Ekumeniczny bodziec Vaticanum II

Na wstępie ks. dr Andrzej Dobrzyński, gospodarz spotkania, przedstawił historyczne tło soborowego ekumenizmu. Wskazał na początki ruchu ekumenicznego, powstanie Światowej Rady Kościołów a także na działalność katolików na rzecz jedności przed Soborem Watykańskim II. Podkreślił rolę Sekretariatu ds. Popierania Jedności Chrześcijan, ustanowionego przez Jana XXIII, w pracach soborowych, a zwłaszcza w przygotowaniu Dekretu Unitatis redintegratio. Przypomniał spotkanie w Jerozolimie Pawła VI i Athenagorasa, patriarchy Konstantynopola (5 I 1964 r.) oraz obustronne zdjęcie ekskomuniki przez Ojca Świętego i patriarchę na zakończenie Soboru (7 XII 1965 r.).

Gościem spotkania był o. prof. Zdzisław Kijas OFM Conv. Wskazał na teologiczne przesłanki ekumenizmu Soboru, które stanowiły szersza koncepcja Objawienia, jako żywego Słowa zawartego w Piśmie Świętym i Tradycji Kościoła, oraz powszechność zbawienia, zobowiązująca Kościół do dialogu ze światem współczesnym. Ekumenizmu Soboru nie można ograniczyć tylko do dekretu Unitatis redintegratio. Wyraża się on także w innych dokumentach, przede wszystkim konstytucjach Dei verbum i Lumen gentium. Prelegent zwrócił uwagę na eklezjologiczną kategorię „Ludu Bożego”, którą Sobór posługuje się, by ukazać przynależność chrześcijan do Kościoła Chrystusowego – czy to w sposób pełny (katolicy), czy też niepełny (inni chrześcijanie) – oraz by ukazać przyszłe zjednoczenie jako zadanie wszystkich uczniów Chrystusa. Dekret soborowy kładzie nacisk na katolickie zasady ekumenizmu, które sprowadzić można do wezwania do odnowy życia chrześcijańskiego, do pogłębienia katolickiej wiary, do poznania innych wyznań, do wspólnej modlitwy o jedność oraz do współpracy dla dobra ludzi.

Sobór zapoczątkował dialog Kościoła katolickiego z poszczególnymi Kościołami i wspólnotami. O. Kijas zaznaczył, że historia rozłamów przyniosła wielką różnorodność doktryn, tradycji i obyczajów. Dlatego w dialogu teologicznym istotna jest precyzja w określeniu prawdy wiary. Prelegent wskazał na trzy główne tradycje chrześcijańskie: katolicką, wschodnią (prawosławną) i protestancką, przypominając, że każda z nich jest w sobie bardzo zróżnicowana. W dekrecie soborowym omówiono tradycje prawosławną i protestancką, ukazując drogę dalszego dialogu. „Dziś wiemy, że jest to droga niełatwa, ponieważ pojawiło się wiele przeszkód i nieporozumień – mówił o. Kijas – ale jest to droga, z której nie ma odwrotu”.

Odnosząc się do pytania o soborową wizję zjednoczenia chrześcijan, o. Kijas podkreślił, że nie chodzi o to, by bracia odłączeni stali się katolikami, lecz by w ramach jednej doktryny wiary tworzyć wspólnotę życia, czyli chodzi o jedność przy zachowaniu różnorodności tradycji i obyczajów. W dochodzeniu do jedności wiary istotne jest wprowadzone przez Sobór pojęcie „hierarchii prawd”. Odpowiadając na pytanie o owoce ekumenizmu prelegent podkreślił, że chrześcijanie znają się dużo lepiej niż przed Soborem, istnieje wiele kontaktów i spotkań. Przez to jedni potrafią właściwie zrozumieć drugich. Refleksja soborowa dotycząca Kościoła jest w dużej mierze owocem ekumenizmu. Na drodze ku jedności możemy mieć do czynienia z obawą o utratę własnej tożsamości. Ale jedność polega na budowaniu naszej tożsamości z Chrystusem, co wiąże się z miłością Kościoła katolickiego i wrażliwością i szacunkiem wobec innych chrześcijan. „Dlatego trzeba się poznawać, razem modlić, wspólnie działać i prowadzić cierpliwie dialog teologiczny – zakończył o. Kijas.