Jan Paweł II o małżeństwie i seksualności

W załączniku publikujemy wyniki po X etapie "Klasówki z Jana Pawła II"

1. Na czym– według Jana Pawła II - polega w małżeństwie wypowiadanie i odczytywanie w prawdzie „mowy ciała ludzkiego”?
„Mowa ciała” to wszystkie „gesty i reakcje, wzajemnie się warunkujący dynamizm napięcia i zaspokojenia, którego bezpośrednim źródłem i podmiotem jest ciało w swojej męskości i kobiecości, ciało w swojej akcji i interakcji” – wyjaśnia papież. Mężczyzna i kobieta prowadzą w tej „mowie” ten sam dialog, który został zapoczątkowany w dniu stworzenia świata. „Mowa ciała” jest czymś więcej niż tylko rekatywnością seksualną. Podlega wymogom prawdy. Prawdy w wymiarze ontologicznym, a także psychologicznym. Prawda w sensie ontologicznym dotyczy samej struktury aktu małżeńskiego. Prawda w wymiarze podmiotowym i psychologicznym wymaga właściwego odczytania znaczeń struktury aktu małżeńskiego.
Znak sakramentalnego małżeństwa opiera się na odczytanej w prawdzie „mowie ciała”. Nowożeńcy odczytują „mowę ciała” na początku swego małżeństwa, gdy ślubują sobie „miłość, wierność i uczciwość małżeńską…”. Są szafarzami małżeństwa. Odczytują ją także ciągle na nowo w swoim małżeńskim życiu poprzez akty seksualne.

2. Rozważania Papieża na temat seksualności opierają się na założeniu, że akt seksualny posiada dwa znaczenia, których nie można sztucznie rozdzielać. Jakie?

Znaczenie aktu seksualnego jest podwójne. Wyraża się z jednej strony w jednoczeniu małżonków, a z drugiej w przekazywaniu życia. To podwójne znaczenie absolutnie nie może być w żaden sposób rozdzielane.

3. Czym jest odpowiedzialne rodzicielstwo? Jan Paweł II przypomina, że można o nim mówić w różnych aspektach. Jakich?
Odpowiedzialne rodzicielstwo to pogodzenie miłości małżeńskiej z ludzkimi zdolnościami do przekazywania życia.
A) Jan Paweł II bierze pod uwagę procesy biologiczne, zachodzące w ludzkim organizmie, a także psychologiczny wymiar człowieka. Zwraca uwagę, że człowiek może odkryć i zrozumieć prawa biologiczne, które rządzą m.in. ludzką płodnością i zdolnością do przekazywania życia. W wymiarze psychologicznym odpowiedzialne rodzicielstwo oznacza opanowanie popędów i uczuć przez rozum i wolę.
B) Oprócz aspektów wewnątrzosobowych trzeba zwrócić również uwagę na zewnętrzne czynniki, które należy brać pod uwagę w odpowiedzialnym rodzicielstwie. Są to warunki społeczne i ekonomiczne, które pozwalają małżonkom na przyjęcie większej ilości potomstwa, bądź nakazują im jej ograniczenie.

4. Dlaczego chrześcijańscy małżonkowie muszą stale szlifować w sobie cnotę wstrzemięźliwości?

A) Małżonkowie powinni szlifować cnotę wstrzemięźliwości, ponieważ ta zabezpiecza ważność i godność aktu małżeńskiego ze względu na jego znaczenie potencjalnie rodzicielskie. Cnota wstrzemięźliwości zabezpiecza też ważność i godność aktu małżeńskiego, odsłaniając w świadomości oraz w doświadczeniu małżonków wszystkie inne możliwe “znaki miłości”, które wyrażają zjednoczenie osobowe małżonków.

B) Jan Paweł II wskazuje jeszcze jeden aspekt zagadnienia. We wzajemnych oddziaływaniach męskości i kobiecości wyzwala się nie tylko reakcja „podniecenia”, ale także „wzruszenia”. „Podniecenie” jest czysto cielesne, seksualne. Z kolei „wzruszenie” odnosi się do całego drugiego człowieka. Jest to „wzruszenie osobą” ze względu na jej kobiecość lub męskość. W tym kontekście pisze Jan Paweł II, że wstrzemięźliwość nie tyle jest zdolnością opanowywania reakcji łączących się z oddziaływaniem męskości i kobiecości (funkcja „negatywna”). Wstrzemięźliwość jest także umiejętnością sterowania reakcjami pod kątem ich treści – funkcja „pozytywna”.
„Podniecenie” zatrzymuje się na akcie seksualnym, z kolei „wzruszenie” drugim człowiekiem zmierza do innych „znaków miłości”.
Cnota wstrzemięźliwości pomaga sterować tym, co przy wzajemnym oddziaływaniu męskości i kobiecości niesie z sobą zarówno podniecenie, jak i wzruszenie.

5. Jan Paweł II pisze, że w centrum duchowości małżeńskiej leży czystość zespolona z Darami Ducha Świętego i z „darem czci”. Czym jest i jakie znaczenie dla małżeństwa ma ten dar?
A) Dar czci rozwija w małżonkach szczególną wrażliwość na wszystko, co w ich powołaniu i obcowaniu nosi znamię tajemnicy stworzenia i odkupienia. Powinien pomóc kobiecie i mężczyźnie uszanować podwójną funkcję aktu małżeńskiego. Wyraża się głębokim odniesieniem do osobowej godności tego, co w człowieku związane z męskością i kobiecością. To odniesienie ma zapewnić poszanowanie dla podwójnej funkcji aktu małżeńskiego. Wówczas to, co „oznacza jedność” małżonków i to, co „oznacza rodzicielstwo”, zostaje zharmonizowane. Dar czci niweluje pozorną sprzeczność między tymi dwoma znaczeniami. Pomaga – mocą daru Ducha Świętego i dojrzałością cnoty - przetworzyć „trudność”, która jest pochodną pożądliwości.

B) Dar czci pomaga pojednać godność osoby z „prawidłowością cyklu płodności” – z biologicznym wymiarem kobiecości i męskości małżonków. Ten wymiar ma istotne znaczenie dla prawdziwości „mowy ciała” w obcowaniu małżeńskim.

C) Dzięki temu darowi można w całokształcie obcowania małżeńskiego zidentyfikować akt, w którym oblubieńcze znaczenie ciała dopełnia się (przynajmniej potencjalnie) znaczeniem rodzicielskim. Akt małżeński nabiera wówczas - wśród innych możliwych „znaków miłości” - szczególnego, wyjątkowego znaczenia i godności.

D) Dar czci wraz z cnotą czystości małżeńskiej kształtują duchowość małżonków w celu zabezpieczenia szczególnej godności aktu małżeńskiego, w którym prawda „mowy ciała” może być wypowiedziana tylko przy uwzględnieniu możliwości przekazywania życia. Akt małżeński nie zostanie dzięki temu pomniejszony i spłycony, nie dozna „spowszednienia”. Będą się w nim wyrażały w pełni treści osobowe, etyczne, religijne – z uwzględnieniem majestatu Stwórcy i miłości oblubieńczej Odkupiciela.

E) Dar czci wyzwala od przymusu pożądliwości, która jest przeciwieństwem prawdziwej wolności. Uwalnia od cielesnego przymusu, w którym „ja” współmałżonka pozostaje przedmiotem użycia. Przynosi koncentrację na osobie. Ogarnia tą koncentracją całą osobę w jej męskości i kobiecości, stwarzając wewnętrzny klimat zjednoczenia osobowego. W takim klimacie dojrzewa prawidłowo „odpowiedzialne rodzicielstwo”.