Catechesi Tradendae

PRZYPISY

* Tekst zatwierdzony przez 172 Konferencję Episkopatu dnia 28 lutego 1980 roku w Warszawie (Notificationes e Curia Metropolitana Cracoviensi, Nr 1-2, 1981).

[1] Por. Mt 28, 19-20
[2] Por. 1 J 1, 1
[3] Por. J 20, 31
[4] Por. AAS 63 (1971), ss. 758-764
[5] Por. nr 44, por. także numery 45-48 i 54: AAS 68 (1976), ss. 34-45; 35-38; 43
[6] Jak wiadomo, według Motu Proprio Apostolica Sollicitudo AAS 57 (1965), ss. 775-780 Synod Biskupów może się zebrać na Zgromadzeniu ogólnym na Zgromadzeniu nadzwyczajnym lub na Zgromadzeniu specjalnym. W tej Adhortacji apostolskiej słowa „Synod” lub „Ojcowie Synodalni” czy też „Aula Synodalna” odnoszą się zawsze do IV Ogólnego Zgromadzenia Synodu Biskupów, dotyczącego katechezy, który odbył się w Rzymie w październiku 1977
[7] Por. Synod Biskupów, Współczesna katecheza, zwłaszcza dzieci i młodzieży, Orędzie do Ludu Bożego. Wydanie łacińskie Citta del Vaticano, 28 października 1977; por „L'Osservatore Romano” (30 października 1977), ss. 3-4
[8] Por. AAS 69 (1977), s. 633
[9] J 1, 14
[10] J 14, 6
[11] Ef 3, 9. 18-19
[12] Por. J 14, 6
[13] J 7, 16. Ten temat jest często powtarzany w Ewangelii: por. J 3, 34; 8, 28; 12, 49-50; 14, 24; 17, 8. 14.
[14] 1 Kor 11, 23; słowo „przekazać” użyte tu przez św. Pawła, jest również często stosowane w Adhortacji apostolskiej Evangelii nuntiandi, dla lepszego określenia działalności Kościoła ewangelizujacego, np. numery 4, 15, 78, 79
[15] Dz 1, 1
[16] Mt 26, 55; por. J 18, 20
[17] Mk 10, 1
[18] Mk 1, 22; por. także Mt 5, 2; 11, 1; 13, 54; 22, 16; Mk 2, 13; 4, 1; 6, 26; Łk 5, 3. 17; J 7, 14; 8, 2 itd
[19] Łk 23, 5
[20] W prawie 50 miejscach czterech Ewangelii tytuł ten zostaje przypisany Jezusowi. Jest ten tytuł odziedziczony z całej Tradycji żydowskiej, ale obdarzony nowym znaczeniem, które sam Chrystus często naświetla
[21] Por. m.in. Mt 8, 19; Mk 4, 38; 9, 38; 10, 35; 13, 1; J 11, 28
[22] Mt 12, 38
[23] Łk 10, 25; por. Mt 22, 16
[24] J 13, 13-14; por. także Mt 10, 25; 26, 18 i in
[25] Mt 23, 8. Św. Ignacy Antiocheński podejmuje to stwierdzenie i komentuje je w ten sposób: „Przez nią (tzn. przez tajemnicę śmierci Chrystusa) otrzymaliśmy wiarę i dla niej cierpimy, by się stać uczniami Jezusa Chrystusa, jedynego naszego Nauczyciela” (List do Magnezjan, IX, 1. Funk 1, 239, POK I, s. 219).
[26] J 3, 2
[27] Wyobrażenie Chrystusa, Nauczyciela, przedstawiające Go jako nauczającego, pojawia się już w rzymskich katakumbach. Często spotyka się je w mozaikach rzymsko-bizantyjskiej sztuki III i IV w. Później artyści średniowieczni z upodobaniem sporządzali takie wizerunki w katedrach romańskich czy gotyckich
[28] Mt 28, 19
[29] J 15, 15
[30] Por. J 15, 16
[31] Dz 2, 42
[32] Dz 4, 2
[33] Por. Dz 4, 18; 5, 28
[34] Por. Dz 4, 19
[35] Por. Dz 1, 25
[36] Por. Dz 6, 8 nn; por. też relację o Filipie katechizujacym urzędnika królowej etiopskiej: Dz 8, 26 nn
[37] Por. Dz 15, 35
[38] Dz 8, 4
[39] Dz 28, 31
[40] Por. encyklikę Mater et Magistra Jana XXIII, AAS 53 (1961), s. 401: Kościół jest „Matką”, rodzi bowiem ciąle przez chrzest nowe dzień i powiększa w ten sposób rodzinę Bożą. Jest „Mistrzynią”, gdyż dba o to, aby jej dzieci wzrastały w łasce chrztu, a żywi ich sensu fidei nauczając je prawd wiary
[41] Przykładowo można wspomnieć: List św. Klemensa Rzymskiego do Koryntian, Didache, Epistola Apostolorum, pisma św. Ireneusza, biskupa Lionu (Demonstratio apostolicae praedicationis i Adversus haereses), Tertuliana (De baptismo), Klemensa z Aleksandrii (Pedagogus), św. Cypriana (Testimonia ad Quirinum), Orygenesa (Contra Celsum) itd
[42] Por. 2 Tes 3, 1
[43] SOBÓR WAT. II, Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, nr 2: AAS 58 (1966), s. 930
[44] Por. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (ONZ) z dnia 10 grudnia 1948, Art. 18; Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (ONZ) z 19 grudnia 1966, Art. 4; Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, par. VIII
[45] Synod Biskupów, Współczesna katecheza, zwłaszcza dzieci i młodzieży, Orędzie do Ludu Bożego, numery 1 i 4: Wydanie cyt., ss. 3-4 i 6-7; por, „L'Osservatore Romano” (30 października 1977), s. 3
[46] Tamże, s. 6. Wydanie cyt., ss. 7-8
[47] Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Ogólna Instrukcja Katechetyczna, numery 17-35: AAS 64 (1972), ss. 110-118
[48] Por. numery 17-24 AAS 68 (1976), ss. 17-22
[49] Por. Synod Biskupów, Współczesna katecheza, zwłaszcza dzieci i młodzieży, Orędzie do Ludu Bożego, nr 1: Wydanie cyt., ss. 3-4; por. „L'Osservatore Romano” (30 października 1977, s. 3).
[50] Przemówienie na zakończeniu Synodu, 29 października 1977, AAS 69 (1977), s, 643
[51] Tamże
[52] Ogólna Instrukcja Katechetyczna, numery 40 i 46; AAS 64 (1972), ss. 121 i 124-125
[53] Por. Dekr. o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis, nr 6: AAS 58 (1966), s. 999
[54] Por. Ordo initiationis christianae adultorum
[55] Por. Ef 4, 13
[56] Por. 1 P 3, 15
[57] Por. Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, numery 10 i 24: AAS 58 (1966); ss. 822 i 828, 829; por. także Kongregacja do Spraw Duchowieństwa: Ogólna Instrukcja Katechetyczna, nr 45: AAS 64 (1972), s. 124, gdzie są dobrze przedstawione główne i dodatkowe źródła katechezy
[58] Por. Ordo Initiationis christianae adultorum, numery 25-26; 183-187
[59] Por. AAS 60 (1968), ss. 436-445. Oprócz tych wyznań wiary o wielkiej doniosłości, w chrześcijańskiej kulturze niektórych krajów, przekazanej przez przodków, mają miejsce popularne wyznania wiary; por. to, co powiedziałem młodzieży gnieźnieńskiej 3 czerwca 1979 r, o pieśni - orędziu, zwanym Bogurodzicą: „Jest ona nie tylko pieśnią. Jest równocześnie wyznaniem wiary, jest polskim symbolem, polskim credo, jest katechezą, jest nawet dokumentem chrześcijańskiego wychowania. Główne prawdy wiary i zasady moralności weszły w nią. Nie jest tylko zabytkiem. Jest dokumentem życia”. Pieśń ta została także nazwana „Katechizmem polskim”: por. AAS 71 (1979), s. 754; por. też JAN PAWEŁ II, Przemówienia, Homilie, Kraków 1979, ss. 53-54
[60] Nr 25: AAS 68 (1976), s. 23
[61] Tamże, szczególnie numery 26-39; „Istotne elementy” orędzia chrześcijańskiego są jeszcze bardziej systematycznie wyjaśniane w Ogólnej Instrukcji Katechetycznej, numery 47-69: AAS 64 (1972), ss. 125-141; tu znajduje się również norma ustalająca istotną doktrynę, jaką ma zawierać katecheza
[62] Można się tu odnieść również do traktującego o tej sprawie rozdziału Ogólnej Instrukcji Katechetycznej, numery 37-46 (wydanie cyt., ss. 120-125).
[63] Rz 1, 19
[64] Dz 17, 23
[65] Por. Ef 33
[66] Por. Ef 2, 18
[67] Por. Dz 20, 28
[68] SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, nr 39: AAS 58 (1966), ss. 1056-1057
[69] Rz 6, 4
[70] 2 Kor 5, 17
[71] Por. tamże
[72] Rz 6, 23
[73] Por. PAWEŁ VI, Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, numery 30-38: AAS 68 (1976), ss. 25-30
[74] Por. Catechismo magiore, Cześć V, Rozdz. 6, numery 965-966
[75] Por. Flp 2, 17
[76] Rz 10, 8
[77] Flp 3, 8
[78] Por. Ef 4, 20-21
[79] Por. 2 Tes 2, 7
[80] J 6, 69; por. Dz 5, 20; 7, 38
[81] Dz 2, 28 z cytatem z Ps 16, 11
[82] Por. cały Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio AAS 57 (1965), ss. 90-112
[83] Por. tamże, nr 5 wyd. cyt., s. 96; por. także SOBÓR WAT. II, Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, nr 15: AAS 58 (1966), ss. 963-965; Kongregacja do Spraw Duchowieństwa: Ogólna Instrukcja Katechetyczna, nr 27: AAS 64 (1972), s. 115
[84] Por. SOBÓR WAT. II, Dekr. o ekumenizmie Unitatis redintegratio, numery 3 i 4, AAS 57 (1965), ss. 92-96
[85] Por. tamże, nr 3; wydanie cyt., s. 93
[86] Por. tamże; por. także Konstytucja Dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, nr 15: AAS 57 (1965), s. 19
[87] Łk 12, 32
[88] Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes AAS 58 (1966), ss. 1025-1120; PAWEŁ VI, Encyklika Populorum progressio AAS 59 (1967), ss. 257-299; List apostolski Octogesima Adveniens: AAS 63 (1971), ss. 401-441; Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi AAS 68 (1976), ss. 5-76
[89] Mt 1, 16
[90] Por. SOBÓR WAT. II, Dekr. o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus Dominus, nr 14: AAS 58 (1966), s. 679; Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes nr 14: AAS 58 (1966) ss. 962-963; Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Ogólna Instrukcja Katechetyczna, nr 20: AAS 64 (1972), s. 112; por. także Ordo Initiationis christianae adultorum
[91] Por. nr 58: AAS 68 (1976), ss. 46-49
[92] Synod Biskupów, Współczesna katecheza, zwłaszcza dzieci i młodzieży, Orędzie do Ludu Bożego, numery 7-10: wydanie cyt., ss. 9-12; por. „L'Osservatore Romano” (30 października 1977, s. 3).
[93] Por. Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Ogólna Instrukcja Katechetyczna, numery 119-121; 134: AAS 64 (1972), ss. 166-167, 172
[94] Por. AAS 71 (1979), s. 607
[95] Por. Rz 16, 25; Ef 3, 5
[96] Por. 1 Kor 1, 17
[97] Por. 2 Tm 1, 14
[98] Por. J 1, 16; Ef 1, 10
[99] Enc. Redemptor hominis, numery 15-16: AAS 71 (1979), ss. 286-295
[100] Por. Mt 5, 13-16
[101] PAWEŁ VI, Enc. Ecclesiam Suam, cz. III: AAS 56 (1964), ss. 637-659
[102] Por. Hbr 11, 27
[103] 1 Kor 13, 12
[104] Por. 1 Tm 6, 16
[105] Hbr 11, 1
[106] Por. Mt 2, 1 nn
[107] Blaise Pascal, Le mystere de Jésus: Pensées, (wydanie Brunschviega) nr 553. W języku polskim: Tajemnica Jezusa. Myśli (wg wyd. Chevaliera) nr 736; Warszawa 1968, s. 326
[108] PAWEŁ VI, Uroczyste Wyznanie Wiary, nr 4: AAS 60 (1966), s. 434
[109] PAWEŁ VI, Adhort. apost. Quinque iam anni: AAS 63 (1971), s. 99
[110] Por. 1 Tm 1, 3 nn.; 4, 1 nn.; 2 Tm 2, 14 nn.; 4, 1-5; Tt 1, 10-12; por. także Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi, nr 78: AAS 68 (1976), s. 70
[111] Enc. Redemptor hominis, nr 10: AAS 71 (1979), s. 274; w języku polskim, Citta del Vaticano (1979), s. 27
[112] De catechizandis rudibus: PL, 40, 310-347
[113] Por. Dekr. o Pasterskich zadaniach Biskupów w Kościele Christus Dominus, nr 14: AAS 58 (1966), s. 679
[114] Dekr. o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis, nr 6: AAS 58(1966), s. 999
[115] Lm 4, 4
[116] Ef 4, 5-6
[117] Por. SOBÓR WAT. II, Konst. o liturgii świętej Sacrosanctum concilium, numery 35, 52: AAS 56 (1964), 109, 114; por. także Institutio generalis Missalis Romani, promulgowane Dekretem Kongregacji Obrzędów z dn. 6 kwietnia 1969, nr 33 oraz to, co powyżej w Rozdziale VI powiedziane jest o homilii
[118] Już od wczesnego średniowiecza synody prowincjalne przypominały rodzicom ciążący na nich obowiązek wychowania dzieci w wierze: por. VI Synod w Arles (813), kan. 19; Synod w Moguncji (813) kanony 45, 47; Synod w Paryżu (829), Ks. I, Rozdz, 7 Mansi, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima cllectio, XIV, 62, 74, 542. Z nowszych dokumentów trzeba przypomnieć Encyklikę Piusa XI, Divini illius Magistri, z 31 grudnia 1929: AAS 22 (1930), ss. 49-86; liczne przemówienia i orędzia Piusa XII; a przede wszystkim dokumenty Soboru Watykańskiego II: Konstytucja Dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, numery 11, 35: AAS (1965), ss. 15, 40; Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem, numery II, 30: AAS 58 (1966), ss. 847, 860; Konstytucja Duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes nr 52: AAS 58 (1966), s. 1073; a szczególnie Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis, nr 3: AAS 58 (1966), s. 731
[119] Por. SOBÓR WAT. II, Dekl. o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis, nr 3: AAS 58 (1966), s. 731
[120] SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, nr 11: AAS 57 (1965), s. 16; por. Dekret o apostolstwie Świeckich Apostolicum actuositatem, nr 11: AAS 58 (1966), s. 848
[121] Adhort. apost. Evangelii nuntiandi, nr 77: AAS 68 (1976), s. 69
[122] J 14, 26
[123] J 16, 13
[124] In Iohannis Evangelium Tractatus, 97, 1: PL 35, 1877; PSP XV s. 232
[125] J 15, 26-27
[126] Por. Rz 8, 14-17; Ga 4, 6
[127] Rz 8, 15
[128] 1 Kor 12, 3
[129] Por. 1 Kor 12, 4-11
[130] Ef 5, 18
[131] Retractationum liber I, 23, 2: PL 32; PSP XXII, s. 235
[132] Nr 75: AAS 68 (1976), s. 66
[133] Por. Łk 2, 52
[134] Por. J 1, 14; Hbr 10, 5; S. Th. IIIa, Q. 12, a 2; a 3, ad 3
[135] Por. Łk 2, 51
[136] Por. J 6, 45
[137] Por. Sermo 25, 7: PL. 46, 937-938
[138] Mt 28, 19