Jak rządzić diecezją? Podręcznikowo!

Instrukcja postuluje powołanie w każdej diecezji odrębnej instytucji (instytutu diecezjalnego), której zadaniem będzie zarządzanie dobrami materialnymi tejże diecezji. Instytucja ta winna być odrębną osobą prawną. Będzie ona mogła zatrudniać nie tylko duchownych, ale i świeckich specjalistów.

„Bardzo jasno podkreślona została zasada, że wszelka działalność ekonomiczna, gospodarcza bądź finansowa Kościoła odbywać się winna z pełnym poszanowaniem zarówno prawa kościelnego, jak i państwowego” – informuje abp Skworc.

Jeśli chodzi o zarobki duchownych, to – jak stwierdza Instrukcja: „Kościół zapewnia im utrzymanie, ale równocześnie zachęca do dobrowolnego ubóstwa i prostoty życia. Dlatego też duchowni, to im zbywa, winni przeznaczyć na dobro Kościoła i dzieła miłości”.

Głównym zadaniem, jaki postawili sobie autorzy dokumentu – przygotowanego pod kierownictwem metropolity katowickiego - jest próba opracowania swego rodzaju podręcznika zarządzania sferą finansową i dobrami materialnymi diecezji. Główna odpowiedzialność za tę sferę spoczywa na biskupie diecezjalnym, co jest jasno podkreślone w Kodeksie Prawa Kanonicznego. W związku z tym w poszczególnych tematycznych rozdziałach prezentowane są zasady wynikające z prawa kościelnego, jak i prawa państwowego regulującego dane kwestie.

„Mam nadzieję, że instrukcja ta pomoże biskupom w generalnym uporządkowaniu spraw finansowych i materialnych w poszczególnych diecezjach i metropoliach” - zaznaczył abp Skworc. Wyjaśnił, że pierwszym krokiem winno być sporządzenie szczegółowego inwentarza posiadanych dóbr. Następnie zbadanie czy podpisane zostały właściwe umowy i czy kościelny majątek został właściwie zabezpieczony. „A musimy pamiętać, że majątek kościelny nie jest niczyim majątkiem prywatnym, lecz majątkiem społecznym, i ma on konkretny cel jakim jest służenie dziełu ewangelizacji” – podkreślił arcybiskup.

Dokument składa się z następujących rozdziałów:
1. Nabywanie dóbr materialnych, w którym wykazane jest w jaki sposób kościelne osoby prawne mogą - zgodnie z przepisami prawa kanonicznego, przy zachowaniu przepisów prawa polskiego – nabywać, posiadać i zarządzać określonymi „dobrami doczesnymi”.
2. Zarząd dóbr doczesnych, w którym wykazane są szczegółowe obowiązki i prawa jakimi winni się kierować zarządcy dóbr kościelnych, także w jaki sposób wolno im lokować i gospodarować kościelnymi funduszami. Wykazane są też szczegółowo prawne aspekty prowadzenia kościelnej działalności gospodarczej.
3. Utrzymanie duchownych i osób konsekrowanych, gdzie omówione są szczegółowe zasady wynagradzania duchownych, korzystania przez duchownych z zabezpieczeń socjalnych jak i sposobu wykorzystywania swych dochodów przez osoby duchowne.

Towarzyszy temu bogaty aneks, zawierający wzory umów i innych dokumentów finansowych, z jakich powinny korzystać osoby odpowiedzialne za finanse, zatrudnianie pracowników bądź prowadzące kościelną działalność gospodarczą.

Instrukcja przypomina też o konieczności istnienia specjalnej Rady Ekonomicznej na terenie każdej parafii, co jest obecnie wymogiem prawa kościelnego, niezależnie od istnienia Parafialnej Rady Duszpasterskiej.

Idea uporządkowania finansów Kościoła w Polsce została przyjęta przed rokiem na spotkaniu biskupów diecezjalnych, jakie odbyło się na Jasnej Górze 25 sierpnia 2011 r. Chodziło w niej nie tylko o uporządkowanie finansów na styku z państwem, ale również na gruncie wewnątrzkościelnym, analogicznie jak to zostało zrobione w innych krajach po Soborze Watykańskim II i wprowadzeniu nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego. Idea ta została zdecydowanie wsparta przez nuncjusza apostolskiego abp. Celestino Migliore. W ślad za tym został powołany specjalny zespół pod przewodnictwem abp. Wiktora Skworca, składający się z przedstawicieli 14 polskich metropolii, ekonomów bądź prawników. Jednym z głównych ekspertów, współautorów dokumentu jest doskonały znawca tej tematyki, ks. prof. Dariusz Walencik z Uniwersytetu Opolskiego.