W pierwszym chrześcijańskim kraju

Ormianie katolicy

Za datę narodzin Ormiańskiego Kościoła Katolickiego (OKK), pozostającego w łączności z papieżem przyjmuje się rok 1742, gdy Benedykt XIV nadał mu statut i powołał pierwszego patriarchę w osobie Abrahama Ardziwiana. Dla podkreślenia swej więzi z papieżem i Rzymem dodał on do swego imienia biskupiego imię Piotra (po ormiańsku Bedros lub Petros), co do dziś jest zwyczajem kolejnych jego następców. Obecnie ich liczebność ocenia się na ok. 420 tys. wiernych.

Pierwsze próby pojednania Ormian „apostolskich” z Rzymem podjęto już w połowie XVI wieku wśród Ormian zamieszkujących Polskę a od drugiej polowy następnego stulecia mieli oni już swego arcybiskupa z siedzibą we Lwowie. Archidiecezja ormiańskokatolicka w tym mieście przetrwała do końca II wojny światowej.

W 1926 roku działalność OKK w Armenii sowieckiej została zakazana. Duchownych albo od razu zamordowano, albo zsyłano na Syberię. Do 1991 roku w Armenii nie było kapłana. Budynki należące do Kościoła skonfiskowano i zniszczono bądź zamieniono na magazyny. Oficjalne wyznawanie wiary katolickiej stało się niemożliwe.

Obecnie OKK tworzy jeden patriarchat z siedzibą w Bzommar koło Bejrutu. Podlegają mu 1 metropolia (Bejrut w Libanie), 4 archieparchie (archidiecezje), 9 eparchii (diecezji) i ordynariatów oraz 2 egzarchaty patriarsze i 1 egzarchat apostolski. Znajdują się one w Libanie, Iranie, Iraku, Egipcie, Syrii, Turcji, Palestynie, na Ukrainie, w Rumunii, we Francji i Grecji, a także w Ameryce Łacińskiej, USA i Europie Wschodniej z siedzibą w Giumri w Armenii.

Głównym skupiskiem katolików ormiańskich jest Giumri – leżące na północy drugie co do wielkości miasto Armenii, liczące niespełna 150 tys. mieszkańców. Urzęduje tam ordynariusz dla tej wspólnoty wyznaniowej z Europy Środkowej (z wyłączeniem Polski), którym od 24 VI 2011 jest abp Raphaël François Minassian (ur. 24 XI 1946). Liczbę wiernych tego ordynariatu ocenia się na ok. 400 tys., a na jego obszarze istnieje 37 parafii obsługiwanych przez 15 księży diecezjalnych i zakonnych.

W Ormiańskim Kościele Katolickim istnieją dwa zgromadzenia zakonne: męskie – mechitarzystów, założone w 1712 r. przez ormiańskiego benedyktyna Mechitara (1676-1749), mające obecnie dwa klasztory: w Wenecji i Wiedniu oraz żeńskie – pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, powołane do życia w 1847 r. w Konstantynopolu przez patriarchę (późniejszego kardynała) Antoniego Piotra IX Hasuniana. Stały się one ośrodkami badań nad tradycją kościelną i jej dorobkiem.

Kościół katolicki w Armenii zmaga się z licznymi trudnościami: małą liczbą księży i finansowymi. Musi wszystko budować od początku. We wrześniu 2015 w Giumri konsekrowano kościół pw. Świętych Męczenników Ormiańskich, którego budowę wsparły Stolica Apostolska, z Kongregacją Kościołów Wschodnich na czele, episkopaty Włoch i Stanów Zjednoczonych, dzieło pomocy katolików niemieckich Renovabis i stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie oraz szereg organizacji i fundacji katolickich z Niemiec, Watykanu i Włoch.

Problemem są też sekty, które rozprzestrzeniły się w tym kraju na początku lat dziewięćdziesiątych zaraz po rozpadzie Związku Sowieckiego. "Głównym wyzwaniem jest to, aby móc pogłębić wiarę katolicką w duszach ludzkich, aby móc we właściwy sposób reagować na wszystkie te nowe nurty i tendencje, które często nie wiemy nawet, skąd przychodzą do naszego społeczeństwa. A jest ich wiele: zeświecczenie, materializm, konsumizm, globalizacja, która może być czymś bardzo dobrym, ale też bardzo niebezpiecznym. Są to wszystko czynniki, które mogą być bardzo groźne dla naszej formacji chrześcijańskiej. Musimy być czujni, roztropni, a zarazem otwarci na wszystkie te zjawiska i na ten świat" – powiedział w rozmowie z KAI abp Minassian.