Światowe Dni Młodzieży – krótki przegląd historyczny

Papież – Polak, zanim jeszcze rozpoczął swój pontyfikat – znany był m.in. ze swego wielkiego zainteresowania sprawami młodych ludzi i umiał nawiązywać z nimi łatwy i bezpośredni kontakt. I jako zwykły kapłan w parafii, i jako biskup pomocniczy, a potem metropolita krakowski. Wreszcie także jako Następca św. Piotra – Karol Wojtyła do końca życia potrafił zachować bliskie i serdeczne związki z młodzieżą, odwzajemniane zresztą na każdym kroku. Nawet w chwili, gdy "odchodził do Domu Ojca", powiedział – jak przekazał to później jego sekretarz abp Stanisław Dziwisz: „Czekałem na was, a wy przyszliście do mnie”, mając na myśli tłumy młodych ludzi, którzy towarzyszyli mu w ostatnich chwilach życia na Placu św. Piotra.

Najważniejszy jednak był i jest duchowy wymiar tej inicjatywy papieskiej – co dała ona młodym, na ile pogłębiła ich wiarę, jak wpłynęła na życie Kościoła lokalnego i powszechnego. Można chyba powiedzieć, że Dni ogromnie ożywiły cały Kościół, a dający się zauważyć od wielu lat stały wzrost powołań kapłańskich i zakonnych w różnych rejonach świata stanowi z pewnością ważny owoc tego wydarzenia w wymiarach globalnych.

Światowe Dni Młodzieży

Zanim doszło do ustanowienia Światowych Dni Młodzieży, odbyły się dwa międzynarodowe spotkania młodych ludzi w Rzymie w latach 1984 i 1985. Pierwsze było częścią kończącego się wówczas Roku Odkupienia, którego wcześniej ustalony program przewidywał, że w Niedzielę Palmową 1984 r. – na tydzień przed oficjalnym zamknięciem Roku – odbędzie się w Rzymie Jubileusz Młodych. Uroczystości te, trwające od 11 do 15 kwietnia z udziałem ok. 600 tys. młodzieży z całego świata, w tym kilkuset Polaków, były prawdziwą manifestacją wiary i entuzjazmu młodych chrześcijan. 15 kwietnia Papież odprawił dla nich Mszę św., udzielił im specjalnego błogosławieństwa i wręczył im Krzyż Roku Świętego, który odtąd – jako Krzyż Światowych Dni Młodzieży – wędruje regularnie przez ich kolejne “stacje".

Wielki sukces tego wydarzenia, a także ogłoszenie przez ONZ następnego roku Międzynarodowym Rokiem Młodzieży sprawiły, że Ojciec Święty postanowił wprowadzić na stałe coroczne światowe spotkania młodych do kalendarza Kościoła, przy czym miała to być zawsze Niedziela Palmowa. Oficjalnie ogłosił to publicznie podczas spotkania z kardynałami i pracownikami Kurii Rzymskiej 20 grudnia 1984. Papież wyznał później, że na jego decyzję wpłynęło też wspomnienie procesji w Niedzielę Palmową 1979 r. w Rzymie, a zwłaszcza widok tysięcy młodych ludzi, idących w procesji z dużymi palmami w dłoniach i w ten sposób dających świadectwo wyznawanej wiary.

Dotychczasowe Dni

Tamto światowe spotkanie młodych w Rzymie z okazji Międzynarodowego Roku Młodzieży stanowiło niejako kościelny wkład do tego wydarzenia. Odbyło się ono 30 i 31 marca 1985 r. pod hasłem “Chrystus naszą nadzieją". Pierwszego dnia na plac św. Jana na Lateranie przed bazyliką przybyli młodzi ludzie z Krzyżem Roku Świętego, a ich koledzy, reprezentujący 9 narodów (w tym 1 Polak), przedstawili kilkugodzinne widowisko, opowiadające papieżowi i wszystkim zebranym o najważniejszych problemach młodego pokolenia.

Z tej samej okazji (czyli Roku Młodzieży) Ojciec Święty skierował List apostolski do młodych chłopców i dziewcząt świata (z datą 31 marca 1985) i zapowiedział, że odtąd co roku w Niedzielę Palmową Kościół katolicki obchodzić będzie Światowy Dzień Młodzieży, przy czym w jednym roku obchody mają mieć charakter scentralizowany – w Rzymie, później także w innych miastach i krajach, a w następnym mają być zdecentralizowane: na szczeblu diecezji, dekanatów i parafii. Oficjalnie Jan Paweł II ustanowił ten Dzień 20 grudnia tegoż roku.

Pierwszy Światowy Dzień Młodzieży odbył się 23 marca 1986 właśnie na tym niższym szczeblu pod hasłem “Bądźcie zawsze gotowi do obrony wobec każdego, kto domaga się od was uzasadnienia nadziei, która w was jest" (1 P 3,15).

II Światowy Dzień Młodzieży (11-12 kwietnia 1987 r). przebiegał w Buenos Aires pod hasłem: “Myśmy poznali i uwierzyli miłości, jaką Bóg ma ku nam" (1 J 4,16). Te pierwsze poza Rzymem centralne obchody Dnia zgromadziły prawie 1,8 mln z ponad 20 krajów, głównie Ameryki Łacińskiej. Miasto to dostąpiło tego zaszczytu dlatego, że – zgodnie z wcześniejszymi planami papieża – przebywał on w tym czasie z kolejną wizytą w Ameryce Łacińskiej a ten dzień został go właśnie w Argentynie i jej stolicy.

III Dzień wypadał 27 marca 1988 i przebiegał pod hasłem “Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie" (J 2,5). Obchody odbywały się w poszczególnych diecezjach i parafiach. W Rzymie Papież zapowiedział pewną zmianę, a mianowicie, że obchody w następnym roku przebiegać będą najpierw, tradycyjnie, w Niedzielę Palmową (19 marca) w diecezjach i parafiach, a następnie latem – centralne uroczystości w Santiago de Compostela (Hiszpania).

I istotnie w dniach 19-20 sierpnia 1989 miasto św. Jakuba Apostoła – głównego patrona tego kraju – przyjęło blisko pół miliona młodych pątników z całego świata. Również papież przybył tam jako pielgrzym, idąc ostatnie pół kilometra z laską i w płaszczu z peleryną z naszytymi na nią muszelkami (był to w dawnych wiekach tradycyjny strój pielgrzymi na południu Europy). Spotkanie przebiegało pod hasłem “Ja jestem Drogą, Prawdą i Życiem" (J 14,6).

V Światowy Dzień Młodzieży odbył się 8 kwietnia 1990 r. pod hasłem “Ja jestem krzewem winnym, a wy latoroślami" (J 15, 5). Po Mszy św. przed bazyliką św. Piotra w Watykanie Ojciec Święty zapowiedział, że miejscem następnego Dnia będzie nasze narodowe sanktuarium maryjne na Jasnej Górze, które – przypomniał – “od ponad 600 lat jest sercem dziejów narodu polskiego".

VI Światowy Dzień, którego hasło brzmiało “Otrzymaliście ducha przybrania za synów" (Rz 8,15), miał znów podwójny przebieg. Najpierw, 24 marca 1991 r. odbyła się jego część pierwsza – diecezjalna i parafialna. A później – w dniach 14-15 sierpnia – Częstochowa gościła niezapomniane spotkanie ponad miliona młodych dosłownie z całego świata, w tym po raz pierwszy na dużą skalę z byłych państw komunistycznych, wśród nich z ówczesnego Związku Sowieckiego. Właśnie ich masowy udział był najlepszym bodaj uzasadnieniem celowości tego rodzaju spotkania w Polsce. Tu bowiem było najłatwiej i najtaniej dotrzeć młodym ludziom z Białorusi, Rosji, Ukrainy, krajów nadbałtyckich, a także wielu innych państw do niedawna “realnego socjalizmu". A ponieważ akurat w tym czasie w Moskwie doszło do puczu wojskowego, który doprowadził wkrótce do rozpadu ZSRR, więc młodzi zza wschodniej granicy wracali do swych domostw jakby w nieznane...

VII Światowy Dzień Młodzieży, przebiegający pod hasłem “Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię" (Mk 16,15) 12 kwietnia 1992 r., znów miał charakter lokalny.

VIII Światowy Dzień Młodzieży w 1993 r., przebiegający pod hasłem “Ja przyszedłem po to, aby [owce] miały życie i miały je w obfitości" (J 10,10), odbywał się w dwóch etapach. Najpierw, tradycyjnie w Rzymie i w Kościołach lokalnych w Niedzielę Palmową 4 kwietnia. A później w dniach 14-15 sierpnia w stolicy amerykańskiego stanu Kolorado – Denver zebrało się ponad 700 tys. młodych ludzi z całego świata, głównie z USA.

Przed IX Dniem w 1994 r. papież ogłosił 27 listopada 1993 jedno wspólne hasło dla dwóch najbliższych Dni: “Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam" (J 20,21). Pierwszy z nich odbył się 27 marca 1994 w Rzymie i diecezjach.

X spotkanie w dniach 14-15 stycznia 1995 r. w Manili – pierwsze w Azji i pierwsze w styczniu (pora letnia na antypodach) – przeszło do historii Kościoła Powszechnego nie tylko z obu tych powodów, ale również ze względu na największe, jak dotychczas, zgromadzenie ludzi wokół Następcy św. Piotra: według różnych ocen, w stolicy Filipin zebrało się 4-5 mln ludzi. Napływ wiernych był tak ogromny, że trudności z dostaniem się na miejsce mieli nawet kardynałowie i biskupi, mający koncelebrować główną Mszę św. wraz z Papieżem. Innym ważnym wydarzeniem tego Dnia był udział w uroczystościach grupy biskupów i księży z Chin, należących do tzw. Patriotycznego Stowarzyszenia Katolików, kontrolowanego przez władze komunistyczne. Dotychczas ani “patrioci" nie utrzymywali żadnych stosunków z Watykanem, ani Stolica Apostolska nie kontaktowała się z nimi.

XI ŚDM wrócił do obchodów rzymskich i diecezjalnych. Odbył się 31 marca 1996 r. i przebiegał pod hasłem „Panie, do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa życia wiecznego” (J 6,68).

XII ŚDM w 1997 r. pod hasłem “Nauczycielu, gdzie mieszkasz? Chodź i zobacz” (J 1, 38.46), odbył się najpierw tradycyjnie w Niedzielę Palmową 23 marca, a następnie główne uroczystości – 19-24 sierpnia - w Paryżu. 21 sierpnia przybył do stolicy Francji Ojciec Święty, entuzjastycznie – jak zwykle – przyjmowany przez młodych. Obecnych było około miliona uczestników, czyli ponad dwa razy więcej niż spodziewali się organizatorzy, a w zamykającej to wydarzenie Mszy św. wzięło udział ok. 1,2 mln osób.

W 1998 r. XIII Światowy Dzień Młodzieży wypadał 5 kwietnia i przebiegał pod hasłem: „Duch Święty was nauczy”.

XIV Światowy Dzień Młodzieży pod hasłem „Ojciec was miłuje” (por. J 16,27) odbył się 28 marca 1999 r. i miał też wymiar zdecentralizowany.

XV Światowy Dzień Młodzieży, przebiegający w roku 2000 pod hasłem: „Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1, 14), odbył się znów dwuetapowo: najpierw w Niedzielę Palmową (16 kwietnia) na szczeblu diecezjalnym, a następnie w Rzymie w dniach 15-20 sierpnia uroczystości centralne, ogólnoświatowe, jako Jubileusz Młodych w ramach Wielkiego Jubileuszu Roku Świętego w Wiecznym Mieście. Jeśli początkowo liczbę uczestników tego spotkania oceniano na 700-800 tys., to w dwóch ostatnich dniach ( sobota-niedziela), było ich już ponad dwa miliony ze 160 krajów, w tym także niekatolicy, a nawet niechrześcijanie. Jednym z wielkich „odkryć” tych Dni było nieoczekiwane przez organizatorów na taką skalę odrodzenie sakramentu pokuty – do konfesjonałów w rzymskich kościołach i na Tor Vergata, gdzie odbywały się główne uroczystości, ustawiały się ogromne kolejki młodych ludzi, którzy często jakby na nowo odkrywali ten sakrament i głęboko go przeżywali.

XVI Światowy Dzień Młodzieży w 2001 r. wypadał 8 kwietnia i miał znów charakter zdecentralizowany. Przebiegał on pod hasłem: „Jeśli kto chce iść za Mną, niech się zaprze samego siebie, niech co dnia bierze krzyż swój i niech Mnie naśladuje” (Łk 9, 23).

XVII ŚDM w 2002 r. pod hasłem „Wy jesteście solą ziemi, wy jesteście światłością świata” (Mt 5,13-14) znów odbywał się dwuetapowo: najpierw w Niedzielę Palmową 24 marca w diecezjach i parafiach, a następnie w dniach 18-28 lipca w kanadyjskim mieście Toronto. W głównych uroczystościach pod przewodnictwem Jana Pawła II uczestniczyło, mimo deszczu i brzydkiej pogody, ok. miliona młodych ludzi.

XVIII ŚDM w 2003 obchodzony był 13 kwietnia na szczeblu diecezjalnym pod hasłem „Oto Matka Twoja” (J 19, 27).

XIX ŚDM wypadał 4 kwietnia 2004 a jego hasłem były słowa: „Chcemy ujrzeć Jezusa” (J 12, 21). Obchodom w Rzymie po raz ostatni, jak się miało okazać, przewodniczył Jan Paweł II. Już wcześniej ogłosił, że następne centralne obchody Dnia odbędą się w Kolonii (Niemcy) i przebiegać będą pod hasłem „Przybyliśmy oddać Mu pokłon”. Te słowa mędrców ze Wschodu nawiązywały do szczególnej relikwii, przechowywanej w katedrze kolońskiej – szczątków Trzech Króli.

XX ŚDM w 2005 obchodzono pod hasłem „Przybyliśmy oddać Mu pokłon” (Mt 2, 2) najpierw w Niedzielę Palmową 20 marca w wymiarze diecezjalnym, a następnie na szczeblu centralnym w dniach 16-21 sierpnia właśnie w Kolonii. 2 kwietnia tegoż roku zmarł Inicjator tych spotkań, a 19 tegoż miesiąca nowym biskupem Rzymu został Benedykt XVI i to on przewodniczył temu wydarzeniu. Dni przebiegały pod znakiem spotkania młodych z dwoma papieżami: Janem Pawłem II, który patronował im z góry i z jego następcą, dla którego była to pierwsza podróż zagraniczna od czasu wyboru. Ojciec Święty spotkał się zresztą nie tylko z młodymi, ale także z całym Kościołem w swej ojczyźnie oraz z wyznawcami judaizmu i islamu. Na zakończenie zapowiedział, że następne centralne obchody tego Dnia odbędą się za 3 lata w Sydney – po raz pierwszy na ziemi australijskiej.

XXI Światowy Dzień Młodzieży wypadał 9 kwietnia 2006 i przebiegał pod hasłem „Twoje słowo jest lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce” (Ps 119 [118], 105).

XXII ŚDM – „Abyście się wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem” (J 13, 34), był obchodzony 1 kwietnia 2007, też w wymiarze zdecentralizowanym.

XXIII Światowy Dzień Młodzieży pod hasłem „Gdy zstąpi na was Duch Święty, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami” (Dz 1,8) znów przebiegał dwuetapowo: najpierw w Niedzielę Palmową 16 III 2008 w diecezjach i parafiach, a następnie w dniach 15-20 lipca 2008 w Sydney odbyły się jego obchody centralne z udziałem papieża.

XXIV ŚDM (5 kwietnia 2009) przebiegał pod hasłem „Złożyliśmy nadzieję w Bogu żywym” (1 Tm 4, 10) i był obchodzony w diecezjach i parafiach.

XXV ŚDM (28 marca 2010) miał również wymiar lokalny, a przyświecało mu hasło „Nauczycielu dobry, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?” (Mk 10,17).

XXVI ŚDM w 2011, którego hasłem były słowa „Zakorzenieni i zbudowani na Chrystusie, mocni w wierze” (por. Kol 2, 7), znów przebiegały dwustopniowo: najpierw – 17 kwietnia – lokalnie, a następnie na szczeblu ogólnoświatowym w dniach 16-21 sierpnia w Madrycie.

XXVII ŚDM. „Radujcie się zawsze w Panu” (Flp 4, 4) – 1 IV 2012; obchody lokalne.

XXVIII ŚDM. „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody” (Mt 28, 19) – najpierw lokalnie 24 marca 2013, a następnie centralnie w dniach 23-28 lipca w Rio de Janeiro. Było to pierwsze tego rodzaju wydarzenie, któremu przewodniczył nowy papież – Franciszek.

XXIX ŚDM: „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie” (Mt 5, 3) – 13 kwietnia 2014 – obchody lokalne.

XXX ŚDM przebiegały pod hasłem „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą” (Mt 5, 8) – 29 marca 2015, na szczeblu diecezjalnym i parafialnym.

XXXI ŚDM w 2016 pod hasłem „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią” (Mt 5, 7) odbyły się najpierw 20 marca – lokalnie oraz w dniach 25-31 kwietnia – obchody centralne w Krakowie. Stały się one okazją do przyjazdu Franciszka do Polski i jego pierwszej wizyty w naszym kraju, podczas której odwiedził jeszcze Częstochowę i Oświęcim.

Do Polski przybyło ok. pół miliona ludzi z całego świata, wśród nich młodzi z Chin, głównie z Hongkongu. Część potencjalnych pielgrzymów władze zawróciły z lotniska do domów pod zarzutem „złamania wytycznych dotyczących wyjazdów zagranicznych”, odbierając im przy tym paszporty i grożąc im „poważnymi skutkami”. Ale z drugiej strony spodziewano się większej liczby gości. Jednym z czynników, ograniczających bardziej masowy ich napływ, były – obok wysokich kosztów podróży dla młodych z innych kontynentów – względy bezpieczeństwa, obawiano się mianowicie, że w czasach szalejącego terroryzmu również ŚDM mogą być przedmiotem ataku bądź zamachu. Obawy okazały się całkowicie bezpodstawne, zgodnie zresztą z ogólnymi oczekiwaniami i zapewnieniami władz.

Stosownie do wieloletniego zwyczaju główne spotkanie młodzieży z całego świata poprzedziły prawie tygodniowe odwiedziny przez młodych pielgrzymów diecezji polskich. Poznawali oni duchowe i materialne bogactwo naszego kraju, a dla goszczących ich parafii i rodzin polskich była to nieraz okazja do bliższego zapoznania się z odległymi stronami świata.

Głównym gościem, a zarazem gospodarzem spotkania był Ojciec Święty, który przybył do Polski z tej okazji 27 lipca a opuścił ją 31 tegoż miesiąca. W tym czasie odwiedził też sanktuarium na Jasnej Górze i były obóz hitlerowski Auschwitz-Birkenau, ale oczywiście głównym celem jego podróży był Kraków. Zanim udał się na Błonia, gdzie oficjalnie rozpoczęły się 31. ŚDM, otrzymał od władz Krakowa klucze do jego bram i przejechał przez centrum tramwajem z grupą młodzieży.

Na Błoniach kard. Stanisław Dziwisz odprawił 26 czerwca Mszę św. rozpoczynającą oficjalnie Dni a w dwa dni później odbyły się tam uroczystości z udziałem papieża: najpierw oficjalne powitanie go i spotkanie modlitewne (28 VII), a nazajutrz Droga Krzyżowa z udziałem ponad 800 tys. osób, nie tylko młodych, z całego świata, połączona z krótkimi przedstawieniami ilustrującymi poszczególne stacje.

30 lipca Dni przeniosły się do Brzegów koło Wieliczki, gdzie najpierw zorganizowano czuwanie modlitewne z Franciszkiem a na drugi dzień (niedziela, 31 lipca) odprawił on tam uroczystą Mszę św., będącą głównym i wieńczącym punktem ŚDM. O ile w pierwszym z tych wydarzeń wzięło udział ok. półtora miliona osób, to liczbę uczestników liturgii pontyfikalnej ocenia się na prawie 3 mln. Po jej zakończeniu Ojciec Święty przekazał ogień miłosierdzia młodzieży z sześciu kontynentów a po modlitwie Anioł Pański zapowiedział, że następne centralne obchody Światowych Dni Młodzieży odbędą się w 2019 w Mieście Panama.

XXXII ŚDM przebiegał na szczeblu diecezjalnym i parafialnym pod hasłem „Wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny” (Łk 1,49) w dniu 9 kwietnia 2017.

XXXIII ŚDM odbył się na szczeblu lokalnym pod hasłem „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga” (Łk 1, 30) – 25 marca 2018.

XXXIV ŚDM, obchodzone w 2019 pod hasłem „Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według Twego słowa” (Łk 1, 38), przebiega znów dwutorowo: najpierw 22-27 stycznia – uroczystości centralne w Panamie a następnie w Niedzielę Palmową, 14 kwietnia – na szczeblu lokalnym.

Organizacją każdego Dnia zajmowała się ze strony watykańskiej Papieska Rada ds. Świeckich, która 1 września 2016 weszła w skład utworzonej formalnie w tym dniu Dykasterii ds. Świeckich, Rodziny i Życia, a ściślej istniejąca od 1986 w jej ramach Sekcja ds. Młodzieży, którą od 24 października 2013 kieruje brazylijski prałat ks. João Wilkes Rebouças Chagas Júnior. Gdy Dzień obchodzony jest centralnie poza Rzymem, główny ciężar jego organizacji spoczywa na barkach Kościoła lokalnego, zazwyczaj komisji ds. młodzieży lub innego organizmu w łonie miejscowego episkopatu, zajmującego się sprawami młodego pokolenia.