Dotknąć bolesnych problemów

KAI: Czy Meksyk jest gotowy na przyjęcie Franciszka? Czy i na ile jego wizyta jest obecna w mediach?

Ks. Bartłomiej Pałys: Wizyta Franciszka została ogłoszona stosunkowo późno i nie było wiele czasu na jej przygotowanie. W naszej parafii cały czas trwa – na prośbę naszego biskupa – nabór wolontariuszy na Mszę z papieżem w Ecatepec. W meksykańskich mediach stosunkowo niewiele mówiło się o wizycie, ale na ulicach jest już dużo plakatów, które zapowiadają przyjazd papieża z wizerunkiem Franciszka i hasłem: „Misjonarz miłosierdzia i pokoju”.

Do jakiego kraju przyjeżdża papież? „Meksyk” to w języku potocznym rozprzężenie, bałagan... Czy w Meksyku panuje „meksyk”?

– Oj, panuje... Na przykład wtedy, gdy słyszymy o sprzedawaniu wejściówek na spotkania z Franciszkiem. Są ludzie, którzy chcą na papieskiej wizycie zarobić... Ale choć było mało czasu, to władze i Kościół starały się jak najlepiej zorganizować pielgrzymkę. Ciągle brakuje wolontariuszy, zdarza się natomiast dezinformacja na temat samej pielgrzymki. Miejmy jednak nadzieję, że wszystko się dobrze ułoży.

Z relacji nt. Meksyku wyłania się obraz kraju wielkich kontrastów. Z jednej strony bieda, z drugiej bogactwo, handel narkotykami i przemoc itd. Przed jakimi największymi wyzwaniami stoi dziś Meksyk? Jak żyje się statystycznemu Meksykaninowi?

– Rzeczywiście to kraj wielkich kontrastów. A patrząc na moją parafię w Tenango del Aire, miasteczku położonym w pobliżu Meksyku, to składa się ona w jednej trzeciej z rolników. Wielu młodych pracuje w stolicy – wyjeżdżają wcześnie rano i wracają późno wieczorem. Trudno znaleźć pracę, a jeśli już ją mają, to jest mało płatna. Wielką plagą jest oczywiście przestępczość i handel narkotykami.

Problemy Meksykanów bardzo dobrze widać w intencjach, w jakich się modlą. Do naszego sanktuarium Bożego Miłosierdzia przybywa wielu ludzi, aby podziękować za ocalenie życia, za odnalezienie porwanego członka rodziny. Proszą o uzdrowienie, np. znaczna część Meksykanów choruje na cukrzycę i różne postaci raka. Sporo ludzi wyjeżdża, a często przekrada się przez zieloną granicę, w poszukiwaniu pracy i lepszego życia w Stanach Zjednoczonych. Ale nawet gdy się tam dostaną, to przeżywają wielkie trudności i cierpienia. Dlatego Franciszek przyjedzie do Ciudad Juárez nad granicą z USA. Miasto i jego okolice znane są nie tylko jako miejsca nielegalnego przekraczania granicy, ale także z przemocy wobec kobiet, których wiele tam zginęło. Rozciągająca się wokół pustynia pochłonęła już tysiące ofiar. Meksykanie cały czas poszukują szczęścia za granicą, gdyż w swoim kraju trudno je znaleźć.

Franciszek to papież niezwykle wyczulony na wszelkie problemy społeczne i na pewno będzie się do nich odnosił w czasie pielgrzymki. A jak miejscowy Kościół reaguje na sytuację społeczną i polityczną?

– Kościół w Meksyku trzyma się swego programu duszpasterskiego. W każdej diecezji i parafii poszukuje się różnych sposobów rozwiązywania problemów społecznych. W naszej diecezji, w większości rolniczej, mamy świeckich zarządców, nazywanych majordomusami, którzy zajmują się współorganizacją kościelnych świąt, odpustów i uroczystości. Na terenie diecezji są też miasta, w których żyje dużo ludzi z innych prowincji kraju, przybyłych w poszukiwaniu lepszego życia. Z tym zjawiskiem wiąże się wiele problemów społecznych, przede wszystkim ubóstwa i przemocy. Tym problemom Kościół wychodzi naprzeciw, stara się pomagać głównie przez ośrodki Caritas. Tam ludzie mogą dostać wyżywienie, lekarstwa i inną pomoc socjalną.

Meksyk ma też opinię jednego z najbardziej niebezpiecznych dla księży krajów świata zachodniego. Czy ta opinia jest aktualna?

– Za poprzedniego prezydenta Felipe Calderón Hinojosa straciło życie – według statystyk – siedmiu księży, a za obecnego, Enrique Peña Nieto już 11. Nie ponieśli oni śmierci za wiarę, ale często są ofiarami napaści na tle rabunkowym i z innych przyczyn. Do zabójstw dochodzi przede wszystkim w stanach o najwyższym stopniu przestępczości, np. w Guerrero na południowym zachodzie Meksyku. Ludzie giną tam z rąk organizacji mafijnych czy karteli narkotykowych. Wielu kapłanów milczy na ten temat z obawy o swoje życie, choć dużo wiedzą od ludzi przychodzących do nich ze skargami. Stopień przemocy jest tak wielki, że można stracić życie w każdej chwili – dotyczy to zarówno księży, jak i parafian. Do tego dochodzi wciąż wszechwładna korupcja. Mimo dramatycznej sytuacji Kościół stara się być z ubogimi i pomagać prześladowanym. Coraz częściej można usłyszeć mocny i odważny głos broniących ich księży.

Czy Ksiądz czuje się bezpiecznie?

– Nie za bardzo. Trzeba jednak przyznać, że widzi się wysiłek władz świeckich, by bezpieczeństwo poprawić.

Czy Meksykanie to religijne społeczeństwo? Ich religijność kojarzy się nam często ze znaną na świecie inscenizacją Męki Pańskiej w Iztapalapie...

– Meksykanie są religijni, a ich religijność ma czasami wiele elementów magicznych. Tradycją jest, że po niedzielnej Mszy św. ksiądz kropi ludzi wodą święconą, poświęca obrazki i tak jest też w naszym sanktuarium. Często jednak słyszę okrzyki, że ktoś nie został odpowiednio pokropiony albo nie otrzymał obrazka. Powszechnym zachowaniem jest całowanie, dotykanie figur i obrazów, potem wykonywanie znaku krzyża oraz zapalanie świec przed wizerunkami Jezusa, Maryi, świętych. Dla Meksykanów charakterystyczne jest też „targowanie się” z Panem Bogiem polegające na tym, że ktoś deklaruje chęć odbycia pielgrzymki do sanktuarium np. Matki Bożej z Guadalupe w zamian za otrzymanie konkretnych łask i darów. Z drugiej strony ludzie coraz bardziej żyją sakramentami. W naszym sanktuarium w czasie święta Bożego Miłosierdzia cały dzień rzesze ludzi spowiadają się, by następnie przystąpić do komunii św. To dowód na to, jak bardzo są zaangażowani duchowo i rozumieją znaczenie życia sakramentalnego. Ponadto w poszukiwaniu duchowej odnowy bardzo licznie uczestniczą w rekolekcjach.