Hymn ku czci Bożej Opatrzności

1. Podzielony na 22 wiersze, tyle, ile liter zawiera alfabet hebrajski, Psalm 33 [32] jest pieśnią, która wychwala Pana wszechświata i dziejów. Od pierwszych słów mówi o radości: «Sprawiedliwi, radośnie wołajcie na cześć Pana, prawym przystoi pieśń chwały. Sławcie Pana na cytrze, grajcie Mu na harfie o dziesięciu strunach. Śpiewajcie Mu pieśń nową, pełnym głosem śpiewajcie Mu wdzięcznie» (w. 1-3). Temu śpiewowi (tern'ah) towarzyszy muzyka, a wyraża on wewnętrzny głos wiary i nadziei, szczęścia i ufności. Pieśń jest «nowa» nie tylko dlatego, że odnawia przekonanie o Bożej obecności w stworzeniu i ludzkich losach, ale również dlatego, że antycypuje doskonałe uwielbienie, jakie będzie rozbrzmiewać w dniu ostatecznego zbawienia, kiedy Królestwo Boże urzeczywistni się w chwale.

Św. Bazyli ma na myśli właśnie to ostateczne wypełnienie się wszystkiego w Chrystusie, gdy tak oto wyjaśnia ten fragment: «Zazwyczaj nazywamy 'nowym' coś, co jest niezwykłe lub co niedawno powstało. Gdy zastanawiasz się, w jak zadziwiający i przechodzący najśmielsze wyobrażenie sposób doszło do wcielenia się Pana, z ust twoich płynie pieśń nowa i niezwykła. I jeśli w myśli odtwarzasz proces odrodzenia i odnowy całej ludzkości, postarzałej na skutek grzechu, i głosisz tajemnice zmartwychwstania, również wtedy śpiewasz pieśń nową i niezwykłą» (Homilia o Psalmie 33, 2: PG 29, 327). Tak więc, według św. Bazylego, słowa psalmisty: «Śpiewajcie Bogu pieśń nową», dla wierzących w Chrystusa oznaczają: «Oddawajcie cześć Bogu nie według starodawnego zwyczaju, czyli zgodnie z 'literą', lecz w nowości 'ducha'. Kto bowiem nie pojmuje Prawa w sposób powierzchowny, lecz uznaje jego 'ducha', ten śpiewa 'pieśń nową'» (tamże).

2. W swej zasadniczej treści hymn dzieli się na trzy części, stanowiące niejako pochwalny tryptyk. W pierwszej części (por. w. 6-9) sławione jest stwórcze słowo Boże. Wspaniała architektura wszechświata, podobna do kosmicznej świątyni, wyłoniła się i rozwinęła nie w wyniku walki bogów, jak sugerowały niektóre kosmogonie starożytnego Bliskiego Wschodu, lecz jedynie dzięki skutecznemu Bożemu słowu. Tak naucza pierwsza stronica Księgi Rodzaju (por. Rdz 1): «Bóg rzekł... I wszystko się stało». Psalmista powtarza: «Bo przemówił, i wszystko się stało, sam rozkazał, i zaczęło istnieć» (Ps 33, 9).

Szczególne znaczenie ma dla modlącego się panowanie nad wodami morskimi, ponieważ w Biblii są one znakiem chaosu i zła. Choć świat jest pełen ograniczeń, Stwórca zachowuje go w swojej opiece i — jak przypomina Księga Hioba — rozkazuje morzu, by zatrzymało się na skraju plaży: «Aż dotąd, nie dalej! Tu zapora dla twoich fal nadętych» (Hi 38, 11).

3. Bóg jest również Panem ludzkich dziejów, jak stwierdza druga część Psalmu 33 w wierszach 10-15. Projekty ziemskich potęg są głęboko sprzeczne ze wspaniałym planem, jaki Bóg kreśli w historii. Ludzkie programy zastępcze wprowadzają niesprawiedliwość, zło, przemoc, przeciwstawiają się bowiem Bożemu planowi sprawiedliwości i zbawienia. I pomimo krótkotrwałych i pozornych sukcesów stanowią tylko machinacje, kończące się rozkładem i upadkiem. W biblijnej Księdze Przysłów spotykamy syntetyczne stwierdzenie: «Wiele myśli w sercu człowieka, lecz zamysł Pana się ziści» (Prz 19, 21). Psalmista przypomina nam również, że Bóg z nieba, swego transcendentnego przybytku, śledzi wszystkie drogi ludzkości, nawet te, które są szalone i absurdalne, i odgaduje wszystkie tajemnice ludzkiego serca.

«Gdziekolwiek się udajesz, cokolwiek czynisz, zarówno w mroku, jak i w świetle dnia, spogląda na ciebie oko Boże» — tak komentuje św. Bazyli (Homilia o Psalmie 33, 8: PG 29, 343). Szczęśliwy będzie naród, który przyjmując Boże objawienie, będzie żył zgodnie z jego wskazaniami, przemierzając swe szlaki na drogach historii. Ostatecznie liczy się tylko to: «Zamiary Pana trwają na wieki, zamysły Jego serca przez pokolenia» (Ps 33, 11).

4. Trzecia i ostatnia część Psalmu (por. w. 16-22) podejmuje temat wyłącznego panowania Boga w ludzkich dziejach z dwóch nowych punktów widzenia. Najpierw z pozycji możnych, zachęcanych przede wszystkim, by nie ulegali złudzeniu, jakie może stwarzać militarna siła wojska i kawalerii. Następnie z pozycji wiernych, często uciskanych, wygłodzonych i bliskich śmierci: są oni zachęcani do pokładania ufności w Panu, który nie dopuści, by pogrążyli się w otchłani zniszczenia. W ten sposób ujawnia się również «katechetyczna» rola tego Psalmu. Staje się on wezwaniem do wiary w Boga, który nie pozostaje obojętny wobec arogancji możnych i który pochyla się nad ludzkością, gdy jest bezsilna, pociesza ją i wspiera, jeśli pokłada w Nim ufność, jeśli Mu zawierza, jeśli zanosi do Niego błagania i otacza Go chwałą.

«Pokora tych, którzy służą Bogu — wyjaśnia św. Bazyli — pokazuje, jak ufają oni Jego miłosierdziu. Kto bowiem nie liczy na własne wielkie dzieła ani nie oczekuje usprawiedliwienia ze względu na swe czyny, pokłada jedyną nadzieję zbawienia w Bożym miłosierdziu» (Homilia o Psalmie 33, 10: PG 29, 347).

5. Psalm zamyka antyfona, która stanowi zakończenie znanego hymnu Te Deum: «Niech nas ogarnie Twoja łaska, Panie, według nadziei pokładanej w Tobie» (w. 22). Łaska Boża i ludzka nadzieja spotykają się i obejmują. Co więcej, przeniknięta miłością wierność Boga (zgodnie ze znaczeniem oryginalnego słowa hebrajskiego, jakie tu występuje: hésed) niczym płaszcz osłania nas, ogrzewa i chroni, rodząc w nas pogodę ducha i dostarczając solidnego oparcia naszej wierze i nadziei.