Wyspy Brytyjskie – przed wizytą papieża

W wyższych seminariach duchownych kształci się niespełna 250 kleryków. Od 2003 r. liczba młodych ludzi rozpoczynających pierwszy rok przygotowania do kapłaństwa w Anglii i Walii stale rośnie – z 24 osób w 2003 roku do 43 w roku ubiegłym. Trudniejsza sytuacja panuje w Szkocji, gdzie w 1984 r. studiowało 136 alumnów, a obecnie jest ich 25. W roku ubiegłym tamtejsza konferencja episkopatu zdecydowała o zamknięciu ostatniego seminarium w Glasgow. Obecnie szkoccy klerycy kształcą się w seminarium w Rzymie. Liczbę zakonników i zakonnic szacuje się na ok. 6500.

Kościół na Wyspach prowadzi ponad 2800 placówek edukacyjnych, od przedszkoli, poprzez szkoły podstawowe, gimnazja i średnie, aż po szkoły wyższe i uniwersytety. Uczy się w nich ponad 800 tys. osób, z czego większość, 71 proc., stanowią katolicy.

Oficjalne statystyki mówią o 1,1 mln Brytyjczyków, którzy każdego tygodnia uczestniczą w niedzielnej Mszy św. (na terenie całej Wielkiej Brytanii).

Na początku 2008 r. okazało się, że w niedzielnych Mszach św. w Anglii i Walii bierze udział 862 tys. katolików wobec 852 tys. anglikanów. Po raz pierwszy na Mszę św. przychodziło więcej katolików niż anglikanów. Zdaniem wielu komentatorów liczba praktykujących katolików wzrosła dzięki napływowi imigrantów z Europy Wschodniej, przede wszystkim z Polski oraz Ameryki Południowej.

Jednocześnie według londyńskiego Ośrodka Badań Duszpasterskich w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat w Wielkiej Brytanii liczba katolickich chrztów dzieci między pierwszym a trzynastym rokiem życia wzrosła aż o jedną czwartą. W 2005 r. w Kościele katolickim w Anglii i Walii ochrzczono ponad 20 tys. dzieci między 1. a 13. rokiem życia. Dla porównania – w r. 1958 takich chrztów było zaledwie 7 tys.

Tylko w Wielkanoc 2010 r. w Anglii i Walii do Kościoła przystąpiło niemal 3,5 tys. osób. Według odpowiadającego w angielskim episkopacie za kwestie katechizacji i ewangelizacji bp. Kierana Conry „rosnąca liczba osób proszących o przyjęcie do Kościoła katolickiego zadaje fałsz sugestiom tych, którzy twierdzą, że wiara wydaje swe ostatnie tchnienie”.

Anglikanizm, w odróżnieniu od katolicyzmu, cieszy się w Anglii statusem religii państwowej. Przynależność do tej wspólnoty deklaruje ponad 31 mln obywateli. Kościół Anglikański (Church of England) tworzą dwie prowincje: Canterbury, na czele której stoi arcybiskup będący zarazem przywódcą hierarchii anglikańskiej z tytułem „prymasa całej Anglii”, i York, którą także zarządza arcybiskup tytułowany „prymasem Anglii” – drugi co do ważności hierarcha tego Kościoła.

Prowincje dzielą się kolejno na diecezje (43), archidiakonaty, dekanaty i parafie. Dwóch arcybiskupów oraz 24 biskupów seniorów zasiada w ławach Izby Lordów, izby wyższej brytyjskiego parlamentu. Kościół anglikański prowadzi ponad 4,7 tys. szkół podstawowych i średnich. W szkołach publicznych istnieje natomiast obowiązek codziennej porannej modlitwy oraz prowadzenie zajęć z religii o charakterze chrześcijańskim w uzgodnieniu z Kościołem anglikańskim.

Od 1992 r. w Kościele anglikańskim do święceń kapłańskich dopuszcza się kobiety. Obecne napięcia w łonie tej wspólnoty dotyczą lipcowych decyzji Synodu Kościoła Anglii, którego większość członków opowiedziała się za dopuszczeniem kobiet do biskupstwa. Grupa anglikańskich biskupów, którzy należą do frakcji Forward in Faith, stwierdziła, że decyzje te mogą pociągnąć za sobą poważne konsekwencje i sprawić, że przeciwnicy święcenia kobiet w Kościele Anglii zostaną całkowicie zmarginalizowani. Potwierdzają przy tym, że w obrębie tzw. anglokatolików są już osoby zdecydowane, by wstąpić do ordynariatów personalnych zaproponowanych przez Benedykta XVI w Konstytucji Apostolskiej „Anglicanorum coetibus” i nawiązać pełną jedność z papieżem.

W 5.1 mln Szkocji religią narodową pozostaje kalwinizm. Wyznaje ją ok. 42 proc. obywateli. Prezbiteriański Kościół Szkocji (The Kirk) jest Kościołem narodowym a nie państwowym. W Szkocji zastosowano formę pośrednią między rozdziałem Kościoła od państwa (Walia, Irlandia Północna), a kościołem państwowym. Od 1968 r. Church of Scotland pozwala kobietom na obejmowanie funkcji pastora. Obecnie właśnie one stanowią ich większość. Najwyższym urzędem jest funkcja moderatora Zgromadzenia Ogólnego Kościoła, którą w 2005 r., po raz pierwszy w historii, piastowała kobieta.