Fragmenty premierowej książki Franciszka

Ksiądz Luigi Giussani przytaczał przykład zaczerpnięty z powieści Bruce’a Marshalla "Ale i oni otrzymali po denarze". Bohater książki, ksiądz Gaston, musi wyspowiadać młodego niemieckiego żołnierza, którego francuscy partyzanci skazali na śmierć. Żołnierz wyznaje swoją słabość do kobiet i liczne przygody miłosne, jakie przeżył. Ksiądz wyjaśnia mu, że by móc uzyskać przebaczenie i odpuszczenie grzechów, musi za nie żałować. Żołnierz odpowiada: „Jak mam żałować? To było coś, co mi się podobało, gdybym miał możliwość, teraz zrobiłbym to samo. Jak miałbym żałować?”. Wówczas ksiądz Gaston, który chce dać rozgrzeszenie temu penitentowi stojącemu już niemal w obliczu śmierci, wpada na genialny pomysł i pyta: „Ale czy żałujesz, że nie żałujesz?”, a młodzieniec spontanicznie odpowiada: „Tak, żałuję, że nie żałuję”. Czyli: przykro mi, że nie umiem okazać żalu. To staje się maleńką szczeliną, która pozwala miłosiernemu księdzu udzielić rozgrzeszenia.

To prawda, tak właśnie jest. To przykład, który dobrze ukazuje próby, jakie podejmuje Bóg, by utorować sobie przejście do serca człowieka, by odnaleźć ten prześwit, który pozwoli działać Jego łasce. On nie chce, by ktokolwiek się zgubił. Jego miłosierdzie jest nieskończenie większe od naszego grzechu, Jego lekarstwo jest nieskończenie mocniejsze niż choroba, którą musi w nas uleczyć. Jest taka prefacja liturgii ambrozjańskiej, w której czytamy: „Pochyliłeś się nad naszymi ranami i uzdrowiłeś nas, dając nam lekarstwo silniejsze niż nasze rany, miłosierdzie większe niż nasza wina. W ten sposób również grzech, na mocy Twojej nieskończonej miłości, posłużył do tego, by wynieść nas do Bożego życia”. Zastanawiając się nad moim życiem i moim doświadczeniem, nad owym dniem 21 września 1953 roku, kiedy Bóg przyszedł mi na spotkanie, napełniając mnie zadziwieniem, zawsze mówiłem, że Pan „nos primerea”, czyli nas wyprzedza, poprzedza.

Wierzę, że to samo można powiedzieć o Bożym miłosierdziu ofiarowanym, by leczyć nasze rany, wyprzedzającym nas. Bóg nas oczekuje, czeka, aż pokażemy Mu choć ten maleńki prześwit, by mógł w nas działać swoim przebaczeniem, swoją łaską. Tylko ten, kto został dotknięty, przytulony czułością Jego miłosierdzia, zna tak naprawdę Pana. Dlatego często powtarzam, że przestrzenią, w której dochodzi do spotkania z miłosierdziem Jezusa, jest mój grzech. Kiedy doświadcza się objęć miłosierdzia, kiedy pozwala się na bycie przytulonym, kiedy jesteśmy poruszeni, wówczas życie może się odmienić, ponieważ próbujemy odpowiedzieć na ów ogromny i nieoczekiwany dar, który w ludzkich oczach może wydawać się wręcz „niesłuszny”, tak jest obfity. Stajemy wobec Boga, który zna nasze grzechy, nasze zdrady, nasze zaparcia się, naszą nędzę. A przecież jest tutaj, oczekuje nas, by ofiarować się nam w całości, by nas podnieść.

Wracając do historii przedstawionej w powieści Marshalla: wychodzę z podobnego założenia, idę w tym samym kierunku. Chodzi tutaj nie tylko o tę maksymę prawną, zawsze aktualną, według której in dubio pro reo, czyli w razie wątpliwości należy osądzić zawsze na korzyść osoby poddawanej sądowi. Chodzi również o to, że istotny jest gest. Sam fakt, że ktoś idzie do konfesjonału, wskazuje, że mamy już jakiś zaczątek żalu, choćby nawet nieuświadomionego. Gdyby nie było tego pierwszego kroku, pierwszego poruszenia serca, osoba ta po prostu by nie przyszła. To, że tam jest, może zaświadczyć o pragnieniu zmiany. Słowo jest ważne, wyraża gest. Ale sam gest również jest ważny: czasem więcej może znaczyć pełna niepewności i pokory obecność penitenta, który z trudem się wypowiada, niż wielomówstwo kogoś, kto opisuje swój żal. [...]