Patriarcha Cyryl – jaki jest naprawdę?

Oczywiście, jeżeli patriarcha wypowiada się tuż przed jakimikolwiek wyborami, prezydenckimi czy parlamentarnymi, dziennikarze doszukują się w jego wypowiedzi cienia poparcia dla tej czy innej osoby czy partii politycznej. Tymczasem głównym przesłaniem wynikającym ze wszystkich wypowiedzi patriarchy jest zazwyczaj apel do społeczeństwa, by zapobiegło rozlewowi krwi, jaki miał miejsce w Rosji na początku lat 90. po tzw. puczu Janajewa, który zakończył się ofiarami wśród obrońców budynku parlamentu rosyjskiego, tzw. białego domu.

Porozmawiajmy o dorobku pisarskim patriarchy Cyryla – podobno każdego roku wydaje się kilka książek zawierających przemówienia, wypowiedzi i wywiady z patriarchą…

- Do najważniejszych dzieł patriarchy zaliczyłabym zbiór wypowiedzi z programu „Słowo Pasterza”, emitowanego w telewizji ORT od początku lat dziewięćdziesiątych. Patriarcha odpowiadał na problemy nurtujące „przeciętnych” ludzi. Starał się w nich dać odpowiedź na pytania zadawane każdego dnia: jak wierzyć, jak żyć, dlaczego dla chrześcijanina, dla człowieka, ważna jest wiara… Zwróciłabym uwagę także na wydawane co roku przez Patriarchat Moskiewski tomy kazań i wywiadów z patriarchą, które poruszają niezwykle szeroki wachlarz problemów.

Warto zagłębić się w książkę patriarchy Cyryla pt. „Wolność i odpowiedzialność. W poszukiwaniu harmonii”. Jest to doskonała praca, dostępna w języku polskim, w przekładzie ks. Henryka Paprockiego (Białystok 2010). Główna myśl tej książki sprowadza się do stwierdzenia, że ludzie religijni nie mogą zgodzić się na próbę narzucenia im obcego, liberalnego standardu wartości, w którym dostrzega nowy rodzaj totalitarnej ideologii. Patriarcha odrzuca jedyny, liberalny projekt budowy świata, wspólnej Europy oraz globalizacji. Ma nadzieję na wypracowanie katalogu wspólnych, fundamentalnych wartości, które będą wyrażać moralny i religijny wymiar człowieka. Lektura tej książki pokazuje, jakim erudytą jest patriarcha. Obficie korzysta z filozofii zachodnioeuropejskiej, historii i kultury europejskiej.

Czas zadać pytanie o przygotowanie patriarchy – skąd bierze się ta jego gruntowna i rozległa wiedza, o której wspominałaś?

- Jestem przekonana, że jego otwartość na filozofię, kulturę i historię rozpoczęła się już w najmłodszych latach. W domu rodzinnym późniejszego patriarchy znajdowała się bardzo duża, dobrze zaopatrzona biblioteka, z której chętnie korzystał.

Warto podkreślić, że wyjątkową rolę odegrał w jego życiu metropolita leningradzki Nikodem (Rotov). To on zachęcił młodego Włodzimierza, który pragnął studiować fizykę, by wstąpił do Akademii Duchownej w Leningradzie i to od niego przejął sposób nawiązywania kontaktów, czy też prowadzenia rozmów z przedstawicielami innych Kościołów i religii.

Jak to możliwe, że patriarcha Cyryl nie był pionierem, ani nie należał do Komsomołu?

Nie zapominaj, że rodzina patriarchy nosiła w sobie poczucie konieczności pielęgnowania przywiązania do Cerkwi oraz opierania się w możliwy w danym czasie sposób bezbożnemu systemowi. Jego ojciec, również duchowny, przed przyjęciem święceń pracował jako mechanik w zakładach imienia Kalinina, także poddany był prześladowaniom – spędził bowiem 3 lata w więzieniu. Gdy władze obciążyły duchownych wysokim podatkiem, musiał sprzedać właściwie wszystko, co posiadał w domu (poza książkami, które były dla całej rodziny niezwykle ważne), by ten podatek zapłacić, a była to tylko jedna z wielu szykan, jakimi poddano rodzinę patriarchy.