Święci Cyryl i Metody

Drodzy bracia i siostry,

dziś chciałbym mówić o świętych Cyrylu i Metodym, braciach z krwi i wiary, zwanych Apostołami Słowian. Cyryl urodził się w Salonikach jako syn cesarskiego urzędnika Leona w 826 lub 827 jako najmłodsze z siedmiorga dzieci. Jako chłopiec nauczył się języka słowiańskiego. W wieku 14 lat wysłano go na naukę do Konstantynopola, gdzie był towarzyszem młodego cesarza Michała III. W owych latach wprowadzony został w liczne dyscypliny uniwersyteckie, m.in. dialektykę, której uczył go Focjusz. Po odrzuceniu propozycji znakomitego ożenku postanowił przyjąć święcenia i został „bibliotekarzem” przy Patriarchacie. Wkrótce potem, pragnąc samotności, odszedł, aby skryć się w jednym z klasztorów, szybko jednak znaleziono go i powierzono mu nauczanie nauk świętych i świeckich; z zadania tego wywiązał się tak dobrze, że zdobył przydomek „Filozof”. W tym czasie jego brat Michał urodzony około roku 815, po karierze administracyjnej w Macedonii, około roku 850 porzucił świat, wycofując się do życia monastycznego na górze Olimp w Bitynii, gdzie przyjął imię Metody (imię zakonne winno było zaczynać się od tej samej litery, co imię chrzestne) i został igumenem klasztoru w Polychronie.

Za przykładem brata również Cyryl postanowił porzucić nauczanie, by udać się na górę Olimp, medytować i modlić się. Ale już po kilku latach (ok. 861) rząd cesarski powierzył mu misję wśród Chazarów nad Morzem Azowskim, którzy prosili o przysłanie im kogoś wykształconego, kto potrafiłby dyskutować z Żydami i Saracenami. Cyryl, w towarzystwie brata Metodego, długo przebywał na Krymie, gdzie nauczył się hebrajskiego. Szukał tu nawet ciała papieża Klemensa I, który został tam zesłany. Znalazł jego grób, a kiedy wraz z bratem ruszał w powrotną drogę, zabrał z sobą cenne relikwie. Po przybyciu do Konstantynopola obaj bracia wysłani zostali na Morawy przez cesarza Michała III, do którego książę Rościsław skierował dokładną prośbę: „Naród nasz z chwilą zerwania z pogaństwem przestrzega chrześcijańskiego prawa, nie mamy jednak nauczyciela, który byłby w stanie wyjaśnić nam prawdziwą wiarę w naszym własnym języku”. Misja bardzo szybko miała niezwykłe powodzenie. Tłumacząc liturgię na język słowiański obaj bracia zaskarbili sobie wielką sympatię narodu.

Tym jednak ściągnęli na siebie niechęć duchowieństwa frankońskiego, które wcześniej przybyło na Morawy i uważało te ziemie za należące do swojej jurysdykcji kościelnej. Chcąc się oczyścić z zarzutów, w 887 roku obaj bracia udali się do Rzymu. Po drodze zatrzymali się w Wenecji, gdzie doszło do ożywionej dyskusji ze zwolennikami tzw. „herezji trójjęzycznej”. Utrzymywali oni, jakoby istniały tylko trzy języki, w których można było godziwie wysławiać Boga: hebrajski, grecki i łaciński. Oczywiście obaj bracia stanowczo sprzeciwili się temu. W Rzymie Cyryla i Metodego przyjął papież Hadrian II, który wyszedł im naprzeciw w procesji, aby godnie powitać relikwie św. Klemensa. Papież zrozumiał też wielkie znaczenie ich wyjątkowego posłannictwa. Od połowy pierwszego tysiąclecia liczni Słowianie osiedlili się bowiem na tych terenach między wschodnią i zachodnią częścią Cesarstwa Rzymskiego, między którymi utrzymywało się napięcie. Papież wyczuwał, że narody słowiańskie mogłyby odegrać rolę pomostu, przyczyniając się tym samym do zachowania jedności między chrześcijanami z jednej i drugiej części Cesarstwa. Nie zawahał się więc zaaprobować misji obu braci na Wielkich Morawach, godząc się na użycie w liturgii języka słowiańskiego. Księgi słowiańskie złożono na ołtarzu Matki Bożej Większej, a liturgia w języku słowiańskim odprawiona została w bazylikach św. Piotra, św. Andrzeja i św. Pawła.