Lublin: Jak SB inwigilowało kardynała Wojtyłę

Dokument bezpieki - swoistą instrukcję dla agentów "zajmujących" się krakowskim kardynałem - przedstawił podczas wczorajszej konferencji na KUL naukowiec Marek Lasota z krakowskiego IPN

Marek Lasota właśnie oddał do druku książkę dotyczącą działalności wydziału IV SB (zajmującego się inwigilacją Kościoła) wobec kardynała Karola Wojtyły. O swoich badaniach (chodzi o okres od czerwca 1967 r. do października 1978 r.) opowiadał w środę na KUL. Przedstawił obszerne fragmenty liczącego kilkanaście stron dokumentu przygotowanego przez mjr SB Bogusława Bogusławskiego. To swoisty instruktaż dla sieci tajnych współpracowników umieszczonych wokół metropolity, z których najaktywniejsi ukryli się pod pseudonimami "Jurek", "Delta", "Marek", "Trybun" czy "Karol". Esbecki dokument to wykaz zagadnień, na które agenci mieli zwracać uwagę. - Daje nowe światło do wszelkich dyskusji, na ile działalność TW była szkodliwa - podkreślał Lasota. - Przecież niejeden tłumaczył się czy tłumaczy tym, że mówił rzeczy ogólnie znane, opierał się jedynie na informacjach nic nie znaczących, oczywistych i nie mających znaczenia operacyjnego. Ten instruktaż rzuca pewne światło na to, co my rozumiemy przez użyteczność operacyjną dla SB.

Dokument jest niebywale szczegółowy. Bezpiekę interesowały kwestie dotyczące osobowości kardynała - np. zapał do pracy, skłonności do depresji, subtelność, poczucie humoru, skłonność do nałogów, wierność zasadom, siła woli, wytrwałość etc., ale zajmowały ich też problemy Kościoła, np. dotyczące stosunku i postawy kardynała wobec kurii rzymskiej, "sytuacji Kościoła na ziemiach zachodnich, ewentualności przyjazdu Pawła VI do Polski".

- W świetle choćby tego jednego dokumentu nie można zgodzić się z twierdzeniem, że istniały jakieś informacje czy obszary życia danego człowieka nieistotne z punktu widzenia operacyjnego - podkreślał badacz IPN. Przytaczał też dodatek do konspektu, który jeszcze bardziej uszczegółowiał charakter pracy TW w otoczeniu krakowskiego metropolity. Mieli zwracać uwagę np. na to, o której godzinie wstaje w tygodniu i w niedzielę, jakie czynność wykonuje codziennie rano i w jakiej kolejności, jak często i czym się goli, jakich kosmetyków używa, gdzie odmawia poranną modlitwę, czym się zajmuje przed rozpoczęciem pracy, jaki ma program zajęć w godzinach popołudniowych, jak dużo czasu poświęca na zajęcia prywatne, czy lubi spotkania towarzyskie, czy pali, jakie papierosy i jak dużo, kto zaopatruje go w bieliznę osobistą, kto robi pranie bielizny i skarpet, kto pierze i prasuje ubrania, kto czyści buty, kto dba o porządki w mieszkaniu, jakiego radioodbiornika metropolita używa, jakiego telewizora, kto zajmuje się konserwacją tego sprzętu etc.

Lasota podkreślał, iż SB zmierzała do skonfliktowania prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego z kardynałem Wojtyłą. Taką opinię starali kształtować się agenci. Jednak gra SB nie powiodła się.

Na zakończenie badacz IPN przedstawił fragment meldunku oficera SB z grudnia 1972. Informacja w nim zawarta była dla bezpieki tak nieprawdopodobna, że nawet się nią nie zajęli. Meldunek napisał płk Władysław Żyła, szef IV Wydziału w Krakowie, dla swojego przełożonego w Warszawie. Powołując się na "źródło operacyjne" oficer informował o pobycie biskupów polskich w Rzymie. W Kurii Rzymskiej w związku ze stanem zdrowia Pawła VI miało wówczas "szumieć na temat przyszłego papieża". Jeden z polskich biskupów, o którym TW meldował, miał oświadczyć, że "gdyby w tej chwili miało miejsce konklawe, to najpoważniejszym kandydatem byłby Karol Wojtyła, który aktualnie ma doskonałą passę i jest bardzo wysoko notowany w Kurii Rzymskiej."

Sesję na KUL "PRL - życie ściśle kontrolowane" zorganizowało Koło Naukowe Historyków Studentów KUL. Wzięli w niej udział naukowcy z UMCS, KUL a w większości z Instytutu Pamięci Narodowej.