Długa droga do jedności

"W konsekwencji może to doprowadzić do głębszego zjednoczenia i moralnego odrodzenia naszego społeczeństwa". Papież, odpowiadając na zaproszenie do wygłoszenia "słowa nadziei i braterstwa", mówił o konieczności przezwyciężania barier i wzajemnych uprzedzeń. "Macie teraz przed sobą pilne zadanie społecznego i moralnego odrodzenia narodu"- powiedział Jan Paweł II i podkreślił, że wszystkie Kościoły są wezwane "do wniesienia przez swoje działania istotnego wkładu w dzieło odnowy społecznej, wykazując, że jedynie w klimacie poszanowania wolności religijnej jest możliwe budowanie w pełni ludzkiego społeczeństwa".

Po raz kolejny Papież przypomniał o chrześcijańskich korzeniach Ukrainy i cierpieniach, jakimi naród ukraiński okupił swą wierność Bogu. "Gwałtowne prześladowanie komunistyczne nie potrafiło wyrwać z duszy narodu ukraińskiego pragnienia Chrystusa i Jego Ewangelii, ponieważ ta wiara należała do jego historii i samego jego życia. Kiedy bowiem mówi się o wolności religijnej na tej waszej ziemi, myśl spontanicznie przenosi się do chwalebnych początków chrześcijaństwa, które od ponad tysiąca lat stanowi o jej tożsamości kulturalnej i społecznej" - mówił Papież do zgromadzonych biskupów i przywódców duchowych.

Wskazując na rolę religii w życiu człowieka i państwa, Jan Paweł II powiedział, że "kiedy jest ona praktykowana pokornym i szczerym sercem, wnosi szczególny i niezastąpiony wkład w rozwój braterskiego i sprawiedliwego człowieczeństwa". W wystąpieniu skierowanym do Ukraińskiej Rady Kościołów Jan Paweł II mówił także o bogactwie "ziemi, która dzięki swej szczególnej pozycji i ukształtowaniu stanowi naturalny pomost nie tylko między Wschodem i Zachodem, lecz także pomiędzy narodami, które spotykają się od wielu wieków".

Wspomniał o dwóch wielkich wspólnotach: żydowskiej i muzułmańskiej, które na trwałe wpisały się w historię Ukrainy. Wspominając zagładę Żydów, Papież pytał: "Któż może zapomnieć o olbrzymiej daninie krwi przez nich złożonej, z powodu fanatyzmu ideologii głoszącej wyższość jednej rasy nad drugą?", a następnie dodał: "Do wspomnienia o ludobójstwie Żydów chciałbym dołączyć wspomnienie o zbrodniach popełnionych przez władzę publiczną na wspólnocie muzułmańskiej, żyjącej na Ukrainie. Myślę zwłaszcza o deportowanych do azjatyckich republik Związku Radzieckiego Tatarach Krymskich, którzy teraz pragną powrócić na swoją ziemię ojczystą" .