List z okazji 750-lecia święta Bożego Ciała

Boże Ciało, jest to uroczystość liturgiczna ku czci Najświętszego Sakramentu, związana z procesją teoforyczną, będąca wyrazem dowartościowania kultu eucharystii. w średniowieczu, zwłaszcza po zakwestionowaniu rzeczywistej obecności Chrystusa w eucharystii przez Berengariusza z Tours.

Uroczystość Bożego Ciała wyrosła na podłożu adoracyjnego kierunku pobożności eucharystycznej, rozwijającej się na Zachodzie od przełomu XI i XII w. Bezpośrednią przyczyną ustanowienia tego święta były objawienia bł. Julianny z Cornillon, która od 1209 r. miewała widzenia jasnej tarczy z widoczną ciemną plamą, interpretowaną jako brak wśród świąt kościelnych specjalnego dnia poświęconego czci Najśw. Sakramentu. Pod wpływem tych objawień bp Robert de Thourotte ustanowił w 1246 r. takie święto dla diecezji Liége. W 1252 r. legat papieski rozszerzył je na Germanię, Hugon z Saint-Cher nakazał obchodzić święto w całej swojej legacji, a w 1264 r. papież Urban IV bullą Transiturus ustanowił święto Bożego Ciała (Festum Corporis Christi) dla całego Kościoła.

Jako racje wprowadzenia święta wymienił: zadośćuczynienie za znieważanie Chrystusa w Najśw. Sakramencie, błędy heretyków oraz uczczenie pamiątki ustanowienia Najśw. Sakramentu, która w Wielki Czwartek ze względu na powagę Wielkiego Tygodnia nie może być uroczyście obchodzona. Na święto Bożego Ciała papież wyznaczył czwartek po oktawie Trójcy Przenajświętszej. Śmierć Urbana IV przeszkodziła ogłoszeniu bulli, a tym samym wprowadzeniu święta w całym Kościele.

Dokonał tego papież Jan XXII, umieszczając bullę Urbana IV w Klemetntynach (Corpus iuris canonici); papież Bonifacy IX polecił wprowadzić święto Bożego Ciała tam, gdzie dotąd nie było jeszcze obchodzone (1396). Początkowo ranga i nazwa święta nie były jednolite we wszystkich diecezjach. Autorem oficjum brewiarzowego i formularza mszalnego wg powszechnej opinii jest św. Tomasz z Akwinu. Obchód uroczystości Bożego Ciała uświetniano różnymi inscenizacjami nadając mu w XVI w. charakter tryumfalny.

W Polsce jako pierwszy święto Bożego Ciała wprowadził 1320 w diecezji krakowskiej bp Nanker; Boże Ciało należało do świąt głównych, obchodzonych także przez lud. Od XIV w. przyjął się powszechnie zwyczaj odprawiania mszy w święto i w oktawie wobec wystawionego Najśw. Sakramentu. Od końca XV w. w wielu diecezjach niemieckich i polskich wprowadzono uroczyste błogosławieństwo Najśw. Sakramentu w czasie mszy podczas śpiewu odpowiednich wersetów sekwencji Lauda Sion. W Kościele unickim w Polsce święto Bożego Ciała. wprowadził synod zamojski z 1720.

Procesję teoforyczną Bożego Ciała wprowadzono później niż święto. Pierwszym jej śladem była uroczysta procesja (z aspersją) przed sumą w 1265-75 w Kolonii; podczas niej niesiono krzyż z Najśw. Sakramentem; było to nawiązanie do dawnego zwyczaju zabierania w podróż Eucharystii, dla ochrony przed niebezpieczeństwami. W XV w. procesję taką odprawiano w całych Niemczech, Anglii, Francji, pn. Włoszech i Polsce. W Niemczech procesję w Boże Ciało łączono z procesją błagalną o odwrócenie nieszczęść i uproszenie pogody, i dlatego przy 4 ołtarzach śpiewano początki Ewangelii i udzielano uroczystego błogosławieństwa. W Polsce zwyczaj ten przyjął się powszechnie w XV w. i wszedł do Rytuału piotrkowskiego (1631). Przepisy rzymskie procesji zawarte w Caeremoniale Episcoporum (1600) i Rituale romanum (1614) przewidują jedynie przejście z Najśw. Sakramentem (bez zatrzymywania się) i błogosławieństwo eucharystyczne na zakończenie.

Procesję odprawiano z wielkim przepychem od początku jej wprowadzenia. Uczestniczyło w niej duchowieństwo; cechy, bractwa kościelne, szkoły, wojsko i rzesze wiernych; szczególne miejsce w procesji zajmowało bractwo Bożego Ciała. Od czasu zakwestionowania tych praktyk przez reformację udział w procesji traktowano jako wyznanie wiary. W Polsce od czasów rozbiorów z udziałem w procesji łączyła się w świadomości wiernych manifestacja przynależności narodowej. Problemem duszpasterskim jest przywrócenie świętu i formom obchodu pełnego religijnego przeżycia przez wiernych oraz zharmonizowanie go z całokształtem odnowy liturgicznej. Po Soborze Watykańskim II Konferencja Episkopatu Polski zmodyfikowała 17 II 1967 obrzędy procesji Bożego Ciała, wprowadzając w całej Polsce nowe modlitwy przy każdym ołtarzu oraz czytania Ewangelii tematycznie związane z Eucharystią.