Stolica Apostolska 2015

CZERWIEC

Premier Kopacz u papieża. Spotkanie z Franciszkiem i złożenie kwiatów przy grobie św. Jana Pawła II w bazylice św. Piotra były głównymi punktami wizyty szefowej rządu w Watykanie. Rozmowa z papieżem trwała 40 minut. Pani premier poprosiła Franciszka o modlitwę za Polaków i Polskę, pozdrowiła go w imieniu swoich rodaków i zapewniła, że kochają go tak jak wcześniej kochali św. Jana Pawła II. Przekonywała papieża, by podczas pobytu w Polsce w 2016 r. zechciał choć na krótko przyjechać do Warszawy, w której wiele się zmieniło od słynnego wołania Jana Pawła II sprzed 36 lat („Niech zstąpi Duch Twój i odnowi ziemię! Tę ziemię!”). Jej zdaniem Polska potrzebuje dziś podobnego „nowego impulsu”. Według pani premier Franciszek jest „nową wiosną Kościoła”. - Jestem przekonana, że zrobi jeszcze wiele dobrego - oświadczyła Kopacz.

Proces abp. Józefa Wesołowskiego. Były nuncjusz apostolski w Dominikanie został oskarżony o posiadanie pornografii dziecięcej i akty pedofilii. Z powodu problemów zdrowotnych nie stawił się jednak przed Trybunałem Państwa Watykańskiego i jego proces został odroczony. 28 sierpnia pozwany zmarł w wyniku ostrego zawału mięśnia sercowego. Jego pogrzeb odbył się 5 września w Czorsztynie. Choć Kongregacja Nauki Wiary wykluczyła go ze stanu duchownego, to ze względu na złożoną apelację wyrok ten się nie uprawomocnił. Do końca życia były nuncjusz był więc księdzem. Dlatego na krzyżu, który stanął na grobie zmarłego widniał napis: ks. Józef Wesołowski. Nie uwzględniono tytułu arcybiskupa. „Zarzuca mi się czyny, których nigdy nie popełniłem i znajomości z ludźmi, których nie znałem” - napisał w oświadczeniu odczytanym nad trumną.

Encyklika „Laudato si’”. Franciszek ogłosił pierwszą w dziejach Kościoła encyklikę całkowicie poświęconą ochronie naturalnego środowiska człowieka. Przypomniał, że każdy z nas jest częścią przyrody i od niej zależy, zaś aktualne zagrożenia wymagają zdecydowanego „nawrócenia ekologicznego”. Głównym winowajcą kryzysu ekologicznego uznał skrajny konsumpcjonizm. Dodał, że w kwestii zmian klimatycznych mamy do czynienia ze zróżnicowaną odpowiedzialnością i konieczna jest w tej dziedzinie postawa globalnej solidarności. Postulował „ekologię ludzką”, czyli „niezbędną relację życia człowieka z prawem moralnym, wpisanym w jego naturę”. Zaznaczył, że nie można mówić o zrównoważonym rozwoju bez solidarności między pokoleniami, bez troski o to jaką ziemię przekażemy tym, którzy przyjdą po nas. Podkreślił przy tym, że „nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji”. Jednocześnie skrytykował te ruchy ekologiczne, które walczą o ochronę przyrody, nie stosując tych samych zasad do życia ludzkiego.

Utworzenie Sekretariatu ds. Komunikacji. W jego skład będą wchodziły: Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu, Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej, Watykańskie Służby Internetowe, Radio Watykańskie, Watykański Ośrodek Telewizyjny, dziennik „L’Osservatore Romano, Drukarnia Watykańska, Służby Fotograficzne oraz Watykańska Księgarnia Wydawnicza. Mają one kontynuować swoją działalność, dostosowując się jednak do wskazań Sekretariatu, na którego czele stanął ks. prał. Dario Edoardo Viganò. Reorganizacja ta ma służyć lepszemu dostosowaniu systemu komunikacyjnego Stolicy Apostolskiej do wymagań misji Kościoła. Nowa dykasteria przejęła też prowadzenie oficjalnej strony internetowej Stolicy Apostolskiej (www.vatican.va) oraz papieskiego konta na Twitterze (@pontifex).

LIPIEC

Doktorat honoris causa dla Benedykta XVI. Przyznały go Akademia Muzyczna i Uniwersytet Papieski Jana Pawła II - dwie krakowskie uczelnie, które wspólnie prowadzą Międzyuczelniany Instytut Muzyki Kościelnej. Chciały one w ten sposób wyrazić wdzięczność papieżowi seniorowi „za jego głębokie, niezwykle cenne dla teologicznej refleksji nauczanie o muzyce kościelnej, a także okazywanie przez wiele lat na wszystkich stanowiskach, jakie piastował, szczególnej troski o szlachetne piękno muzyki kościelnej i jej właściwe miejsce w sprawowaniu liturgii”. Uroczystość wręczenia wyróżnienia odbyła się w Castel Gandolfo, gdzie Benedykt XVI przebywał na wakacjach.

Nowy katolicki patriarcha ormiański. Po nagłej śmierci Nersesa Bedrosa XIX Tarmouniego Synod Ormiańskiego Kościoła Katolickiego wybrał jego następcą 80-letniego bp. Krikora Ghabroyana z Paryża, który przyjął imię Grzegorza Piotra XX. Nazajutrz papież Franciszek zatwierdził jego wybór, przyjmując go do wspólnoty kościelnej. 7 września obaj zwierzchnicy kościelni sprawowali wspólnie Mszę św., podczas której między papieżem i patriarchą doszło do wymienienia się postaciami eucharystycznymi - gest ten potwierdza, iż u źródeł jedności między Biskupem Rzymu a Kościołem patriarchalnym Cylicji obrządku ormiańskiego znajduje się Eucharystia. Ormiański Kościół Katolicki istnieje od połowy XVII wieku. Liczy ok. 400 tys. wiernych.


SIERPIEŃ

Franciszek ustanowił Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Stworzenia. Inicjatywa ta wynika z „podzielanej wspólnie z patriarchą ekumenicznym Bartłomiejem troski o przyszłość stworzenia” i jest odpowiedzią na sugestię wyrażoną przez jego przedstawiciela, metropolitę Pergamonu, Jana (Zizioulasa) podczas prezentacji encykliki „Laudato si’” w Watykanie. Papież wyraził przekonanie, że jako chrześcijanie pragniemy wnieść swój wkład w rozwiązanie kryzysu ekologicznego, wobec którego staje obecnie ludzkość. Kryzys ten skłania więc ich do głębokiego nawrócenia duchowego: chrześcijanie są wezwani do „nawrócenia ekologicznego, które wiąże się z rozwijaniem wszystkich konsekwencji ich spotkania z Jezusem w relacjach z otaczającym ich światem”. Franciszek wyjaśnił, że doroczny Światowy Dzień Modlitwy o Ochronę Stworzenia będzie dla każdego wierzącego i wspólnot okazją do odnowienia swego „powołania stróżów stworzenia”, do dziękowania Bogu za „wspaniałe dzieło, które powierzył naszej trosce” oraz do przyzywania Jego pomocy w ochronie stworzenia i Jego miłosierdzia za „grzechy popełnione przeciwko światu, w którym żyjemy”. Wskazał, że obchody w tym samym dniu, co w Kościele prawosławnym (1 września) są świadectwem „wzrastającej komunii z naszymi braćmi prawosławnymi” i wyraził życzenie, by Dzień był obchodzony w harmonii z inicjatywami Światowej Rady Kościołów, podejmowanymi w tej dziedzinie.


WRZESIEŃ

Reforma procesów małżeńskich. Franciszek postanowił uprościć i przyspieszyć proces kanoniczny o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W tym celu ogłosił dwa dokumenty: „Mitis Iudex Dominus Iesus”, dotyczący zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego, oraz „Mitis et misericors Iesus” w sprawie zmian w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich. Ojciec Święty postanowił, że dla stwierdzenia nieważności małżeństwa nie będzie już konieczne zgodne orzeczenie dwóch instancji, a do zawarcia nowego małżeństwa kanonicznego wystarczy orzeczenie trybunału pierwszej instancji. Nie ma zatem obowiązku apelacji od pierwszego orzeczenia. Trybunał może składać się tylko i wyłącznie z biskupa diecezjalnego, choć nie może on być wyłącznym sędzią na terenie swojej diecezji i ma obowiązek ustanowienia trybunału, na którego czele zawsze stać ma duchowny. Może on być wspomagany przez sędziów świeckich. Ponadto biskup diecezjalny może i powinien orzekać w sprawach najbardziej oczywistych w ramach tzw. procesu krótkiego. Jednak sprawę muszą wnieść obydwie strony przekonane o nieważności małżeństwa. Konieczne są w tym przypadku jasne i oczywiste dowody nieważności. Czas takiego procesu, od chwili zwołania wszystkich uczestników, wynosi 30 dni, do których dołącza się kolejnych 15 na dalsze uwagi. Wyrok jest wydawany przez biskupa diecezjalnego, który zyskuje pewność moralną co do nieważności małżeństwa. Może on też przekazać sprawę do procesu zwykłego. Możliwa jest także apelacja od tego orzeczenia. Papież zachęcił, aby - o ile to możliwe - zapewniono darmowość procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Zmiany weszły w życie 8 grudnia 2015 r.

Tak dla energii atomowej - nie dla arsenałów nuklearnych. Stolica Apostolska wiąże wielkie nadzieje z wykorzystaniem energii atomowej w celach cywilnych, domaga się jednak zdecydowanych kroków politycznych prowadzących do całkowitej eliminacji arsenałów nuklearnych. Mówił o tym abp Paul Gallagher, szef watykańskiej dyplomacji na forum Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w Wiedniu. Należy więc zabiegać o pełne wprowadzenie w życie Traktatu o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową (do tej pory nie został on ratyfikowany przez takie kraje, jak Indie, Pakistan i Korea Północna) oraz ustanowić obszary wolne od wszelkiej broni masowego rażenia (ze względu na istniejące konflikty zakazem tym powinien być objęty Bliski Wschód).

PAŹDZIERNIK

Sprawa ks. Krzysztofa Charamsy. „Jestem gejem” - ogłosił zastępca sekretarza Międzynarodowej Komisji Teologicznej przy Kongregacji Nauki Wiary. Polski duchowny wyraził opinię, że kler w znacznej mierze jest homoseksualny i „paranoicznie homofobiczny, bo sparaliżowany brakiem akceptacji dla własnej orientacji seksualnej”. Zarzucił Kościołowi obłudę, fałsz i nieczułość. Sam swoją orientację ukrywał przez 18 lat. Obecnie żyje z partnerem. Duchowny został zwolniony z pracy w Kongregacji i z obowiązków wykładowcy na uniwersytetach papieskich, a jego ordynariusz - bp Ryszard Kasyna z Pelplina najpierw upomniał go, by „wrócił na drogę Chrystusowego kapłaństwa”, a następnie - „wobec braku jakiejkolwiek woli poprawy życia ks. Charamsy i publicznych deklaracji świadczących o dalszym życiu niezgodnym z zasadami postępowania kapłana katolickiego” - nałożył na niego karę suspensy, czyli zawiesił go w sprawowaniu czynności kapłańskich i zabronił mu noszenia szat duchownych.

XIV Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. Jego temat brzmiał: „Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym”. Była to kontynuacja zgromadzenia nadzwyczajnego z 2014 r., które przedstawiło aktualną sytuację rodziny. Na tej podstawie i w oparciu o nauczanie Kościoła o małżeństwie i rodzinie Synod szukał sposobów duszpasterskiego im towarzyszenia. W „Relacji końcowej” ojcowie synodalni jednoznacznie podkreślili, że małżeństwo to związek mężczyzny i kobiety oparty na sakramentalnym przymierzu. W tej właśnie niepowtarzalnej relacji człowiek odnajduje pełnię szczęścia, otwiera się na piękno, radość, życie. Rodzina jest skarbem ludzkości i szansą na rozwój człowieka. Dokument podkreśla konieczność formacji małżeństw, rodzin i kapłanów do posługi w duszpasterstwie rodzin. Tylko osoby zachwycone miłością potrafią przekazywać wiarygodnie prawdę o miłości, a wierząca, radosna, szczęśliwa rodzina jest najlepszą wspólnotą ewangelizacyjną. Do kwestii budzących najwięcej dyskusji należała kwestia duszpasterstwa osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach cywilnych. „Relacja” podkreśla, że nie powinny one czuć się ekskomunikowane. Apeluje o integrację tej grupy katolików w życie wspólnoty chrześcijańskiej poprzez powierzanie im różnych posług kościelnych. W tym celu za św. Janem Pawłem II wzywa duszpasterzy do właściwego rozeznania ich sytuacji, biorącego pod uwagę zarówno okoliczności obiektywne, jak i „poczytalność subiektywną”. Nie ma natomiast mowy o dopuszczeniu takich osób do Komunii św., co postulowali m.in. biskupi niemieccy. „Relacja” posłuży papieżowi do przygotowania posynodalnej adhortacji apostolskiej.

Kanonizacja rodziców św. Teresy z Lisieux. Jest to pierwsza kanonizowana para małżeńska w historii. Oprócz Zelii i Ludwika Martin papież ogłosił świętymi także: ks. Wincentego Grossi z Włoch (gorliwego nauczyciela i orędownika wychowania młodego pokolenia, założyciela żeńskiego Instytutu Córek Oratorium św. Filipa Nereusza) i s. Marię od Niepokalanego Poczęcia (Salvat Romero) z Hiszpanii (przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Towarzystwa Krzyża). Mszę św. na placu św. Piotra koncelebrowali kardynałowie i biskupi uczestniczący w XIV Zwyczajnym Zgromadzeniu Ogólnym Synodu Biskupów.

Watykańska fundacja wspierającą szkolnictwo katolickie na świecie. Papież ustanowił ją w 50. rocznicę ogłoszenia soborowej deklaracji o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissimum educationis”. Te dwa łacińskie słowa tworzą też nazwę fundacji, która powstała z inicjatywy Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej.


LISTOPAD

Prezydent Duda u papieża. Dwudziestominutowa rozmowa dotyczyła m.in. przyszłorocznych obchodów Światowego Dnia Młodzieży w Krakowie oraz 1050. rocznicy chrztu Polski. Franciszek wyraził chęć przybycia nie tylko na ŚDM do Krakowa. - Powiedział, że chciałby jeszcze odwiedzić Częstochowę i pomodlić się w Auschwitz - poinformował Andrzej Duda. Wziął on także udział w Mszy św. przy grobie św. Jana Pawła II. W homilii abp Zygmunt Zimowski nazwał obecność prezydenta przy grobie papieża-Polaka „modlitewną audiencję u św. Jana Pawła II”.

Nagroda Ratzingera. Tegorocznymi laureatami „teologicznego Nobla” zostali: Libańczyk, prof. Nabil el-Khoury, tłumacz dzieł papieża seniora na arabski, oraz Brazylijczyk, ks. prof. Mario de França Miranda SI, jego były współpracownik w Międzynarodowej Komisji Teologicznej.

Vatileaks 2. W Watykanie rozpoczął się proces o rozpowszechnianie poufnych informacji dokumentów. Na ławie oskarżonych zasiadło pięć osób: troje byłych pracowników Watykanu oraz dwaj dziennikarze. Prał. Lucio Vallejo Balda i Francesca Chaouqui w przeszłości byli odpowiednio sekretarzem i członkiem COSEA (Komisji ds. Struktury Ekonomiczno-Administracyjnej Stolicy Apostolskiej, ustanowionej przez papieża w lipcu 2013 r., a następnie rozwiązanej po wypełnieniu swego mandatu), zaś Nicola Maio sekretarzem prałata. Z kolei Gianluigi Nuzzi i Emiliano Fittipaldi to autorzy książek, mających świadczyć o nieprawidłowościach w gospodarowaniu pieniędzmi w instytucjach watykańskich. Publikacje te powstały na podstawie poufnych dokumentów, które mieli otrzymać od oskarżonych pracowników COSEA. Ks. Vallejo Balda, Chaouqui oraz Maio zarzucono utworzenie zorganizowanej organizacji przestępczej, mającej na celu dokonanie wielu przestępstw upowszechnienia informacji i dokumentów dotyczących fundamentalnych interesów Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego. Natomiast Fittipaldi i Nuzzi oskarżeni są o namawianie i wywieranie presji, zwłaszcza na prał. Baldę, celem pozyskania zastrzeżonych informacji i dokumentów, wykorzystanych następnie częściowo w dwóch książkach, które ukazały się we Włoszech. Oskarżonym grozi od czterech do ośmiu lat więzienia.


GRUDZIEŃ

Inauguracja Jubileuszu Miłosierdzia. 8 grudnia Franciszek otworzył Drzwi Święte w bazylice św. Piotra, 13 grudnia w bazylice św. Jana na Lateranie, a 18 grudnia w stołówce Caritas przy dworcu kolejowym Termini. 1 stycznia papież zrobi to w bazylice Matki Bożej Większej.

Moneyval chwali Watykan. Międzynarodowy komitet ekspertów ds. oceny przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu pochwalił instytucjonalne i prawne zmiany, jakie zaszły w Watykanie, odkąd Benedykt XVI rozpoczął reformę jego struktur finansowych. Organ Rady Europy ds. przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy przyznał, że większość watykańskich praw została już dostosowana do międzynarodowych standardów. Oczekuje jeszcze od Watykanu wzmocnienia żandarmerii i prokuratury, aby zapewnić większą wykrywalność i karalność przestępstw finansowych. Z wnioskiem tym zgadza się również sam Watykan, który zwraca jednak uwagę na praktyczne problemy wynikające z faktu, że przestępstwa te bardzo często mają charakter między- czy ponadnarodowy. Osoby, które się ich dopuściły, mieszkają poza Watykanem, a niekiedy również same przestępstwa zostały popełnione na terenie innego kraju. Aby temu zaradzić, Stolica Apostolska nawiązała już współpracę prawną z innymi państwami.

Kościół nie prowadzi misji wśród żydów. Chociaż katolicy w dialogu z judaizmem dają świadectwo swej wiary w Jezusa Chrystusa, to jednak powstrzymują się od wszelkich aktywnych prób nawracania lub misji wśród żydów. Kościół nie przewiduje żadnej instytucjonalnej misji wobec nich. Takie zapewnienie zawiera dokument Komisji ds. Stosunków Religijnych z Judaizmem pt. „Bo dary łaski i wezwanie Boże są nieodwołalne”, ogłoszony w Watykanie z okazji 50. rocznicy soborowej deklaracji o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich „Nostra aetate”.

Nowa papieska komisja. Franciszek, zapoznawszy się ze szczególnymi trudnościami, jakie przeżywają ostatnio kościelne instytucje działające na polu służby zdrowia, zlecił watykańskiemu sekretarzowi stanu ustanowienie dla nich Papieskiej Komisji ds. Działalności Publicznych Osób Prawnych Kościoła w Dziedzinie Służby Zdrowia. Ma ona na celu pomoc w skuteczniejszym zarządzaniu ich działalnością i zachowaniu ich dóbr materialnych oraz charyzmatu ich założycieli - są to bowiem często dzieła zakonne. Będzie się ona składała z przewodniczącego i sześciu ekspertów w kwestiach zdrowia, nieruchomości, zarządzania, administracji czy finansów, którzy nie zostali jeszcze mianowani. Komisja będzie podlegała Sekretariatowi Stanu, a w przypadkach, kiedy zajdzie konieczność sprzedaży albo reorganizacji tych instytucji, ma współdziałać z poszczególnymi kongregacjami Kurii Rzymskiej, od których one zależą.

Oprac. Paweł Bieliński (KAI) / Watykan