Nuncjusz w Ankarze wezwany na dywanik

Podczas Mszy świętej 12 kwietnia w bazylice Świętego Piotra w Rzymie papież odniósł się m.in. do rzezi Ormian, której dopuścili się Turcy w 1915 roku. Obecnie przypada 100. rocznica tej tragedii. W obecności ormiańskiego patriarchy Karekina II, zwierzchnika Kościoła ormiańskiego i prezydenta Armenii Serża Sakisjana, ojciec święty nazwał tamtą zbrodnię ludobójstwem. Zwrócił zresztą uwagę, że podobnie na ten temat wypowiadał się Jan Paweł II w 2001 roku. Papież Franciszek stwierdził, że masakra Ormian była pierwszym ludobójstwem XX wieku.

Władze tureckie, niezwykle wrażliwe na tym punkcie, wydały oświadczenie, w którym krytycznie oceniają papieskie słowa. W dokumencie opublikowanym na stronach tureckiego ministerstwa spraw zagranicznych czytamy między innymi, że ludobójstwo jest pojęciem prawnym i twierdzenia prawnie nieprecyzyjne, nawet jeśli próbuje się je wyjaśniać na podstawie powszechnego przekonania, pozostają pomówieniami. Tureckie MSZ zwraca uwagę, że w przypadku wydarzeń w Rwandzie czy Bośni istnieją sądowe orzeczenia o ludobójstwie. Jednak rzezi Ormian żaden właściwy sąd w ten sposób nie określił.

Tureckie ministerstwo zarzuciło też papieżowi, że pozostaje pod wpływem „ormiańskiej narracji” na temat wydarzeń z 1915 roku. Domaga się też od instytucji cieszącej się taką powagą, jaką ma bez wątpienia Stolica Apostolska, by nie prezentowała jednostronnej historycznie oceny wydarzeń.

Turecki minister spraw zagranicznych Mevlüt Çavuşoğlu stwierdził na Twitterze, że słowa papieża są nie do przyjęcia. Rząd turecki domaga się wyjaśnień od nuncjusza apostolskiego w Ankarze abp Antonio Lucibello – podaje watykański serwis informacyjny vatican.va. Wezwał też na konsultacje swojego ambasadora przy Stolicy Apostolskiej Mehmeta Pacaciego.

Ludobójstwo Ormian jest drugim po Holokauście najlepiej udokumentowanym masowym mordem XX wieku dokonanym przez władze państwowe na grupie etnicznej. Dążący do zjednoczenia ludów tureckich ideolodzy ugrupowania młodoturków doszli do wniosku, że na przeszkodzie stoi ludność ormiańska. Zdecydowali o jej eksterminacji. 24 kwietnia 1915 roku rząd turecki wydał rozporządzenie o aresztowaniu ormiańskiej inteligencji. We wrześniu 1915 Talaata Pasza, minister spraw wewnętrznych, pisał, że rząd już wcześniej zdecydował o eksterminacji wszystkich Ormian - również kobiet, dzieci, chorych i starszych, bez słuchania głosu sumienia. Władze tureckie do dziś nie przyznają się do ludobójstwa. Nobliście Orhanowi Pamukowi wytoczono nawet proces o obrazę tureckości, gdy wspomniał o zbrodni. Kwestia mordu jest przyczyną problemów w negocjacjach członkowskich Turcji z Unią Europejską. W 1939 roku Hitler przywołał wydarzenia w Turcji. Wydając rozkaz napaści na Polskę, zachęcał, by mordować bez litości nawet kobiety, dzieci i starców. Szybko i skutecznie. "Kto dziś pamięta o rzezi Ormian" - pisał.