Moralny sąd nad komunizmem

Po uwolnieniu wyjechał do Kanady, gdzie zmarł. Pozostali męczennicy komunizmu to 13 księży świeckich i zakonnych, trzy zakonnice i jeden świecki - kantor cerkiewny i ojciec rodziny Wołodymyr Pryjma z wioski Stradycz koło Jaworowa. Jedynym nowym błogosławionym, zmarłym jeszcze przed wojną, jest zwierzchnik Kościoła katolickiego obrządku wschodniego na terenie ZSRR, egzarcha Leonid Fiodorow. Więziony na Sołowkach i w Wiatce, zmarł w 1935 roku.

Jego proces beatyfikacyjny wszczęto z inicjatywy metropolity Andrzeja Szeptyckiego jeszcze w 1937 roku. Jednak także dzieki postawie tysięcy anonimowych męczenników i wierze prostych ludzi Kościół greckokatolicki na Ukrainie nie został całkowicie zlikwidowany. Gdy wszystkich biskupów wtrącono do łagrów, bądź zmuszono do emigracji, a jakakolwiek działalność Kościoła została całkowicie zakazana, zszedł on do podziemia, tworząc niemal natychmiast struktury zastępcze (diecezje, parafie, seminaria duchowne), które funkcjonowały nieprzerwanie do 1991 r..

Papież oddając hołd beatyfikowanym męczennikom kilkakrotnie przypomniał, że ich przykład świadczy o tym, iż "męczeństwo jest najwyższą miarą służby Bogu i Kościołowi". Dodał, że poprzez te beatyfikacje oddaje cześć rzeszom bezimiennych bohaterów, którzy w okresie reżimu komunistycznego i wojującego ateizmu za cenę krwi, a często życia, zachowali wierność Bogu i Kościołowi. Papież Jan Paweł II oddał także cześć męczennikom chrześcijańskim należącym do innych Kościołów i wyraził nadzieję, że ich krew posłuży zbliżeniu chrześcijan.

"Ich męczeństwo to nacisk na pojednanie i na jedność. Jest to ekumenizm męczenników i świadków wiary, która wskazuje chrześcijanom drogę jedności w XXI wieku" - mówił Papież. Zwracając się do wiernych Ojciec Święty przypomniał, że "nie od wszystkich z nas, jak od tych nowych męczenników, wymagana jest najwyższa próba dokonana poprzez przelew krwi". Podał przy tym przykład siostry Hordaszewskiej, znanej z samarytańskiej działalności wśród najuboższych założycielki zgromadzenia Sióstr Służebnic Maryi Niepokalanej.

"Niech świętość stanie się życzeniem każdego z was, drodzy bracia i siostry z Ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego" - modlił się Papież, który przypomniał, że do świętości powołany jest każdy chrześcijanin. Ojciec Święty wspomniał także metropolitę Szeptyckiego, który uznawany jest za jedną z najwybitnijszych postaci Ukrainy XX wieku. Jest niemal pewne, że wkrótce zakończy sie proces beatyfikacyjny Szeptyckiego i nastąpi jego beatyfikacja. Symbolicznym potwierdzeniemn tych słów było nawiedzenie krypt grobowych znajdujących się w podziemiach katedry św. Jura.

Jan Paweł II modlił sie przy grobach grekokatolickich metropolitów lwowskich: Szeptyckiego, Slipyja, Lubaczywskiego i Styrniuka. W pierwszych komentarzach po wyniesieniu na ołtarze męczenników-ofiar komunistycznego terroru podkreśla sie, że Papież dokonał w ten sposób moralnego osądu nad ateistycznym systemem zniewolenia i panującym w tej części Europy terrorem. Jednoczesnie spłacił dług wdzięczności za lata, kiedy Kościół greckokatolicki musiał dosłownie zejść do podziemia i pozostawał często całkowicie osamotniony.