Święty Eczmiadzyn

Świątynia zbudowana jest na planie krzyża ormiańskiego, a więc z wydłużoną nawą główną i znacznie krótszą nawą poprzeczną, na której dwóch końcach znajdują się ołtarze: św. Szczepana Pierwszego Diakona i św. Jana Chrzciciela. Pośrodku kościoła, na przecięciu obu naw wznosi się ołtarz Zstąpienia Jednorodzonego, czyli tzw. mały ołtarz - w odróżnieniu od dużego, głównego, górującego na wprost wejścia.

Główną jego częścią - tą, przy której sprawowana jest liturgia - jest stół ofiarny, bogato zdobiony, wykonany z marmuru portugalskiego, obrobionego w Italii. Do ołtarza wchodzi się po schodkach, a ściana, na której wznosi się całe podwyższenie, ozdobiona jest kolorowymi płaskorzeźbami z marmuru kararyjskiego (z Włoch), przedstawiającymi 12 Apostołów oraz Matkę Bożą z Dzieciątkiem i dwóch diakonów. Całość wykonana w XVIII w. zachwyca do dzisiaj nie tylko pięknem, ale również świeżością form.

W świątyni są dwa trony, na których zasiada w czasie służby katolikos: jeden - nieco skromniejszy, przy ołtarzu małym - jest darem papieża Innocentego XII z r. 1697 i drugi - wysadzany kością słoniowej, przy ołtarzu głównym - zwierzchnik Kościoła otrzymał w 1721 r. od swych rodaków z Izmiru. Osobliwością liturgii ormiańskiej, różniącą ją np. od prawosławnej i większości innych liturgii wschodniej, jest korzystanie podczas niej z organów.

Na terenie kompleksu sakralnego w Eczmiadzynie znajdują się ponadto m.in. akademia teologiczna, rezydencja katolikosa, siedziba Synodu Kościoła ormiańskiego, księgarnia i biblioteka, cele dla mnichów i kilka innych pomieszczeń pomocniczych. Są tu też trzy kościoły: św. Hripsime z 618 r., św. Gajane (630) i św. Szohakata (1654). Wzniesiono je na domniemanym miejscu męczeństwa tych trzech postaci, do dzisiaj szczególnie czczonych w Kościele ormiańskim.