Niemcy: J. Ratzinger był za pojednaniem

Oświadczenie to szło nieporównanie dalej niż odpowiedź biskupów niemieckich na słynny list biskupów polskich z 1965 r.

Niemiecki historyk Friedhelm Boll odnalazł notatkę księdza Josepha Ratzingera, która potwierdza, że dzisiejszy papież Benedykt XVI należał do nielicznego grona Niemców, którzy z entuzjazmem przyjęli słynny list "Wybaczamy i prosimy o wybaczenie" biskupów polskich do niemieckich z 1965 r.

A odpowiedź episkopatu niemieckiego była dość chłodna i rozczarowująca dla polskich biskupów, bo m.in. nie zawierała stanowiska wobec zachodnich granic Polski. Ksiądz profesor Ratzinger uważany wówczas za liberalnego katolika poparł inicjatywę grup wpływowych katolików, którzy doprowadzili do powstania w 1968 r. memorandum z przesłaniem: "nie możemy już żądać powrotu ziem na wschód od Odry do Niemiec".

Krótko po dokonaniu się w roku 1963 pojednania niemiecko-francuskiego wysłuchane zostały w Niemczech głosy domagające się podobnego kroku z Polską. Po roku 1965 należy odnotować inicjatywy, które miały decydujące znaczenie dla pojednania z Polską - tak zwane Memorandum wschodnie Kościoła ewangelickiego w Niemczech (EKD), wymianę listów między polskimi i niemieckim biskupami katolickimi oraz Memorandum "Bensberger Kreis".

1 października 1965 r. Izba Odpowiedzialności Publicznej EKD opublikowała obszerne memorandum dotyczące spraw polsko-niemieckich, żywo dyskutowane w wielu ewangelickich parafiach oraz na forum publicznym. Richard von Weizsäcker [prezydent RFN w latach 1984-94 -red.] określił to memorandum - odnoszące się do "sytuacji wypędzonych i relacji narodu niemieckiego z jego wschodnimi sąsiadami" - mianem "najważniejszej polityczno-etycznej deklaracji Kościoła ewangelickiego w okresie powojennym".

Polscy biskupi byli rozczarowani

Dla polityki wewnętrznej Polski większe znaczenie miały dwie późniejsze inicjatywy: list skierowany przez polskich biskupów do ich niemieckich braci pod koniec Soboru Watykańskiego II w listopadzie 1965 oraz Memorandum "Bensberger Kreis" z marca 1968 r., w którym znani katolicy niemieccy odpowiedzieli na list biskupów polskich.