Izajasz nie był komunistą!

Oto tekst papieskiej katechezy w tłumaczeniu na język polski:

Drodzy bracia i siostry, dzień dobry.

Kontynuujemy katechezy na temat miłosierdzia w Piśmie Świętym. W różnych fragmentach mowa jest o władcach, o królach, o ludziach stojących „wysoko” a także o ich arogancji i nadużyciach władzy. Bogactwo i władza są tym, co może być dobre i użyteczne dla wspólnego dobra, pod warunkiem, że zostaną oddane na służbę ubogich i wszystkich ludzi, dopełniając wymogów sprawiedliwości i miłosierdzia. Ale kiedy, jak to się zbyt często zdarza są przeżywane jako przywilej, z egoizmem i arogancją, zamieniają się w narzędzia korupcji i śmierci. Dzieje się tak w wydarzeniu winnicy Nabota, opisanym w 21 rozdziale Pierwszej Księdze Królewskiej, który dziś będziemy rozważać. 

W tekście tym mowa, że król izraelski, Achab, chciał kupić winnicę niejakiego Nabota, bo przylegała ona do pałacu królewskiego. Propozycja wydaje się uprawniona a nawet szczodra, ale w Izraelu własność ziemi była uznawana za niemal niezbywalną. Księga Kapłańska nakazuje bowiem: „Nie wolno sprzedawać ziemi na zawsze, bo ziemia należy do Mnie, a wy jesteście u Mnie przybyszami i osadnikami” (25,23). Ziemia jest święta, ponieważ jest darem Boga i jako taki musi być strzeżona i zachowana jako znak Bożego błogosławieństwa, które przechodzi z pokolenia na pokolenie i jako zapewnienie godności dla wszystkich. Rozumiemy zatem negatywną odpowiedź jaką Nabot dał królowi: „Niech mnie broni Pan przed tym, bym miał ci oddać dziedzictwo mych przodków” (1 Krl 21,3).

Król Achab zareagował na tę odmowę z goryczą i oburzeniem. Poczuł się obrażony, jest w końcu królem, panującym, poczuł się niedoceniony w swej władzy panującego i pozbawiony możliwości zaspokojenia swojego pragnienia posiadania. Widząc, że jest tak przygnębiony, jego żona Izebel, królowa pogańska, która rozwinęła kulty bałwochwalcze i zabijała proroków Pana (por. 1 Krl 18,4), - nie była niemoralna, była zepsuta - postanowiła zadziałać. Bardzo znamienne są słowa, z jakimi zwróciła się do króla. Posłuchajcie jaka niegodziwość jest w tej kobiecie: „To ty teraz tak sprawujesz rządy królewskie nad Izraelem? Wstań, jedz i bądź dobrej myśli. To ja ci dam winnicę Nabota z Jizreel” (w. 7). Położyła nacisk na prestiż i władzę króla, które, zgodnie z jej sposobem postrzegania rzeczywistości zostały zakwestionowane przez Nabota. Władzę, którą natomiast ona uważa za absolutną i dla której każde życzenie króla, człowieka możnego staje się rozkazem. 

Wielki św. Ambroży napisał małą książkę o tym wydarzeniu. Zatytułowana jest „De Nabuthae historia”. Warto, abyśmy ją w obecnym okresie Wielkiego Postu ją przeczytali. Jest bardzo piękna i konkretna. 

Jezus pamiętając o tym mówi nam: „Wiecie, że władcy narodów uciskają je, a wielcy dają im odczuć swą władzę. Nie tak będzie u was. Lecz kto by między wami chciał stać się wielkim, niech będzie waszym sługą. A kto by chciał być pierwszym między wami, niech będzie niewolnikiem waszym” (Mt 20,25-27). Jeśli zostaje zatracony wymiar służby, władza zamienia się arogancję i staje się panowaniem oraz uciskiem. Właśnie to ma miejsce w epizodzie winnicy Nabota. Izebel, bez skrupułów postanowiła usunąć Nabota i zrealizować swój plan. Posłużyła się kłamliwymi pozorami przewrotnej legalności: w imieniu króla wysłała listy do starszych i dostojników miasta, nakazując by fałszywi świadkowie publicznie oskarżyli Nabota, że zbluźnił przeciw Bogu i królowi, a przestępstwo to należało karać śmiercią. Tak kończy się ta historia: po śmierci Nabota król mógł zawładnąć jego winnicą. Ale nie jest to historia z innej epoki. Jest także historią z dnia dzisiejszego, możnych, którzy by mieć więcej pieniędzy wykorzystują ubogich, wykorzystują ludzi. To historia handlu ludźmi, niewolniczej pracy, biednych ludzi pracujących „na czarno” z płacą minimalną, żeby wzbogacić możnych. To historia skorumpowanych polityków, którzy stałe chcą coraz więcej. Dlatego powiedziałem, że warto byśmy przeczytali tę książkę św. Ambrożego o Nabocie, bo jest ona bardzo aktualna. 

Oto do czego prowadzi sprawowanie władzy bez szacunku dla życia, bez sprawiedliwości, bez miłosierdzia. Oto do czego prowadzi pragnienie władzy: staje się chciwością, która chce mieć wszystko. Szczególnie pouczający pod tym względem jest pewien tekst proroka Izajasza. Pan przestrzega w nim przed chciwością bogatych właścicieli ziemskich, którzy chcą posiadać coraz więcej ziemi i domów. Mówi prorok Izajasz:

„Biada tym, którzy przydają dom do domu, 
przyłączają rolę do roli, 
tak iż nie ma wolnego miejsca; 
i wy sami mieszkacie w środku kraju” (Iz 5,8).

A prorok Izajasz nie był komunistą!

Jednakże Bóg jest większy od perfidii i brudnych gier dokonywanych przez ludzi. W swoim miłosierdziu posyła proroka Eliasza, aby pomóc Achabowi w nawróceniu. Teraz zmieniamy stronę: jak historia toczy się dalej? Bóg widzi tę zbrodnię i puka także do serca Achaba. A król postawiony przed swoim grzechem zrozumiał, upokorzył się i poprosił o przebaczenie. Jakże było by dobrze, gdyby możni, wyzyskiwacze uczynili to samo. Pan przyjmuje jego skruchę; został jednak zabity niewinny człowiek, a popełniona wina będzie miała nieuniknione konsekwencje. Popełnione zło pozostawia bowiem swoje bolesne ślady, a ludzka historia nosi jego rany.

Również w tym przypadku miłosierdzie ukazuje najlepszą drogę, którą trzeba pójść. Miłosierdzie może leczyć rany i może zmienić historię, ale otwórz swoje serce na miłosierdzie. Boże Miłosierdzie jest silniejsze niż grzech człowieka, jest silniejsze – ukazuje to przykład Achaba. Znamy jego moc, kiedy wspominamy przyjście niewinnego Syna Bożego, który stał się człowiekiem, aby zniszczyć zło przez przebaczenie. Jezus Chrystus jest prawdziwym królem, ale Jego władza jest zupełnie inna. Jego tronem jest krzyż. Nie jest On królem, który zabija, lecz przeciwnie, daje życie. Jego wyjście ku wszystkim, a zwłaszcza najsłabszym, zwycięża samotność i przeznaczenie śmierci, do której prowadzi grzech. Jezus Chrystus poprzez swoją bliskość i czułą troskę prowadzi grzeszników w przestrzeń łaski i przebaczenia. A to jest Boże miłosierdzie.