go słowa nowego papieża skierowane do „siostrzanych Kościołów chrześcijańskich” zamiast „wspólnot eklezjalnych” w homilii na rozpoczęcie pontyfikatu, gdy przed nim siedzieli goście – przedstawiciele innych tradycji. „Mam nadzieję, że zapowiadają one silnie zaangażowane ekumenicznie” – oświadczył teolog baptystyczny.

Według niego „amerykańska tożsamość tego papieża ma potencjał odnowienia chrześcijaństwa w Stanach Zjednoczonych, wzywając nas do wyjścia poza zniewolenie spolaryzowanej polityki ku pełniejszemu uczestnictwu w pojednawczej misji Królestwa Bożego”. Harmon wyznał, że Leon już teraz zainspirował go do tego, by „starać się unikać ustawiania siebie w kategoriach spolaryzowanych podziałów w życiu zarówno obywatelskim, jak i kościelnym” i dodał, że jako baptysta żywi nadzieję, iż nowy pontyfikat przyczyni się do odnowy jednego Kościoła Jezusa Chrystusa”.

Steven R. Harmon jest profesorem teologii historycznej w Gardner-Webb University School of Divinity w Boiling Springs w Karolinie Północnej. Jest współsekretarzem z ramienia swego wyznania III fazy dialogu prowadzonego przez Komisję Mieszaną Światowego Aliansu Baptystów i Dykasterię Popierania Jedności Chrześcijan. Wydał szereg książek, m.in. „Baptists, Catholics and the Whole Church: Partners in the Pilgrimage to Unity” (Baptyści, katoIicy i cały Kościół: partnerzy w pielgrzymce do jedności; 2021) oraz „Encountering Pope Leon XIV: Baptist Reflections on the Beginning of a Pontificate” (Spotykając Leona XIV: refleksje baptysty na początku pontyfikatu), która niebawem ma się ukazać.