Papież Franciszek w celi śmierci ojca Maksymiliana Kolbego

Okresowo przetrzymywani tu byli tzw. więźniowie policyjni, głównie Polacy, pozostający do dyspozycji katowickiego Gestapo. Większość rozstrzelano. W podziemiach Niemcy dokonali latem 1941 r. pierwszych prób uśmiercania gazem "Cyklon B", który później wykorzystali do masowej zagłady przede wszystkim Żydów.

W ostatnich dniach lipca 1941 r., po ucieczce jednego z więźniów, Niemcy zarządzili karny apel, podczas którego w odwecie wybrali grupę więźniów skazując ich na śmierć głodową. W tej grupie znalazł się Franciszek Gajowniczek. Jego rozpacz dostrzegł Kolbe, który poprosił Niemców, by pozwolili mu zastąpić współwięźnia. Franciszkanin zmarł 14 sierpnia, dobity zastrzykiem fenolu.

Ściana Straceń jest miejscem tragicznym i symbolicznym. W czasie działania obozu Niemcy rozstrzelali tu wiele tysięcy osób. Ginęli tu przede wszystkim Polacy. To miejsce jest symbolem męczeństwa. Głowy państw podczas swoich wizyt składają tutaj wieńce i znicze, będące wyrazem pamięci o ofiarach. Tam papież Franciszek spotkał się z 12 ocalałymi więźniami obozu. Wśród tych osób byli Polacy, Żydzi i Sinti:

1. Helena Dunicz Niwińska (numer obozowy 64118) urodziła się w 1915 r. w Wiedniu. Jest polską skrzypaczką, tłumaczką literatury z zakresu historii muzyki poważnej. Jej rodzinnym miastem był Lwów. Mieszkała w nim z rodzicami i braćmi do stycznia 1943 r. Wówczas została aresztowana przez Niemców razem z matką, Marią Dunicz.

Obie zostały deportowane do Auschwitz 3 października 1943 r. transportem z Lwowa. Jako skrzypaczka została członkinią orkiestry obozowej w Auschwitz II-Birkenau. W grudniu Maria Dunicz zginęła w obozie.

  Paweł Supernak /PAP Papież Franciszek przechodzi przez bramę byłego niemieckiego, nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz W styczniu 1945 r., gdy do Oświęcimia zbliżały się wojska sowieckie, Niemcy wyprowadzili większość więźniów na Zachód. Helena została ewakuowana w "marszu śmierci" do obozu Ravensbrueck, a następnie Neustadt-Glewe, gdzie doczekała wolności. Po wojnie zamieszkała w Krakowie.

W 2013 r. nakładem wydawnictwa Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau ukazała się jej książka "Drogi mojego życia: wspomnienia skrzypaczki z Birkenau".

2. Alojzy Fros (numer obozowy 136223) urodził się w 1916 r. w Rybniku. Został aresztowany przez Niemców w kwietniu 1943 r. za działalność konspiracyjną. Do Auschwitz został przywieziony 9 sierpnia 1943 r. Przez pierwsze dwa miesiące - jako chory - przebywał w szpitalu obozowym. Następnie został zatrudniony przy sortowaniu paczek dla więźniów. Jesienią 1944 r. został przeniesiony do KL Sachsenhausen (nr 115773), a następnie do KL Buchenwald (nr 96935). Wyzwolenia doczekał w kwietniu 1945 r. W 2015 r. ukazały się jego wspomnienia zatytułowane "Moja historia".

3. Eugeniusz Gruszczyński (numer obozowy 149850). Jest Rosjaninem. Nazywał się Gienadij Murawiew. Jako dziecko został deportowany wraz z matką do Auschwitz. W obozie chłopca odebrano. Po wyzwoleniu wraz z innymi uratowanymi dziećmi trafił do domu dziecka na Dolnym Śląsku, gdzie opieką otoczyła go wychowawczyni Helena Gruszczyńska. Dała mu własne nazwisko i imię Eugeniusz. Gruszczyński, gdy dorósł, wyjechał do Szczecina. Po latach dowiedział się, się, że poszukuje go biologiczna matka, Zinajda Murawiewa. Po latach spotkali się w Mińsku.

4. Janina Iwańska (numer obozowy 85595) urodziła się w 1930 r. w Warszawie. 12 sierpnia 1944 r. została przywieziona do KL Auschwitz w transporcie ludności cywilnej podczas Powstania Warszawskiego. W styczniu 1945 r. ewakuowana w "marszu śmierci" do KL Ravensbrueck, a następnie Neustadt-Glewe, gdzie została wyzwolona.

5. Prof. Wacław Długoborski (numer obozowy 138871) urodził się w 1926 r. w Warszawie. Niemcy aresztowali go w maju 1943 r. za działalność konspiracyjną. Trafił do więzienia na Pawiaku, skąd 25 sierpnia 1943 r. został deportowany do Auschwitz. Jako więzień był zatrudniony w obozowym szpitalu w Birkenau. Z końcem stycznia 1945 r., po odejściu transportów ewakuacyjnych, zbiegł z obozu.

Po wojnie został pracownikiem naukowym wyższych uczelni oraz kuratorem badań naukowych w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau. Był członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.

6.Prof. Zbigniew Kączkowski (numer obozowy 125727) urodził się w 1921 r. w Krakowie. W 1941 r. został harcerzem Szarych Szeregów. Latem tegoż roku wyjechał z Warszawy do folwarku Marynki nad Pilicą. Ukończył tam tajną podchorążówkę ZWZ/AK. Miał fałszywe dokumenty na nazwisko Zbigniew Kaczanowski. Został aresztowany przez Niemców podczas obławy w kwietniu 1943 r. 24 czerwca trafił do KL Auschwitz. Tym samem transportem została deportowana również jego matka Zofia, która zginęła w obozie.

Zbigniew Kączkowski był pielęgniarzem w szpitalu obozowym w Auschwitz I. 27 lipca 1944 r. podjął nieudaną próbę ucieczki. Po ujęciu trafił do bloku 11. Niemcy przewieźli go do KL Buchenwald, a następnie do Mittelbau-Dora. Po wojnie został pracownikiem naukowym wyższych uczelni.

7. Stefan Lesiak (numer obozowy 197204) urodził się w 1927 r. w Pińczowie. Do Auschwitz został deportowany pod fałszywym nazwiskiem Wesiak w transporcie ludności cywilnej z ogarniętej powstaniem Warszawy 17 września 1944 r. Miesiąc później przeniesiony do KL Buchenwald, gdzie w kwietniu 1945 r. odzyskał wolność.

8. Walentyna Nikodem (numer obozowy 8737) urodziła się w 1922 r. w Łodzi. Przywieziona do Auschwitz 16 lipca 1942 r. wraz z matką, która zginęła w obozie. Jej ojca zamordowali w Łodzi gestapowcy. W obozie pracowała m.in. w obozowej paczkarni. Pomagała kobietom, które urodziły w obozie dzieci, była matką chrzestną niektórych niemowląt. 26 października 1944 r. została przewieziona do KL Flossenbuerg. Wolność odzyskała w maju 1945 r.

9. Marian Majerowicz (numer obozowy 157715) w 1926 r. w Myszkowie w rodzinnie żydowskiej. W październiku 1943 r. przywieziony do KL Auschwitz, gdzie zginęli jego rodzice i maleńki brat. W styczniu 1944 r. został wywieziony do KL Gross-Rosen. Wyzwolenia doczekał podczas "marszu śmierci" z tego obozu w 1945 r. Pełni funkcję prezesa Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej w Warszawie.

10. Eva Umlauf (numer obozowy A-26959) ma 74 lata. Urodziła się w obozie pracy Novaky. Deportowana do Auschwitz 3 listopada 1944 r. w transporcie z Seredu na Słowacji wraz z całą rodziną jako dwuletnie dziecko. Ocalała, gdyż Niemcy pod koniec października przestali mordować Żydów w komorach gazowych. Wolności doczekała w KL Auschwitz, do którego 27 stycznia 1945 r. wkroczyła Armia Czerwona. Jej matka, będąca w ciąży w czasie przybycia do obozu, w kwietniu 1945 r. urodziła córkę Eleonorę. Po wojnie Eva Umlauf została lekarką.

11. Naftali Fuerts (numer obozowy B-14026) urodził się w 1932 r. w żydowskiej rodzinie w Bratysławie. Deportowany do KL Auschwitz 3 listopada 1944 r. W styczniu 1945 r. został ewakuowany do KL Buchenwald, gdzie doczekał wolności. Mieszka w Hajfie w Izraelu.

12. Peter Rauch (numer obozowy Z-3531) urodził się w 1939 r. w Monachium w rodzinie Sinti (grupa etniczna pokrewna Romom - PAP). W tym mieście mieszkał z rodzicami i pięcioma siostrami. Jego ojciec prowadził własną działalność przewozową. 8 marca 1943 r. wszyscy zostali aresztowani i deportowani do tzw. Zigeunerlager (rodzinnego obozu cygańskiego) w Auschwitz II-Birkenau. Peter wraz z matką został przeniesiony najpierw do KL Ravensbrck, następnie do Mauthausen i Bergen-Belsen. Tam w 1945 r. został wyzwolony. Wrócił do Monachium.

To trzecia wizyta następcy św. Piotra na dziedzińcu bloku 11. W 1979 r. przed Ścianą Straceń ukląkł Jan Paweł II. Dziesięć lat temu modlił się Benedykt XVI, na którego oczekiwało tam 31 byłych więźniów.

The Vatican - Polski Pope Francis in Poland. Visit to the Auschwitz-Birkenau Concentration Camp

Przeczytaj także:

• Papież przeszedł przez bramę "Arbeit Macht Frei"