Akt nigdy wcześniej nie prezentowany

Na ekspozycji związanej z 16 października 1978 r. znalazły się też inne cenne pamiątki: osobisty kalendarz kard. Wojtyły z notatkami, który miał ze sobą w czasie konklawe, dokumenty z zasobów Instytutu Pamięci Narodowej, ukazujące nastroje panujące w Polsce w październiku 1978 r. oraz galowy mundur Gwardii Szwajcarskiej.

Akt potwierdzający wybór metropolity krakowskiego na Stolicę Piotrową został udostępniony na potrzeby muzeum przez kard. Guido Mariniego, Mistrza Papieskich Ceremonii Liturgicznych. Jak tłumaczył ks. Krzysztof Marcjanowicz, ceremoniarz papieski, aby po konklawe, które jest tajne, został pewien świadek – dokument, potwierdzający to, co się wydarzyło, sporządza się akt notarialny.

– Konklawe obsługują ceremoniarze papiescy. To znaczy: dają oni kardynałom karty do głosowania i wychodzą, a jeśli decyzja jest podjęta, są ponownie wzywani. Gdy wtedy, w 1978 r. weszli, w ich obecności dokonał się ryt zapytania, czy wybrany akceptuje decyzję. Kard. Wojtyła odpowiedział, że tak i powiedział, jakie wybiera imię – wyjaśnia ks. Marcjanowicz.

Na akcie, który na co dzień przechowywany jest w watykańskim Urzędzie Papieskich Celebracji Liturgicznych, możemy więc przeczytać, iż Wirgilius Noe (ówczesny mistrz ceremoniarzy) potwierdza, że dnia 16 października 1978 r. kard. Karol Wojtyła został wybrany na papieża i przybrał imię Jana Pawła II. Dokument podpisało jeszcze kilka upoważnionych do tego osób i od tego momentu kardynał stał się Ojcem Świętym.

Prezentowane na wystawie dokumenty bezpieki dotyczące papieża Polaka również mają ogromną wartość historyczną – nie są bowiem skażone propagandowymi frazesami oraz sfingowanymi statystykami. Wiernie odzwierciedlają więc rzeczywistość rządzonego przez komunistów narodu.

– Tworzenie fikcyjnych informacji wymagało nieustannego dysponowania prawdziwymi, sprawdzonymi informacjami. Te dokumenty są źródłami o najwyższej wiarygodności – są analityczne, zawierają informacje zweryfikowane, które opracowywano i przekazywano z poziomu struktur lokalnych do najwyższych władz. Dotyczą reakcji na wybór kard. Wojtyły i tego, co działo się bezpośrednio przed konklawe – zauważa Rafał Dyrcz, naczelnik Archiwum IPN w Krakowie.

Na jednym z dokumentów można przeczytać fragmenty z kazania wygłoszonego przez bp. Stanisława Smoleńskiego na Wawelu, podczas Mszy św. odprawionej przed katedrą przez bp Albina Małysiaka 17 października 1978 r. o godz. 17. Biskup mówił wtedy m.in., iż "jedna doba, która minęła od wyboru kard. Karola Wojtyły wystarczyła, byśmy uświadomili sobie, że Bóg włączył nas w wielkie dziejowe wypadki". Bezpiekę szczególnie zainteresowały zaś fragmenty będące nawiązaniem do programu pontyfikatu wygłoszonego przez nowego papieża: "Wspomniał nasz nowy Ojciec Święty o potrzebie rozszerzenia wiary zarówno w krajach już chrześcijańskich, a zagrożonych zobojętnieniem czy laicyzacją, jak i w krajach misyjnych. (…) Zwrócił uwagę, że dziś szczególnej aktualności nabiera sprawa właściwie odczytanej wartości osoby ludzkiej, jej wolności i rozwoju".

– Powołanie kard. Wojtyły na papieża było dla komunistów katastrofą. W kolejnych latach bezsilnie obserwowali bowiem upadek reżimu – mówił R. Dyrcz.

Osobisty kalendarz kard. Wojtyły z notatkami, który miał ze sobą w czasie konklawe, do tej pory udostępniany był do celów naukowych w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.

– Każdy biskup od dnia konsekracji musi prowadzić dziennik czynności biskupich, uwzględniający dzień, godzinę, miejsce, formę czynności. Biskup pomocniczy prowadzi go sam, a biskup diecezjalny – poprzez sekretarza. Tak powstaje makularz, czyli brudnopis, który potem przepisywany jest na czysto. Biskup prowadzi też osobisty kalendarz, który służy m.in. do dokonywania korekt w makularzu – opowiadał podczas wernisażu ks. prof. Jacek Urban, dyrektor archiwum.

Kard. Wojtyła na konklawe nie zabrał osobistego kalendarza, a notatki prowadził na arkuszu papieru. Są lapidarne, wszak wszystko odbywało się w tajemnicy. Kończy je wpis z godz. 17.15: "Jan Paweł II".

Galowy mundur Gwardii Szwajcarskiej został podarowany muzeum przez Christofa Grafa, komendanta tej formacji.

Wystawę, którą oglądać można do 31 grudnia, wraz z zaproszonymi gośćmi zwiedzili kard. Angelo Bagnasco oraz metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski, który odsłonił też i poświęcił makietę przedstawiającą dom rodzinny papieża i jego parafialny kościół. Autorem rzeźby jest Karol Badyna, profesor krakowskiej ASP.

Zakończeniem uroczystości była procesja różańcowa, którą sprzed bazyliki Ofiarowania NMP do kościoła św. Piotra poprowadził kard. Angelo Bagnasco. W kościele św. Piotra została też odprawiona Msza św. dziękczynna za wybór św. Jana Pawła II.