Papież Leon XIV prosi oskarżycielki ojca Rupnika o cierpliwość

„Nowy proces właśnie się rozpoczął, sędziowie zostali wyznaczeni. A postępowania sądowe wymagają czasu. Wiem, że bardzo trudno jest prosić ofiary o cierpliwość, ale Kościół musi szanować prawa wszystkich ludzi” – powiedział papież, odpowiadając 4 listopada na pytanie Magdaleny Wolińskiej-Riedi z EWTN News przed swoją rezydencją w Castel Gandolfo, w willi Barberini.

„Zasada domniemania niewinności obowiązuje również w Kościele – dodał. – Mam nadzieję, że ten proces, który właśnie się rozpoczął, przyniesie wszystkim zainteresowanym jasność”.

Leon XIV odpowiadał na pytania dziennikarzy w drodze powrotnej z Castel Gandolfo do Watykanu. Od początku września papież spędza niemal każdy wtorek w papieskim ośrodku wypoczynkowym, położonym 30 km na południe od Rzymu.

Watykańska Dykasteria Nauki Wiary ogłosiła w październiku, że powołano pięcioosobowy skład sędziowski do rozpatrzenia sprawy dyscyplinarnej przeciwko ojcu Rupnikowi, oskarżonemu o wykorzystywanie seksualne i psychiczne konsekrowanych kobiet znajdujących się pod jego kierownictwem duchowym.

Ojciec Rupnik – znany artysta, autor mozaik i obrazów w setkach sanktuariów i kościołów katolickich na całym świecie – jest oskarżany o popełnienie nadużyć seksualnych, psychologicznych i duchowych wobec dziesiątek zakonnic w latach 80. i na początku 90. XX wieku.

Dykasteria Nauki Wiary rozpoczęła dochodzenie w sprawie zarzutów przeciwko Rupnikowi w październiku 2023 r., po tym jak papież Franciszek uchylił przedawnienie.

W maju 2019 r. ówczesna Kongregacja Nauki Wiary wszczęła wobec niego postępowanie administracyjno-karne po tym, jak Towarzystwo Jezusowe przekazało do Watykanu wiarygodne skargi dotyczące nadużyć duchownego.

Rok później Watykan ogłosił, że ojciec Rupnik popadł w karę ekskomuniki latae sententiae za rozgrzeszenie wspólniczki w grzechu przeciwko szóstemu przykazaniu. Papież Franciszek zdjął z niego tę ekskomunikę po dwóch tygodniach.

W czerwcu 2023 r. Towarzystwo Jezusowe wydaliło Rupnika ze swojego zgromadzenia za „uporczywe odmawianie posłuszeństwa”.

Papież Leon XIV odniósł się również do apeli niektórych ofiar i ich rzeczników, by usunąć lub zasłonić dzieła artysty w miejscach kultu.

„Oczywiście w wielu miejscach, ze względu na konieczność okazania wrażliwości wobec osób, które zgłosiły, że są ofiarami, dzieła sztuki zostały zasłonięte. Usunięto je także ze stron internetowych. Z pewnością jesteśmy świadomi tego problemu” – powiedział papież.

Według Centro Aletti – rzymskiego ośrodka sztuki i teologii założonego w 1993 r. i niegdyś kierowanego przez ojca Rupnika – pracownia ukończyła 232 projekty mozaik i innych dzieł sztuki na całym świecie. Znajdują się one m.in. w sanktuarium Matki Bożej w Aparecidzie w Brazylii i w sanktuarium Matki Bożej w Lourdes we Francji.

W Watykanie są co najmniej trzy oryginalne mozaiki autorstwa Rupnika: w kaplicy Redemptoris Mater w Pałacu Apostolskim, w kaplicy Dykasterii ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów oraz w Pałacu św. Kaliksta w rzymskiej dzielnicy Trastevere.

Osoby domagające się usunięcia lub zakrycia tych dzieł podkreślają, że ich oglądanie w miejscach kultu może być traumatyczne dla ofiar, zwłaszcza że – jak twierdzą – Rupnik dopuszczał się wobec nich nadużyć podczas wspólnej pracy nad mozaikami.

Biskup Lourdes, Jean-Marc Micas, ogłosił na początku roku, że mozaiki Rupnika przy wejściach do głównego kościoła sanktuarium zostaną zasłonięte.

W czerwcu watykański portal informacyjny Vatican News usunął ze swojej strony wizerunki charakterystycznych dzieł Rupnika, inspirowanych tradycją sztuki chrześcijańskiego Wschodu, po latach krytyki za ich wykorzystywanie do ilustrowania stron o świętych i uroczystościach liturgicznych.

Centro Aletti uznało w ubiegłym roku naciski na usuwanie dzieł artysty za przejaw „kultury unieważniania” (cancel culture) i „kryminalizacji sztuki”.

Papieska Komisja ds. Ochrony Nieletnich wystosowała natomiast list do najwyższych urzędników watykańskich, wzywając, by nie eksponować dzieł – takich jak Rupnika – które „mogłyby sugerować uniewinnienie lub pośrednią obronę” osób oskarżonych o nadużycia.

W lipcowym wywiadzie dla portalu Crux papież Leon przyznał, że sposób reagowania na kryzys nadużyć w Kościele jest „jednym z wielu wyzwań, z którymi próbuje się zmierzyć”. Choć problem pozostaje nierozwiązany, papież zaznaczył, że nie może on stać się jedynym punktem odniesienia dla Kościoła. Podkreślił również trudność znalezienia równowagi między pomocą i sprawiedliwością dla ofiar a poszanowaniem praw oskarżonych. „Jesteśmy tu w pewnym impasie” – powiedział. Leon XIV umieścił kwestię nadużyć duchowieństwa w szerszym kontekście misji Kościoła: „Nie możemy sprawić, by cały Kościół koncentrował się wyłącznie na tym problemie, ponieważ nie byłaby to autentyczna odpowiedź na to, czego świat oczekuje od Kościoła w zakresie jego misji”.