Watykan o odpowiedzialnej turystyce

Tradycyjnie już z okazji przypadającego 27 września Światowego Dnia Turystyki Papieska Rada Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących ogłosiła orędzie, nawiązujące do hasła tegorocznego Dnia: „Turystyka i zrównoważona energia – siłami napędowymi zrównoważonego rozwoju”.

Dokument przypomina, że Stolica Apostolska uczestniczy w obchodach tego Dnia od początku jego istnienia [czyli w 1980], widząc w nim możliwość „dialogu ze światem cywilnym, udzielając mu swego konkretnego poparcia, opartego na Ewangelii i widząc w nim także okazję do uwrażliwienia całego Kościoła na ważność tego sektora na płaszczyźnie gospodarczej, społecznej, a zwłaszcza w kontekście nowej ewangelizacji”.

Papieska Rada przypomniała także, że w kwietniu br. w meksykańskim mieście Cancún odbył się VII światowy kongres duszpasterstwa turystyki, zorganizowany przez ten urząd watykański wraz z prałaturą Cancún-Chetumal i episkopatem meksykańskim. „Prace i wnioski tego spotkania będą rozświetlać naszą działalność duszpasterską na najbliższe lata” – podkreśla orędzie watykańskie.

Zwraca następnie uwagę na nieustanny burzliwy rozwój turystyki w ostatnich dziesięcioleciach, powołując się przy tym na dane Światowej Organizacji Turystycznej (WTO). Przewidują one, iż w bieżącym roku ma być miliard przyjazdów turystycznych na całym świecie, a w 2030 liczba ta się podwoi. Należy do tego dodać coraz wyższe wskaźniki turystyki lokalnej. Wzrost ma wiele aspektów korzystnych, ale pociąga też za sobą skutki negatywne, zwłaszcza dla środowiska naturalnego, związane z takimi zjawiskami jak nadmierne zużycie zasobów energetycznych, zwiększanie się liczby czynników zanieczyszczających i powstawanie odpadów.

Dokument papieski zaznacza, że turystyka odgrywa ważną rolę w osiąganiu Milenijnych Celów Rozwoju, który w punkcie 7. wymienia „zapewnienie zrównoważenia środowiska naturalnego”. Aby cele te zostały spełnione, turystyka winna dostosować się do zmian klimatycznych, zmniejszając wysyłanie do atmosfery gazów cieplarnianych, stanowiących obecnie 5 proc. ogółu gazów trafiających w przestrzeń. Ale turystyka nie tylko przyczynia się do ogólnego ocieplenia, lecz także pada jego ofiarą – stwierdza orędzie.

Przypomina, że samo pojęcie „rozwój zrównoważony” zakorzeniło się już w naszym społeczeństwie i sektor turystyki nie może pozostawać na jego marginesie. „Gdy mówimy o «turystyce zrównoważonej», nie mamy na myśli jednego z wielu modeli, jak np. turystyka kulturalna, plażowa czy przygodowa, każdy bowiem wyraz i przejaw turystyki winien być zrównoważony i nie może być inaczej” – czytamy w dokumencie Papieskiej Rady. Istotną rolę na tej drodze odgrywają sprawy energetyczne. Błędne jest mniemanie, jakoby istniała nieograniczona ilość energii i zasobów energetycznych, które można natychmiast odtworzyć a niekorzystne skutki manipulowania przyrodą mogą być łatwo naprawione – przypomniano jedno ze stwierdzeń zawartych w Kompendium Nauki Społecznej Kościoła (z 2004 r.).

I chociaż prawdą jest, że – jak wskazuje sekretarz generalny WTO Taleb Rifai – turystyka znajduje się w awangardzie niektórych najbardziej nowatorskich inicjatyw w zakresie energii zrównoważonej, to również jest prawdą, że pozostaje jeszcze wiele do zrobienia w tym zakresie. Rada watykańska chce wnieść tu swój wkład, kierując się przekonaniem, iż „Kościół jest odpowiedzialny za stworzenie i powinien dawać wyraz tej odpowiedzialności także na forum publicznym”, jak napisał o tym Benedykt XVI w swej encyklice „Caritas in veritate”.

Kościół nie zamierza proponować konkretnych rozwiązań technicznych, ale chce doprowadzić do uzmysłowienia sobie, że rozwoju nie można sprowadzać do samych tylko parametrów technicznych, politycznych czy gospodarczych. „Pragniemy towarzyszyć temu rozwojowi stosownymi wskazaniami etycznymi, podkreślającymi fakt, iż każdy wzrost winien zawsze służyć bytowi ludzkiemu i dobru wspólnemu” – podkreśla dokument watykański. Przypomniał o tym papież w swym przesłaniu na niedawny kongres w Cancún, że ważne jest „oświetlanie tego zjawiska nauczaniem społecznym Kościoła przez wspieranie kultury turystyki etycznej i odpowiedzialnej, szanującej godność osób i narodów oraz sprawiedliwej, zrównoważonej i ekologicznej”.

Ekologii środowiska nie można oddzielać od troski o odpowiednią ekologię ludzką, rozumianą jako zainteresowanie całościowym rozwojem istoty ludzkiej. Podobnie nie można odrywać naszej wizji człowieka i przyrody od więzi łączącej ją ze Stwórcą. „Bóg powierzył człowiekowi dobre zarządzanie stworzeniem” – przypomniano w orędziu. W tym kontekście ważne są przede wszystkim wielkie wysiłki wychowawcze w celu wspierania skutecznych przemian umysłu i serca, prowadzących do nowego stylu życia.

Istotne jest, że nasze zwyczaje codzienne zmieniają się i że istnieje wielka wrażliwość ekologiczna, ale jest również pewne, że łatwo można zapomnieć o tych sprawach w czasie wakacji, gdy szuka się określonych wygód, do których – jak uważamy – mamy prawo, nie myśląc o ich skutkach. Konieczne jest także pielęgnowanie etyki odpowiedzialności i roztropności, zastanawiając się nad następstwami naszych działań. Ważne będzie zachęcanie zarówno przedsiębiorców, jak i turystów, aby zdawali sobie sprawę ze swych decyzji i postaw. Kluczowe znaczenie ma tutaj sprzyjanie zachowaniom naznaczonym skromnością, zmniejszając w ten sposób własne potrzeby energetyczne i poprawiając warunki ich zużycia.

Nowa ewangelizacja, do której wszyscy zostaliśmy powołani, pragnie, abyśmy wykorzystywali liczne okazje, jakie stwarza nam zjawisko turystyki, do ukazywania Chrystusa jako najwyższej odpowiedzi na pytania dzisiejszego człowieka – napisał papież w swym przesłaniu na spotkanie w Cancún. „Dlatego wzywamy wszystkich do wspierania i wykorzystywania turystyki w sposób pełen szacunku i odpowiedzialny, aby wykorzystać wszystkie jej możliwości, mając pewność, że przez rozważanie piękna przyrody i narodów możemy dojść do spotkania z Bogiem” – napisali na zakończenie sygnatariusze orędzia: przewodniczący Papieskiej Rady Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących kard. Antonio Maria Vegliò i jej sekretarz bp Joseph Kalathiparambil.

Światowy Dzień Turystyki ustanowiło zgromadzenie ogólne WTO w 1979, ustalając jego datę na 27 września – rocznica przyjęcia statutu tej organizacji. Po raz pierwszy Dzień ten obchodzono w 1980 roku. Co roku główne jego obchody odbywają się w różnych miastach i krajach. W tym roku odbędą się one 27 września w Maspalomas na Gran Canaria (Wyspy Kanaryjskie) w Hiszpanii.