Europejska matura z religii

Uczniowie szkół publicznych mogą zdawać maturę z religii w wielu krajach europejskich, w tym także należących do Unii Europejskiej, np. w Austrii, pięciu krajach związkowych Niemiec i Finlandii. Dotyczy to także Czech, mimo że religia jest w tamtejszych szkołach jedynie przedmiotem dobrowolnym, a także Irlandii, gdzie państwo ma wpływ na nauczanie religii w szkołach prywatnych, które dofinansowuje. Przyjrzyjmy się, jak to wygląda w niektórych państwach:

Austria

Każdy maturzysta austriacki zdaje pisemny egzamin maturalny z trzech podstawowych przedmiotów: niemieckiego, matematyki i języka obcego. W ramach egzaminów ustnych są dwa „koszyki” tematów - humanistyczny i techniczny. Maturzysta wybiera po jednym temacie z każdego z tych „koszyków”. Zawsze może wybrać religię i uzyskana ocena znajduje się na świadectwie maturalnym.

Ocena z religii nie ma jednak szczególnego wpływu na ocenę ucznia, gdyż nie oblicza się „średnich” ocen maturzysty. Liczą się przede wszystkim oceny uzyskane z przedmiotów kierunkowych. Stopień z religii tylko wówczas ma znaczenie, kiedy uczeń wybiera dalszą naukę związaną z tym przedmiotem (np. zamierza wstąpić do seminarium duchownego).

Niemcy

- Również w Niemczech matura z religii może widnieć na świadectwie maturalnym - wyjaśnia KAI Ulla Anton, asystentka pastoralna. Zastrzega, że w Niemczech jest 16 krajów federalnych i każdy z nich rządzi się swymi własnymi prawami. Tak więc i w sprawie religii na egzaminie maturalnym nie ma ogólnych zasad.

Np. w jej rodzinnym Palatynacie Reńskim, każdy z uczniów musi na dwa lata przed maturą wybrać poszerzony kurs z przedmiotów, które zamierza zdawać na maturze. Nie ma więc podziału na klasy, tylko na kursy. Automatycznie nauczyciele uczący na tych kursach wymagają od uczniów więcej ponad to, co przewiduje normalny program nauczania. Dotyczy to także religii.

Irlandia

Matura z religii istnieje również w Irlandii. Wynika to ze specyfiki tamtejszego systemu oświatowego, w którym dominują szkoły prywatne, najczęściej prowadzone przez kościelne osoby prawne. Są one dofinansowywane przez państwo, które ma wpływ na szkolne programy nauczania religii. Choć samo jej nauczanie ma charakter wyznaniowy, to matura z niej - ponadwyznaniowy.

Finlandia i Czechy

W Finlandii, gdzie religia jest przedmiotem zamiennym z etyką, na maturze istnieje możliwość zdawania egzaminu albo z religii, albo z etyki.

Również w Czechach, gdzie lekcje religii są dobrowolne, można z niej zdawać maturę. W szkołach publicznych nie ma alternatywnego przedmiotu wobec religii, dlatego zajęcia odbywają się w dniu, kiedy jest połowa lekcji, zazwyczaj w środowe popołudnie.

Włochy

Nieco inna sytuacja jest we Włoszech, gdzie wyniki nauki religii liczą się w ostatecznej ocenie kandydata do matury. Orzeczenie w tej sprawie wydał w 2000 r. sąd administracyjny regionu Lacjum (Rzym), odrzucając skargę waldensów i gminy żydowskiej oraz turyńskiego komitetu walki o szkołę świecką, które wcześniejszą decyzję Ministerstwa Oświaty w tej sprawie uznały za dyskryminującą młodzież nie uczęszczającą na lekcje religii.

Za radą episkopatu Włoch ministerstwo wydało w 1999 r. rozporządzenie o uznaniu nauki religii za jeden z przedmiotów nieobowiązkowych, które mogą dostarczyć uczniom ostatnich klas szkoły średniej dodatkowych punktów.

Przeciwnicy tej decyzji zaskarżyli ją do sądu administracyjnego, uważając, że dyskryminuje ona tych uczniów, którzy nie chodzą na lekcje religii. Sąd jednak orzekł, że nie ma mowy o żadnej dyskryminacji. Przypomniał, że religia nie jest przedmiotem obowiązkowym, a alternatywą dla niej jest najczęściej wcześniejsze wyjście ze szkoły, „nie można jednak żądać, by wybór niczego zaowocował punktami”. Istnieją inne możliwości zdobycia dodatkowych punktów, z których można korzystać już poza szkołą - wyjaśnił sąd.