Śladem Apostoła Narodów

Cywilizacja na tej wyspie jest znacznie starsza niż epizod z Apostołem Narodów. Pierwsi osadnicy trafili na Maltę 5200 lat przed Chrystusem. Przybyli z Sycylii. Około 3500 roku p.n.e. na wyspie Gozo w miejscowości Ġgantija stanęła pierwsza świątynia. Do niedawna uchodziła za najstarszą stojącą budowlę wzniesioną przez człowieka. Podobne budowle później wznoszono nie tylko na Gozo, ale także na Malcie.

Malta jest stosunkowo niewielką wyspą. Ma zaledwie 30 kilometrów długości i 14 szerokości. Leży w sercu Morza Śródziemnego. Jest najbardziej wysuniętym na południe krajem Europy. Od wieków uchodziła za punkt kluczowy do kontrolowania wschodniego i centralnego rejonu Morza Śródziemnego. Historia nie oszczędziła jej trudności z tym związanych. Wyspę co rusz napadano, podbijano, kolonizowano.

Z rąk do rąk

Pierwsi na listę zdobywców wpisali się Fenicjanie. Założyli tu swoje osiedla około 800 r. p.n.e. Od nich Maltańczycy odziedziczyli język i smykałkę do handlu. Język maltański jest drugim z urzędowych języków tego kraju. Jest zbliżony do dialektu języka arabskiego używanego dziś w Libanie. Pochodzi zresztą z tej samej grupy języków semickich. Stąd nieraz zaskakujące sytuacje, jak choćby fakt, że Maltańczycy (jeden z najbardziej katolickich narodów Europy) modlą się do Allaha.

Niespełna 300 lat po Fenicjanach Maltę najechali Kartagińczycy. W połowie III wieku p.n.e. pierwszy raz wyspę zaatakowali Rzymianie. Ostatecznie w 218 roku Malta przeszła pod panowanie Imperium Rzymskiego. Kiedy doszło do jego podziału w 395 roku naszej ery, znalazła się pod władzą Cesarstwa Wschodniego ze stolicą w Konstantynopolu. Później Maltę przejmowali kolejno Arabowie (w 870 r.) i Normanowie (w 1090). Wyspę przyłączono do księstwa, potem Królestwa Sycylii.

Wreszcie w 1530 roku cesarz Karol V Habsburg przekazał Maltę jako lenno zakonowi Joannitów, których wydalono z Rodos. Nazywano ich też szpitalnikami. Obok templariuszy i Krzyżaków joannici byli jednym z trzech wielkich zakonów rycerskich. W czasie wypraw krzyżowych tworzono tego rodzaju zakony, by walczyły w obronie wiary i chroniły święte miejsca na Bliskim Wschodzie przed atakami saracenów. Posłannictwem joannitów było ponadto niesienie pomocy medycznej. Na czele zakonu stał Wielki Mistrz. Szczególnymi zasługami dla Malty odznaczył się Jean Parisot de la Valette. To on wzniósł nowoczesną stolicę kraju. Uczynił zeń twierdzę, nazwaną później Valetta.

Można wysnuć pewną analogię pomiędzy Maltą i Rzeczpospolitą. Otóż w czasach, kiedy Polska była przedmurzem chrześcijaństwa na wschodzie, Malta pełniła podobną funkcję na południu. W Wielkim Porcie wyspy stacjonowała ogromna flota. Najsilniejsza, jaka pływała wówczas w basenie Morza Śródziemnego. Liczyła kilkaset okrętów.

Karol V oddawał joannitom niewielką, lichą wysepkę. Zakonnicy nadali jej zupełnie nowe znaczenie. Wprowadzili do wielkiej polityki. Wyspa zyskała ogromne znaczenie religijne i strategiczne dla papiestwa. Podczas Kongresu Wiedeńskiego Maltę uczyniono kolonią brytyjską. W czasie wojny służyła jako niezatapialny lotniskowiec. W 1947 uzyskała autonomię wewnętrzną. W 1964 uzyskała całkowitą niepodległość.

Joannici władali Maltą przez niemal trzy stulecia do 1798 roku. Wówczas zdążająca do Egiptu flota francuska zaatakowała i zdobyła wyspę. Bonaparte wygnał joannitów. W ciągu kilku dni rycerze, którzy nie tylko podnieśli poziom cywilizacji na wyspie, ale także ugruntowali religię katolicką, musieli opuścić Maltę.