Castel Gandolfo: Teleskopy bliżej nieba

Roman Koszowski/Agencja GN Watykańskie obserwatorium astronomiczne w Castel Gandolfo zobacz galerię

Na południe od Rzymu, nad urwiskiem wygasłego wulkanu, mieści się jedno z najstarszych obserwatoriów astronomicznych na świecie. Bez niego nie byłoby dzisiejszego kalendarza, dokładnych map nieba i spektroskopii gwiazdowej.

Kolorowe gwiazdy
Astronomia była jednym z kilku przedmiotów, których uczono na uniwersytetach od średniowiecza. Naukę i sztukę – jak by to dzisiaj powiedziano – dotowało wielu możnych tamtego świata. Stosunkowo szybko ba-dania nieba papież powierzył zakonowi jezuitów. Obserwacje przeniesiono na dach prowadzonego przez zakon Kolegium Rzymskiego – dzisiaj zwanego Papieskim Uniwersytetem Gregoriańskim. Tam obserwatoria przetrwały rozwiązanie zakonu jezuitów (w 1774 roku) oraz jego ponowne zatwierdzenie w 1814 roku. Po tej dacie rozpoczął się prawdziwy rozkwit astronomii w Watykanie. Jezuita o. Angelo Secchi wprowadził zupełnie nowy rodzaj obserwacji. Nie badał jasności poszczególnych gwiazd, ale ich kolory.

Światło, które trafiało do teleskopu, rozszczepiał na pryzmacie i w ten sposób sporządzał tzw. widmo, czyli „skład kolorów” w „produkowanym” przez gwiazdę świetle. To wtedy narodziła się tzw. spektroskopia gwiazdowa. Ojciec Secchi zbadał widma kilku tysięcy gwiazd. Malował je ręcznie. Kolorowe jak tęcza obrazki zachowały się do dzisiaj. Tak samo jak zaproponowana przez jezuitę klasyfikacja gwiazd ze względu na ich widmo.

Mapa nieba
Oficjalnie, jako odrębny instytut naukowy, Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne powołał w 1891 roku papież Leon XIII. Teleskopy przeniesiono do wieży św. Jana, tuż obok Bazyliki św. Piotra. Wieża była najwyższą budowlą w Watykanie. Nowe miejsce i nowe wielkie osiągnięcia. Obserwatorium watykańskie, razem z kilkoma innymi, włączyło się do programu mapowania nieba. Każdy ośrodek dostał „przydział” kawałka nieba, który miał dokładnie opisać.

Katalog nieba, tzw. Carte du Ciel, został w całości opublikowany w 1928 roku. Zawierał pozycje i opisy aż 500 tys.gwiazd. Przez długie lata ta mapa nieba była podstawą do badań naszej galaktyki. W połowie lat 30. XX wieku dla obserwatoriów na terenie Watykanu zrobiło się za ciasno. W 1935 roku papież Pius XI zgodził się na przeniesienie ich do swojego letniego pałacu w Castel Gandolfo nad jeziorem Albano.

«« | « | 1 | 2 | 3 | » | »»