Benedykt XVI o św. Kolumbanie

Była to kolejna katecheza z rozpoczętego rok temu cyklu papieskich rozważań o teologach i ojcach Kościoła pierwszych wieków chrześcijaństwa. Na placu zgromadziło się ok. 20 tys. pielgrzymów z Włoch i innych krajów, m.in. z Polski.

Zdaniem Benedykta XVI, św. Kolumban jest jednym z „ojców Europy”, który pokazuje nam, gdzie są jej korzenie, „z których może się ona odrodzić”. Jednocześnie jest on przykładem „wyrzeczenia się dóbr ziemskich w imię dziedzictwa wiecznego” oraz „odrzucenia kompromisów” z możnymi tego świata. Papież przypomniał, że święty ten jest autorem dwóch fundamentalnych reguł zakonnych, które do dzisiaj zachowują aktualność.

Urodzony ok. r. 543 w Navan w południowo-wschodniej części Irlandii przyszły święty zdobył wykształcenie w zakresie nauk wyzwolonych, po czym wstąpił do klasztoru w miejscowości Bangor na północy wyspy. Tam pod duchowym kierunkiem opata św. Komgalla, gorliwego i surowego obrońcy dyscypliny ascetycznej, sam zaczął ją praktykować i pod jej wpływem opracował własną koncepcję życia mniszego. W wieku ok. 50 lat, podążając za ascetycznym ideałem „pielgrzymowania do Chrystusa”, opuścił wyspę i wraz z 12 towarzyszami rozpoczął misję ewangelizacyjną na kontynencie europejskim – przypomniał papież.

W 590 osiedlił się w starej, częściowo zniszczonej i opuszczonej twierdzy rzymskiej w Bretanii i tam w ciągu kilku miesięcy zbudował pierwszą pustelnię (erem), skąd rozpoczął ewangelizację miejscowej ludności przede wszystkim przykładem własnego życia. „Sława zakonników, którzy żyli modlitwą i wielkiej surowości, szybko się rozniosła”, przyciągając do tego miejsca pielgrzymów i pokutników, a zwłaszcza wielu młodych, którzy chcieli żyć podobnie jak mnisi – mówił dalej Ojciec Święty. Podkreślił, że powstała potrzeba założenia drugiego klasztoru – w pobliskim Luxeuil, który stał się później centrum irlandzkiego życia misyjnego i mniszego na kontynencie.

Ale rygoryzm moralny mnichów, który można porównać z postawą i działalnością św. Jana Chrzciciela, wywołał z czasem sprzeciwy biskupów – niektórych z nich ganił za ich rozwiązłe obyczaje – i króla Teodoryka II, którego krytykował za jego stosunki pozamałżeńskie. W 610 wydał on dekret wypędzający Kolumbana i pozostałych zakonników pochodzenia irlandzkiego. Załadowano ich na statek, który jednak wkrótce utknął na mieliźnie, a wówczas kapitan, widząc w tym znak z nieba, wysadził mnichów na pobliskim lądzie. Rozpoczęli oni wówczas nowy etap ewangelizacji, tym razem wśród Alemanów (plemion germańskich). Następnie Kolumban z większością swych mnichów przemierzył Alpy i przybył do Italii, gdzie dobrze przyjęli go Longobardowie.

Kościół w tym okresie przeżywał ciężkie czasy herezji ariańskiej i schizmy. Kolumban napisał księgę przeciw arianizmowi i list do Bonifacego IV, uświadamiający mu konieczność przywrócenia jedności. W Bobbio założył nowy klasztor o podobnej doniosłości jak Luxeuil i tam zmarł w 615 r.

Papież podkreślił w tym niezwykłym zakonniku „silne powołanie do nawrócenia i dystans do dóbr ziemskich w imię dziedzictwa wiecznego” oraz jego życie ascetyczne i bezkompromisową postawę wobec możnych tego świata. Wyznawał on zasadę stawiania wymagań nie dla samego siebie, ale tylko „przez wolne otwieranie się na miłość Boga, aby wymienić otrzymane dary” oraz przeciw „zepsuciu przeważającemu na ziemi i w społeczności ludzkiej”. Ojciec Święty zwrócił zwłaszcza uwagę na wagę, jaką Kolumban przywiązywał do pierwszego przykazania Bożego: „Najpierw kochać Boga, gdyż On sam nas umiłował od początku czasów”. „Św. Kolumban jest uważany za pioniera europejskiej cywilizacji chrześcijańskiej” – dodał na zakończenie.

Po wygłoszeniu nauki Ojciec Święty streścił ją w głównych językach światowych, a następnie pozdrowił przybyłych z różnych stron globu w ich językach, w tym także po polsku.

Do przybyłych na audiencję Polaków papież powiedział: „Witam pielgrzymów z Polski. Życzę wam, aby nawiedzenie grobów apostołów Piotra i Pawła oraz innych miejsc uświęconych przez pokolenia męczenników i wyznawców pogłębiało wiarę i budziło miłość do Chrystusa i Kościoła. Niech Bóg błogosławi wam i waszym rodzinom. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!”.

Na zakończenie wszyscy zebrani odśpiewali po łacinie Modlitwę Pańską a papież udzielił wszystkim błogosławieństwa apostolskiego.